Alaattin Karaca
Patrick Süskind’in Koku’su
Ah hep böyle olsa!.. Ders yok, müfredat mecburiyeti yok, istediğim kitabı seçiyor, bir çınar gölgesi, bir deniz kenarı bulup özgürce okuyorum....
Andrey Platonov’un Can’ı
Bu hafta arkama dağı, önüme denizi aldım. Elime de Andrey Platonov’un Can romanını. Önümde masmavi deniz, karşımda yemyeşil orman… Sabah!...
Mahcubiyet ve Haysiyet: Bir başkaldırı romanı
Yaz geldi!.. Dersler bitti. Türkiye’nin gündemi ise malûm: Siyaset! Doğrusu kitleler de hazzediyor bundan. Sanattan bahseden yazılara rağbet yok!...
Kibar ve zarif bir çocuksun sen…
Akşam Sofrasında Yedi Kişilik Bir Aile Oyunu” adlı şiirinde Zarifoğlu, taşralı ve geleneksel bir aileyi sofrada konuşturur. Bir yer sofrası...
Organik edebiyat
Sanat, entelektüel bir etkinliktir. Çünkü özde hakikati, adaleti ve güzeli arar. Bu açıdan bakıldığında, sanatkârlar da Julien Benda’nın...
Dikeyde şiir yatayda roman…
Roman ve hikâye, modern dünyanın rağbet ettiği iki edebî tür. Meselâ şiir, bu iki tür kadar rağbet görmüyor. Çünkü muhatabından daha çok...
Hayal kurmak psikolojik bir rahatsızlık mıdır?
Geçen hafta Osmanlı sosyalistlerinden Baha Tevfik’in edebiyatı zararlı bir etkinlik ve psikolojik bir hastalık olarak gördüğünü söylemiştim....
Şiir psikolojik bir hastalığın ürünü müdür?
Şiirin psikolojik bir hastalık ürünü olduğu iddiası, Meşrutiyet döneminde materyalizmi ve felsefî ateizmi savunan Osmanlı aydını Baha Tevfik...
Türk inkılâbı Doğu ile Batı’yı barıştırabildi mi?
Peyami Safa’nın Türk İnkılâbına Bakışlar’ından söz edecektim bu hafta. Safa, kuşkusuz edebiyatımızın iyi kalemlerinden biri. Ama Türk...
Peyami Safa, Türk inkılâbına nasıl bakıyor?
Modernleşme tarihimiz, Avrupa uygarlığı karşısındaki konumumuz, Şark-İslâm toplumlarının ve Avrupa’nın zihnî kökleri, aralarındaki farklar,...
Cahit Sıtkı, yerlilik ve millîlik…
Geçen hafta, Cahit Sıtkı’nın yazı ve konuşmalarının derlendiği Avuçlarıma Sığmıyor Yıldızlar (Can Yay., 2016)’ını, Ziya’ya Mektuplar...
Cahit Sıtkı’ya ve bugünün edebiyatçı ‘çocukları’na dair
Cahit Sıtkı, 1930-1950 arasında şiir yazmış bir şair. Şiirleri, hayatla ölüm arasında gidip geliyor; yaşama arzusuyla dolu. Ama nedense; belki...
Ömer Seyfettin’e göre millet, devlet ve vatan
Osmanlı, çok uluslu, çok dinli ve çok dilli bir devletti. Nitekim Namık Kemal “İmtizac-ı Akvam” makalesinde milleti; “hukukta birbiriyle müsavi...
Devlet kuşunun kanatları altında sanat yapılır mı?
Bugün herkes, seçim sonuçlarını konuşacak biliyorum. Türkiye’nin neden geri kaldığı, neden dışa bağımlı olduğu, bilimde, kültürde ve...
Şiirin doğduğu ve değdiği boşluk
Dünyaya doğan insan, bir bütünden kopar bence… Meselâ biyolojik kök olarak annesinden ve babasından kopar. O boşluktur sızlayan ilkin. Bir de...
‘Bir devlet içün çarha temennadan usandık’
Sanatkâr, yalnız güzele ve hakikate âşık sanatkâr, kendini, ‘kendini bilmeye veya bulmaya adamış bir entelektüel, nasıl olur da herhangi bir...
İnkılâpölçer ve imanölçerlere göre Âkif!..
Yarın 12 Mart, İstiklâl Marşı’nın kabulünün yıldönümü. Bilinenleri tekrar etmeyeceğim. Âkif hakkında 1936’dan sonra yazılan yazılardan,...
Denize attığı cıgara hâlâ yanıyor!..
Bir imge avcısıdır o. Anadolu’dan metropole düşmüş bir Karacaoğlan, elinde sazı yok. Çağının türküsünü söyler. Dizelerinin diplerinde...
Eleştiri ihtiyacı
Geçen haftaki yazımda entelektüelin en önemli vasfının eleştirel tavır olduğunu belirtmiştim. Bugün eleştirinin önemine ve eleştirmende bulunması...
Sükûtî Mehmed Paşa’dan organik aydına…
Kanaatimce Türkiye’nin geçmişte de günümüzde de en önemli sorunu, gerçek anlamda ‘entelektüel’lere ve entelektüel ruha yeterince sahip...
“Mabede bayağılar giremez!..”
İnsan niçin kitap okur? Kişiye ve ihtiyaca göre değişir kanaatimce. Meselâ kimileri bir sınavı başarmak veya günlük hayata dair bir pratiği...
İnsanı ve hayatı ıskalayan Türk edebiyatı
Türk sanat ve edebiyatının ana temleri, 1908’den sonra genelde devlet, millet, vatan, din, tarih ve dildir. Kuşkusuz bunda Türkiye’nin peş peşe...
Eşikteki Türk aydını: Tanpınar
24 Ocak, Tanpınar’ın ölüm yıldönümüydü. Anmamak olmazdı. Kanaatimce en iyi Türk romancısıdır hâlâ. Saatleri Ayarlama Enstitüsü ise...
Sezai Karakoç ‘fizikötesi yaşantılı bir kazazede’
Şair deyince aklıma daima bir ‘kaza oku’na nişangâh olan insan gelir. Necip Fazıl “Çile”sinde; “Ok çekti yukardan, üstüme avcı” der...
Türk muhafazakârlığı ne kadar sivil?
Yazılarımda genelde muhafazakârların kültür ve sanata ilişkin sorunlarına değindim, değiniyorum… Gözlemlediğim kadarıyla bu kesimi temsil...
Yazma yalnızlığı
Yazmak kendine has bir yalnızlığı gerektirir; bir tür içe dönme, tefekkür ve tahayyül hâli… Toplumla ve nesnelerle günlük ilişkileri arttığı...
Dostum dostum güzel dostum…
Yarın bir yılı daha deviriyormuşuz. Feleğin çarkını çeviren pîr, 2018’in sonundaki 8’i 9 yapacak, yüzümüzdeki çizgiler daha da derinleşecek…...
Sanat öğretilebilen bir şey midir?
Sanatın en önemli problemlerinden biri, Tanrı vergisi mi yoksa sonradan öğrenilebilir, kazanılabilir bir yetenek mi olduğudur. Eskiler yaradılışta...
Dünyaya, yazmak için bakan şair İlhan Berk
Çoğu şairin kendine özgü bir dili, biçimi, sesi, söyleyişi vardır. Meselâ Yahya Kemal’in, Haşim’in, Âsaf Hâlet’in şiiri kendine özgülüğüyle...
Torosların ‘Deli Rüzgâr’ı Serdengeçti
Geçtiğimiz Cuma, Türk Ocakları Çorum Şubesi’nin davetlisi olarak Serdengeçti hakkında bir konferans vermek üzere, Cemal Kurnaz Hocayla, kalktık...
Bunca varlık var iken nerde gönül darlığı?
Hayatın ya da fâni gücün rahat ve insanı uyuşturan süslü, sahte, yılışık yanına yaslanarak –ki ben buna ‘dünya körlüğü’ diyorum-...
İsmet Özel’in şiiri
İsmet Özel modern Türk şiirinin sıkı, cins, soy şairlerinden biridir. Kanaatimce bunda kalabalıklara ve vasata hitap etmemesinin, popülist kaygılara...
Şehrazat’ı bir hikâye ustası yapan kim?
Sanatkârlar, eserleri hakkında konuşulmasından hoşlanırlar. Her insan gibi beğenilmek isterler. İşte bu beklenti, yazarla eleştirmen arasına...
Yazar, metin ve okur arasındaki kalbî bağ
Bir edebî metin, yazarla okur arasındadır daima… Metnin doğuş ve oluşum aşamasında, yazarla metin karşı karşıyadır. Bu ilk evrede yazarın...
Yeni bir şair/ yazar tipi doğarken…
Muhafazakâr ya da ‘İslâmcı’ kesim, belli ki iktidarın kendilerine tanıdığı imkânları da kullanarak, geçmişte sanat/ edebiyat alanında...
Mana bir kuş, lafız da onun kanatlarıdır
Kanaatimce sîret, kendini sûret (form) ile dışa vurur. Dilde de böyledir; mana görünmek ve bilinmek için lafza ihtiyaç duyar. Bu, karşılıklı...
Mananın sanat eserindeki yeri ve önemi
Bir sanat eseri nasıl doğar, hangi aşamalardan geçerek tezahür eder?.. Eserin nüvesi, tohumu nedir? Biçim mi özden, öz mü biçimden doğar? Mana...
Sanatta mana ve lafız dengesi
Çağdaş Türk edebiyatının en önemli sorunlarından biri, bence mana ile lafız, biçimle öz arasındaki dengenin mana aleyhine lafız lehine bozulmasıdır....
Yazının yüzü şairin sözü
Erdemli bir insan/ şair, dünyaya ihtiras ve açlıkla saldırmaz; çünkü bilir, nihayetinde kendine yâr olmayacaktır. Ne dünya ona yârdır, ne...
Edebiyatta lafız ve mana
Yaratılmış tüm varlıklar, bir öz (cevher/ ruh) ile bir şekilden (beden-kabuk) meydana gelmiştir. Medeniyetin de böyle maddî ve manevî olmak...
Yakup Kadri’nin gördüğü ve görmediği Ankara
Yakup Kadri’nin Ankara’sı, edebî açıdan zayıf olmasına rağmen, Kadro dergisinde toplanan inkılâpçı aydınların kurmak istedikleri Ankara...
Hayır’daki Türk aydını
Hayır, Adalet Ağaoğlu’nun ‘Dar Zamanlar’ üçlemesinin son romanı. Serinin ilk iki kitabı Ölmeye Yatmak ve Bir Düğün Gecesi idi. Yazar,...
Dönemeçte’ki Tarık Buğra
Bu yıl, Tarık Buğra’nın doğumunun yüzüncü yılı. Ünlü romancı az da olsa bazı kültürel etkinlikler çerçevesinde anılıyor, anılacak…...
‘Kâfî bir tez’ efendim, kâfî bir tez!..
Tahir Olgun, engin edep ve irfanıyla son devrin önemli âlimlerinden biriydi. Değerli hocam Prof. Dr. Cemal Kurnaz’ın hazırladığı Çilehâne...
Bahaeddin Özkişi’nin sokağında neler oluyor?
Bahaeddin Özkişi, edebiyatımızın angaje eleştirmenlerinin ilgisine, -muhtemelen mistik ve muhafazakâr fikirleri nedeniyle- mazhar olamamış; ama...
Edebiyatta yerli ve millî olmanın şartları
Türk edebiyatının bence bugün en büyük sorunlarından biri, İsmet Özel’in ‘kıl Türk’ tabirinden ilhamla söyleyeyim; kıl kalemlerin istilasına...
Kıl Türk, kalın Türk, konuşulabilir Türk, konuşulamaz Türk!
Bu hafta, Bahaeddin Özkişi’den ve onun Sokakta adlı romanından bahsedecektim; ama dolar yükselip kıl veya konuşulabilir Türkler coşunca ve bazı...
Turgenyev’in Bazarov’undan Beşir Fuat ve Baha Tevfik’e ‘kıyı’dakiler…
Edward Said, Entelektüel adlı eserinde entelektüellerin “aynı zamanda salt kendilerine özgü, biraz tuhaf, hatta yıpratıcı bir hayat tarzını”...
