Salih Cenap Baydar
Kök ideolojinin öcüsü: Batı
Etyen Mahçupyan 22 Kasım’da Serbestiyet’te yayımlanan “Yeni İttihatçılık: Onurlu faşizme davet” başlıklı yazısında, “ittihatçılık”...
Halkın sesi Hakk'ın sesi midir?
2020 yılında, Amerika’nın eski başkanı Donald Trump'ın twitter hesabı, partisinin taraftarlarını aslı astarı olmayan bilgilerle provoke ettiği...
İnternet devrinde rıza üretimi
Kitleleri kontrol altında tutmak, otoritenin meşruiyetine ikna etmek, toplumsal bilinci inşa etmek ve rıza üretmek siyasal iktidarların tarih boyunca...
Oyun Teorisi: Matematik ve sosyolojinin buluşma noktası
John Bordley Rawls (1921-2002), ahlak, hukuk, siyaset bilimi ve felsefe sahalarında eserler vermiş, dikkat çekici bir Amerikalı düşünür.Rawls’ın...
Kafalar pırıl pırıl
Aklı yeni yeni ermeye başlayan küçük çocuklar nesneleri, fiilleri ve insanları kafalarında “iyi-kötü”, “zararlı-zararsız” gibi çok...
Sarı Reisin Amigoları
Güçlü ülkelerin kültürleri, inançları, siyasi yönelişleri, onlar kadar gelişmemiş zayıf ülkeleri derinden etkiliyor!Dünya yüzünde bir...
Firavun’un illüzyonistleri ve ‘algı operasyonları’
İllüzyonistler algılarımızla oynarlar.Olmayan şeyleri sanki varmış gibi, var olan şeyleri sanki yokmuş gibi gösterirler.Hakikatin, gözümüzün...
Küçük tüyün büyük cesareti
Apaçi kızı Sacheen Cruz Littlefeather, geçen hafta (3 Ekim 2022 Pazar günü) 75 yaşında hayata gözlerini yumdu.Doğumunda kendisine verilen isim...
Meselenin köküne inmek
Ekşi sözlükte “Kod Yazmaya Başlayacaklara Tavsiyeler” başlığı altında “brandt” isimli bir sözlük yazarı tarafından yazılan (minik...
Lût Kavmi’ne benziyoruz
Geçen hafta, son derece netameli bir meseleyi ele almayı denedim. Kısıtlı yerden dolayı, yeterli somut misal ve izahatla destekleyemediğim yazımda...
Tanrıyı öldürdük ‘yeni tanrımız’ insan
Hepimiz hayatımız boyunca Mevlana’nın, Yunus Emre’nin, Hacı Bayram-ı Veli’nin nasıl aslında gelmiş geçmiş en büyük “hümanist” bilgeler...
Dördüncü basamak dolandırıcıları
Her insan “kıymet görmek”, kendini “kıymetli” hissetmek ister.Abraham Maslow’un meşhur ihtiyaçlar piramidinin dördüncü basamağında...
Vücut zihnin olmadan yaşar mı?
1999 yılında gösterime giren ilk Matrix filminin zihnimize kazınan repliklerinden biri şöyleydi:Yapı (construct) denilen sanal gerçeklikte yere...
Amerika’nın rüyası medeniyetin kâbusu
Geçen hafta Amerika’da yükselen yeni bir suç dalgasından bahsetmiş, bu dalganın arkasındaki sosyal psikolojiyi açıklamak için kullanılan suç...
Amerika’nın Allah’tan korkmaz, kuldan utanmazları
Tarih: 15 Ağustos 2022. Kaliforniya’nın Los Angeles kentinde, 7-Eleven mağazası, gece bir sularında, bir anda ortaya çıkan yüzü aşkın kişi...
Bize yeni bir ‘Biz’ lazım
Tarihi bir kırılma noktasına doğru ilerliyoruz.Asırlardır, mütemadiyen ağırlaşan bir bavul gibi sırtımızda taşıdığımız, bir türlü...
Bu böyle midir?
Büyük anlatılar ve ideolojiler çağı bitti sanırken, bir yandan post modern liberal görecelilik anlayışının insanlığı sürüklediği belirsizlik,...
İslamcı cennetinde, inkâr safhasındayız
Cumhuriyetimiz, mühim kısmı İttihat ve Terakki partisi ideologlarınca oluşturulmuş, pozitivist, aydınlanmacı, Batıcı, modernleşmeci, ulus devletçi...
Hiç cennette reform olur mu?
İdeolojiler, insanlara kesin ve nihai kurtuluş reçeteleri sunuyorlar.Kurtuluş için ödenmesi gereken ağır bedellerin karşılanması halinde bazen...
Hiç cennette problem olur mu?
19. asrın ortalarına gelinirken Batı Avrupa’da, özellikle de İngiltere’de sanayi toplumuna dönüşmenin sancıları çok derinden hissediliyordu.Binlerce...
Dünya, büyüklüğü sabit bir pasta mıdır?
Gençlik yıllarımda İngiliz yazar Paul Harrison’un dilimize “Üçüncü Dünyanın Batılılaştırılması” ismiyle çevrilen “Inside the Third...
Eski toprakların, ‘internet meme’leriyle imtihanı
Toplumsal meseleleri biyolojik analojilerle anlamaya çalışmanın, devletleri canlılar gibi doğan, büyüyen ve ölen organizmalar olarak tasavvur...
Taşın altına elini koymak, kenarda gezinip ortada bulunmak
Nesim Nikolas Talib (ya da kendi yazmayı tercih ettiği şekliyle Nassim Nicholas Taleb) 1960 Lübnan doğumlu bir Ortodoks Hıristiyan Arap. Özellikle...
Problem Neoliberalizm mi Ahbap Çavuş Kapitalizmi mi?
Güncel siyasi ve iktisadi vaziyetimizi değerlendiren akademik makalelerde sıkça rastladığımız bir kavram: neoliberalizm.Neo-Marksist literatürden...
Zombi kıyametine doğru
Sinema endüstrisi sayesinde zombinin ne demek olduğunu artık hepimiz biliyoruz.“Zombi” kavramının esas kaynağı, büyücü yahut şaman hekimler...
Körlük
José Saramago (1922-2010) Portekizli bir yazar. 1995’te yayımladığı “Körlük” adlı romanla dünya çapında tanınmış. 1998’de Nobel Edebiyat...
Milletin pulları dökülürken
Geçtiğimiz asrın sonlarında internet devrimini yaşadık.İlk olarak, etkileşime girilemeyen, sadece okunan, seyredilen web sayfalarıyla tanıştık.Teknolojinin...
Dinsizin hakkından imansız mı gelir?
Medeniyetlerin varoluş maceralarında “değerler” ve o değerlerden üretilen “prensipler”, “kurallar” önemli bir rol oynuyor.Bir toplum...
Sodom ve Gomore
Hayatta pek çok insan, kendi iradesi ile hareket etmek, kendi kararlarını almak, kendi kanaatlerini oluşturmak yerine, varlığını içinde bulunduğu...
Bakalım, boşlukta havasız fezada nasıl yaşayabileceksiniz
Meşhur Rus yazar İvan Sergeyeviç Turgenyev (1818-1883), “Babalar ve Çocuklar” isimli romanında, modernleşme sancıları çeken Rusya’da geleneği...
Bayrama, bahara ümide ve yeniden başlangıçlara dair
Çok sayıda sevdiğimizi bizden ve hayattan koparan dehşet verici bir pandemiyi ve zorlu bir kara kışı ardımızda bıraktık şükürler olsun.Şimdi...
Zenofobi
Zenofobi (xenophobia) eski Yunanca’da yabancı, garip anlamındaki xenos, ve korku anlamındaki phobos kelimelerinden türetilmiş bir tabir. Yabancı...
Artık işe yaramayan insanlara ne olacak?
Tarihçi Yuval Noah Harari, 2017’de yayımladığı “Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi” başlıklı eserinde önemli bir soru soruyor:“Alabildiğine...
Kâinat yönetim sistemleri başarısızlığa mahkûmdur
Kamu kurumları için yazılım geliştiren firmalar bazen şu tür taleplerle karşılaşırlar:- “Bize öyle bir yazılım geliştirin ki bütün işlerimizde...
Korkunun yerine ümidi dümene geçirmenin vakti gelmedi mi?
İnsanoğlu, -sanılanın aksine- istikametini aklı ve mantığıyla belirlemiyor.Dümendeki asıl kaptan “hislerimiz”.Kaderimizi ellerine emanet...
Karagözler tahtı Hacivatlara bırakırken
İnsanlar -sanılanın aksine- çoğu zaman akıllı/mantıklı kararlar veren yaratıklar değillerdir, hisleriyle, arzularıyla, içgüdüleriyle mantıksız...
İstisnalar kaideye dönüşünce
Geçen haftaki yazımda Carl Schmitt ve Giorgio Agamben’in “istisna hali” ve “egemenlik” ilişkisine dair fikirlerinden bahsetmiş, “olağanüstü...
Egemenlik kayıtsız şartsız istisna haline karar verenindir
Antik Roma’da, senato tarafından kriz durumlarında cumhuriyeti yönetmesi için olağan dışı yetkilerle donatılarak atanan idareciyi, yani meşru...
Öz değil dostlar, öz değil bu biçim
"Özcülük” ya da temel esascılık (essentializm), belli bir türe dahil her varlığın o türe ait niteliklere ya da özelliklere sahip olduğu fikri...
Canavarın gözündeki karanlık
Kötülüğün, karanlığın, korkuların yükselip ufukları kapladığı zamanlarda, normal şartlarda gayet medeni, makul, ahlaklı bir hayat süren...
Fena fid-devlet – beka fid-devlet
İlkokul öğrencisiyken andımızı “içmekten” hiç hoşlanmazdım.Aklım erer ermez öğretmişlerdi: Söz vermek çok mühimdi. Söz verdiğimde...
Anomiye sürüklenirken
"Anomi”, kanunların, temayüllerin, yerleşik toplumsal değerlerin çözülmesi, ya da daha genel olarak kuralsızlık anlamına geliyor.Amerikalı...
Yeryüzü Tanrıları: Belirsizlik ve kuralsızlık hükümdarları
Zygmunt Bauman, “Modernite Kapitalizm Sosyalizm (Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik)” ismiyle dilimize çevrilen kitabında, insanlarda “hükümdar”...
Zihnimizdeki odacıklar
Hayat çok karmaşık.Olan biten şeylerin mahiyetini öğrenmek, neyin neden kaynaklandığını ve niçin öyle olduğunu kavramak, ne gibi sonuçlar...
Aşırı normalleştirme
Alexei Yurchak 1960’ta Leningrad’da doğmuş ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği döneminde yetişmiş bir antropolog.Doktorasını Duke Üniversitesinde...
Yapacağımız Bir Şey Kalmazsa
1942 doğumlu İspanyol sosyolog Manuel Castells, teknoloji ve küreselleşme devrimlerini birbiriyle irtibatlandıran açıklamalarıyla “enformasyon...
Şekilsiz demir kütleden keskin kılıç çıkartmak
Sağlam, oturmuş, güçlü fikirler, tıpkı iyi kılıçlar gibi, ancak uzun ve yoğun emek gerektiren bir süreç neticesinde elde edilebiliyor.Bir...
Diriliş Matrix
Matrix serisinin son filmi “Matrix Resurrections”, ilk filmden yaklaşık yirmi iki sene sonra vizyona girdi. Filmi görenler her ne kadar birçok...
