Salih Cenap Baydar
Madalyonun diğer yüzü: Yapay zeka distopyası
Bugün Yapay Zekâ (YZ) dendiğinde aklımıza kapsamı sıkıca belirlenmiş belli başlı görevleri yerine getirmek üzere makine öğrenmesi yöntemiyle...
Yapay zeka çağında eğitim
İçine doğup büyüdüğümüz, çok yakından aşina olduğumuz, başka türlüsünü hayal bile edemediğimiz modern eğitim sisteminin ortaya çıkışı...
Yapay zeka öğretmenlik yapabilir mi?
Farklı zeka, bilgi ve beceri seviyelerinde çok sayıda öğrenciyi sınıflara doldurup hepsine standart bir müfredatı, standart süreler içinde “dayatmak”...
Yapay zeka hâkimlik yapabilir mi?
Adalet sistemimiz maalesef perişan halde.Senelerce sürüp yılan hikayesine dönen davalar öteden beri en büyük sorunlarımızdan biri.Mahkemelerimiz,...
Yapay zeka doktorluk yapabilir mi?
Gelişen modern teknolojiler, bilgisayarlı tomografi, MR ve ultrason gibi büyük teknolojik ilerlemeler, tıp bilimi ve hayat konforumuz üzerinde muazzam...
Yapay zeka toplumunun çimentosu ne olacak?
Emile Durkheim, modernleşme, şehirlileşme, sanayileşme ve sekülerleşme ile birlikte, tarım toplumlarını bir arada tutan bağların hızla zayıfladığını...
Geniş dil modellerine dair
Geçtiğimiz haftaki yazımda, insanlık olarak bilincimiz ve lisanımız arasındaki karmaşık ilişkiyi çözme yolunda attığımız önemli adımlardan...
Geniş dil modelleri: Bilince açılan kapının anahtarları
Kendi varlığımıza ve çevremizde olan bitene dair bir anlam üretmemizin en önemli aracı “lisanımız”.Düşüncelerimiz, hislerimiz, algımız,...
Yapay zeka çağına hazır mıyız?
Sanayi çağı, bilgi çağı, internet çağı derken yapay zeka çağının kapısını açmış bulunuyoruz.Yapay zeka (YZ), hayatımızın her alanına...
Yanlış bir terkip: İttihat ve terakki
Dostoyevski’nin, çağdaşı olan Rus edebiyatçılar için söylediği “hepimiz Gogol’un paltosundan çıktık” lafı meşhurdur.Türkiye’deki...
Umut dersleri: 12th Fail ve başarısızlığın anatomisi
2023 yapımı “12th Fail”, Vidhu Vinod Chopra tarafından yönetilen ve Anurag Pathak’ın aynı adlı kitabından uyarlanan bir Hint filmi.Hindistan’ın...
Robot memur mu, inisiyatif sahibi profesyonel mi?
Mesaisini tamamlamış, evine giden bir trafik polisi düşünelim.Bu polis memuru, trafik kurallarını ihlal ederek yayaların yolunu kesecek şekilde...
Hakikat hakikaten hakikat midir?
Birçok insan hakikati, kesin, tam ve somut bir gerçeklik olarak görür, sadece bu gerçekliği her insanın farklı bir şekilde tecrübe ettiğini...
Kent lokantaları açmak doğru mu?
İstanbul Büyükşehir Belediye’sinin açmış olduğu kent lokantaları üzerinden bir tartışma yürüyor.Her ne kadar ‘halkçı belediyecilik’...
Çöküşe bir çaresi olan var mı?
Geçim sıkıntısı çeken milyonlarca emeklimizin maaşlarını asgari ücret seviyesine çekebilmek için sadece bir yılda elli milyar dolar civarında...
Ağaca dayanma kurur, insana dayanma ölür
İnsan sosyal bir canlı. Hayat yolunu yalnız başımıza yürümemiz söz konusu değil.Hepimiz kendimize arkamızı yaslayacağımız güvenilir “arkadaşlar”...
Tahrik, polis şiddetine mazeret olabilir mi?
Dünyamız ısınıyor.Birçok ülkede, çeşitli sebeplerle artan memnuniyetsizlikler, protesto gösterileri olarak görünürlük kazanıyor.Bir bakıyorsunuz...
Pilav için plan lazım
Uzunca bir zamandır muhalif partilerin vasıfsızlıkları, vizyonsuzlukları, plansızlıkları, kapsamlı bir siyasi ve ekonomik reform stratejilerinin...
Tünelin ucunda bir ışık arıyoruz
2024 mahalli seçimleri tamamlandı.İktidar partileri art arda yanlış hamlelerle büyük ekonomik zorluklara mahkûm ettikleri ve özellikle İsrail...
NPC: Sosyal medyanın “Avatareleri”
İletişim teknolojilerindeki hızlı ilerlemeler bizi enformasyon toplumundan “ağ toplumuna” taşıdı.Artık bir çoğumuzun elektronik/sanal gerçeklikte...
Bizi belki mavi hap kurtarır
İnsan zihniyle eşit seviyede yeteneklere sahip, çok çeşitli alanlarda yeni şeyler öğrenebilen, akıl yürütebilen ve sorunları çözebilen yapay...
Borç parayla aldatıldık
Yapay zeka çağını, dünyadaki sosyal, bilimsel, ekonomik, teknolojik gelişmelere adapte olamamış, kendi iç çekişmeleriyle uğraşırken geri...
Felaket kaydırma: Doom Scrolling
Sosyal medya platformlarında dolaşırken kendinizi üzücü, kaygı ve dehşet verici haberler arasında kaybolmuş bulduğunuz oluyor mu?Buna “doom...
Gerçekliğin çölünde vahalar yaratmak
Durmadan değişip duran hoş sesler, rengarenk resimler, hareketli müzikler, komik videolar ve bölük pörçük düşünceler bombardımanına tutulmuş...
Herkes kendini “Düz Türk” sanıyor
Kahvede, misafirlikte, düğünde dernekte sohbet ettiğim, sokak röportajı videolarında denk geldiğim insanların pek çoğunun kafasında bir “Düz...
İncinmiş milli hisler ve anomi
Tarih tekerrürden ibarettir demişler.Amerikalı sosyolog Talcott Parsons ’un “Essays in Sociological Theory” kitabında, Almanya’da Nazi dönemini...
Anomiye düşen, sembollere sarılır
1940’ların sonlarından 1960’ların ortalarına kadar dünyanın en etkili sosyal teorisyeni sayılan Harvard üniversitesi profesörü, Amerikalı...
Shannon ve Bilgi Teorisi
1916'da Michigan'da bir hakim ve bir öğretmenin oğlu olarak dünyaya gelen ve 2001 yılında hayata gözlerini yuman [ Claude Elwood Shannon ] , 20....
Anomik insan radikalleşir
İster toplumun, ister zihnin bir hâli olarak ele alalım, anominin ülkemiz bünyesine adeta metastaz yapan bir kanser gibi yayıldığını görüyoruz.Toplumun...
Karl Marx “Batsın bu dünya” mı dedi?
Yaşanan büyük siyasi, içtimai, iktisadi depremler esnasında ortaya çıkan anomi , insanların içinde doğup büyüdüğü kadim değerlere, geleneklere,...
Anomi çağının anomik bireyleri
Fransız sosyolog Emile Durkheim, “anomi” kavramını, büyük ekonomik, politik, demografik değişimler yaşanırken, toplumca kabul gören normların,...
Vicdanı, ahlakı, empatiyi bombalayanlar
İslam dünyası Filistin konusunda berbat bir imtihan verdi.Gördük ki İslam ülkelerinde pek popüler olan Filistin, Gazze, Mescid-i Aksa diskurları...
Gölge mahkemeler: Uluslararası tahkim ve yolsuzluk
Ta 1970’lerden beri Nijerya’da savunma ve enerji sektörlerinde iş yapan Michael Quinn ve Brendan Cahill isimli iki İrlandalı işadamı, 2000’li...
Hakkın hatırı âlidir hiçbir hatıra feda edilmez
Başlığa bir kısmını aldığım cümle, Said Nursi’ye ait. 31 Mart hadisesini kendi penceresinden anlattığı Divan-ı Harb-i Örfi isimli eserinde...
Entelektüel, iktidarla mesafesini neden titizlikle korumalıdır?
Üniversite sınavına giren yaklaşık üç buçuk milyon kişi arasından, ancak diğer herkesi ardında bırakan ilk üç bini “en nitelikli” üniversitelerin...
Sosyal bilimlerde soyutlamalar ve genellemeler
Bilim insanları, elektronların, atomların, elementlerin, moleküllerin, bileşiklerin, maddenin, hücrelerin, dokuların, organların, organizmaların,...
Gerçekliği, düşük çözünürlüklü klonları üzerinden anlamak
“Entropi”, temel olarak bir sistemdeki düzensizlik veya karmaşıklığı ölçen bir kavram. Bir şeyin ne kadar düzenli veya düzensiz olduğunu...
Hayal tacirleri ile hayal avcıları arasında
Her insan hayaller kurmak, ümitler beslemek ister.Bunlar hayatımızı yaşanılır kılan çok mühim hislerdir.Mazide yaşamış olduğumuz eziyetlerin,...
Makine öğrenmesi: Beyin gibi düşünme sanatı
Her geçen gün yapay zeka konusunda bizi şaşkınlıktan şaşkınlığa sevk eden, devrim niteliğinde gelişmelere imza atıldığına şahitlik ediyoruz.Bu...
Sadece yüzde üç
Dünyanın dört bir yanındaki ekonomilerin dijitalleşmesi, bilişsel, sosyal ve duygusal becerilerde daha yetkin bir işgücüne talebi artırıyor.Değişen...
Medeniyetin omurgası, güven hissinin evrimi
İnsanlar ancak bir araya gelip organize olabildiklerinde büyük işler başarıyorlar.Medeniyet tarihi, insanların bir araya gelerek bir şeyler üretebilmesinin...
Gerçekliğin çölü: Rasyonel aklın sihirli bahçeyle imtihanı
Max Weber’e göre, “dini davranışların” en ilkel örneklerinde gözlemlenen basit bir soyutlama vardır: İnsanlar, çevrelerindeki kişilerin,...
Kendine Müslümanlar
İsrail, tüm dünyanın gözü önünde sivillerin evlerini bombalayıp masum çocukları katletmekten, yüzbinlerce insanı zorla göç ettirerek topraklarına...
Her şey olacağına mı varır?
İnsanoğlu olup bitenleri anlamaya, temellendirmeye ve gerekçelendirmeye çalışırken iki farklı yoldan gidiyor.Bir grup, tüm insan eylemlerinin,...
Ellerimiz küçük olsa da onlar bizim ellerimiz
Ünlü Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, gitar sanatçısı, aktris ve şair Jewel Kilcher, 1974 yılında Alaska'da, en yakın kasabadan kilometrelerce...
Her zaman satan hikaye: Mazlumun rövanşı
Dünyaya içimizde bir adalet hissi ile geliyoruz.Hayata gözlerimizi açtığımız andan itibaren bir adalet bekleme temayülü gösteriyoruz. Bir haksızlık...
Beni depolitize etme, illegalize etme
Amerikalı yazar, analist ve yayıncı Gerald Celente , 1980 yılından beri yayımladığı " Trends Journal " dergisinde dünya genelindeki ekonomik,...
Ne sihirdir ne keramet, anlatılardadır marifet
Siyasetçiler, kitlelerin dikkatini çekmek, onları ikna edip peşlerinde sürüklemek için “anlatılar” geliştirirler.“Anlatı”, tarihte ve...
