Bir esas belge olarak Hüccet-i Şer’iye
Nizam-ı Cedit ile büyük bir hesaplaşmaya girişen Hüccet-i Şer‘iye, toplumun nasıl yönetileceğine dair bazı temel kuralları hatırlatarak...
Hüccet-i Şer’iye 1807: Unutulmuş bir sözleşme
III. Selim döneminin her yönüyle kapandığını resmen ilân eden bu sözleşme uzun ömürlü olmamıştır.Osmanlı belgelerinin ve kaynaklarının...
Bir yeraltı Tanzimatı mıydı Nizam-ı Cedit?
Tanzimat fermanından önce kendi otoritesini sınırlayan, bunun için de bir grup ile sözleşen ve teminat veren bir padişah görüntüsü, Osmanlı...
Osmanlıdan bu yana sistem değişikliği arayışları
Osmanlı anayasa tarihini 1808’deki Sened-i İttifak ile başlatmak bir gelenek olmuştur ama daha geriye gitmek de mümkündür.Osmanlı ve Cumhuriyet...
Ne içindeyiz bozkırın, ne de büsbütün dışında
Kayı veya değil, en erken Osmanlı kaynaklarında hiçbir boydan olaylar örgüsü içinde bahsedilmemektedir.Değerli Orta Asya tarihçimiz İsenbike...
Yazıcızâde: Kayı soyu varken özge boy hanlarının soyuna padişahlık değmez
Bu 15. Yüzyıl müellifi Bizans ucunda küçük bir Oğuz evreni tahayyül etmişti.Osmanlıların Kayı Boyu’ndan geldiğini ilk kez telaffuz eden...
Mehmed Neşrî ne diyor?
Osmanlı’da Oğuz destanını ve kabilelerin jeneolojik ilişkilerini en iyi bilenlerden biri tarihçi Neşrî’ydi.Geçmiş, tarih ve hafıza kavramlarının...
Ah şu Kalın Oğuz...
Büyük bir kabile konfederasyonu içinde etnik homojenlik aramamak gerekirBir konum belirlemesi yaparak başlayayım. Ne daha önce, ne de geçen haftaki...
Şu Kayı Boyu efsanesi
Oğuz kabile jeneolojisine göre bir boy Gök Alp’den gelirse Kayı olamazMalum okulların müfredatı değişiyor. Şimdi bakınca görülmeyen nice...
Siyasî oportünizme övgü
Ahmed Ferid Bey, imparatorlukta asimilasyona yönelik bir Osmanlıcılık siyasetinin uygulandığı kanaatindeydi.Yusuf Akçura’nın, “Üç Tarz-ı...
Hiç tarz-ı siyaset veya hepsi
Ali Kemal’e göre, Osmanlı İmparatorluğu’nda Akçura’nın üç siyase tarzından hiçbiri uygulanmamıştı.Bir okurumuz geçen haftaki yazım...
Yusuf Akçura: Filvâki iş muvaffakiyetsizlikle bitti
Akçura, Üç Tarz-ı Siyaset’te Türkçülüğü savunmaktan çok Osmanlıcılığa karşı çıkıyordu.Osmanlı devletinin resmî ideolojisi olan...
Cevdet Paşa: Nefer Hasan Yüzbaşı Hristo’ya itaat edecek mi?
Başta padişah olmak üzere, son dönemlerdeki bazı Osmanlıların gözünde Türk unsurunun ayrıcalıklı bir yeri olduğu görülüyor.Osmanlı bürokratı...
Muallim Naci: Var yeri gitsem ‘Mezar-ı Türk’e dek
Resmî Osmanlıcılık ideolojisinin aksine, Osmanlı kimliğinin gayrimüslimleri kapsamadığını düşünen Osmanlılar da vardı.Türkiye tarih yazıcılığında...
Osmanlıcılık ve Türkler
Osmanlı devletinin resmî ideolojisi Türk milliyetçiliğini dışlıyor muydu?Osmanlı aidiyetinin zamanla, imparatorluğun bütün ahalisini kapsar...
Savaş beyi takipçiliğinden imparatorluğun tüm halkına Osmanlılık
Osmanlı aidiyeti zamanla genişleyerek imparatorlukta bulunanherkesi kapsayan bir üst kimlik hâline gelmiştir.“Osmanlılar” dediğimizde 14. Yüzyılın...
I. Murad: İnşallah Ana Türk erliğin gösterem
“Etnik bilinç” diye bir olguyu yazılı kayıtların tutulmaya başlandığı zamandanberi görmekteyiz fakat bunu, ulus kavramı ile aynı göremeyiz.Laboratuvar...
İstiklâl Harbi nasıl bir savaştı?
Daha döneminde “İstiklâl Mücadelesi” ve “İstiklâl Harbi” gibi isimler kullanılmıştı ama bu bir koloninin, “Ana Ülkeye” veya kolonizatör...
Havada uçuşan klişeler
Geçmişi kendi görüşünü desteklemek için bir veri deposu olarak gören tarih yaklaşımları ancak aksiyomatik klişeler üretir.Son yazılarımda...
Ders kitaplarından öğrenilen Misâk-ı Milli
Bugünün Türkiyesi’nde çok önemli bir “kurucu belge” olduğu kanaati artık bir nas hâline gelmiş olan Misâk-ı Millî ders kitaplarında...
Mandanın sırtındaki kız nasıl eğildi?
Musul üzerindeki “Osmanlı egemenliği”, bir anlamda Osmanlı İmparatorluğu’nun kendisinden bile daha uzun ömürlü olmuştu.Osmanlı İmparatorluğu...
Misâk-ı Millî ulus-devlet değil, imparatorluğu kurtarma projesiydi
Misâk-ı Millî, günümüzde bağlamından koparılarak ulus-devlet kurulmasıyla sonuçlanan bir ulusal kurtuluş savaşı programının aşaması olarak...
Misâk-ı Millî güney sınırları için herhangi bir yöreyi işaret etmemişti
Son yazımda söz verdiğim gibi, bir yandan Misâk-ı Millî’nin kendinden önceki beyannameler ile ilgisini kurayım hem de başta Mustafa Kemal olmak...
Misâk-ı Millî beyannamesinin nesi tahrif edilmişti?
Bugün elimizde aslı bulunan Misâk-ı Millî metnine baktığımızda resmî tarih kaynaklı bir belge tahrifatını olanca açıklığıyla görmekteyiz....
Misâk-ı Millî sadece işgal altındaki Arap topraklarının Osmanlı’dan ayrılmasını kabul etmişti
Türkiye’de ara ara Misâk-ı Millî konuşulur. Konuşulur da üzerinde konuşulan şeyin ne olduğu konusunda fikir birliği içinde olduğumuz söylenemez....
Merkezdeki Cizre’nin batısında bir yer: Anadolu Türkistan
“Türkiye” kelimesinin öncüllerinden “Türk Eli” nin çok sınırlı bir kullanımı olmuş, çok daha yaygın olan “Türkistan” ise 20....
Türkistan’dan Mısır’a işleyen gemiler
Eğer çağdaşı Osmanlıların dilinde “Türkistan” veya “Türk Eli” kelimelerinin işaret ettiği mücessem yerler vardıysa, 17. Yüzyılın...
Devşirmelerin Türkistan’da ne işleri vardı?
Tarihî kaynaklarda gördüğümüz ve tanıdık olduğunu düşündüğümüz, çağrışımlarını iyi bildiğimizi sandığımız bir kelime, bizlere...
Ezber duvarlarında parçalanan Osmanlı roketleri
Toplumun geniş kesimlerinin, geçmiş ile aynı olduğunu sandığı tarih ile zahmetli bir ilişkisi var. Ezberleri bozmak ve eldeki tarih bilgisini...
Türkistan diye bir yer hem çok yakın hem çok uzak
Yaygın bir tarih mütearifesi Osmanlılar’ın kendi ülkelerine hiçbir zaman Türkiye veya benzeri bir adı vermediklerini söyler.Yazın başlarında...
Bir olamayış öyküsü: Gülen’in gerçekleşmeyen liderliği
Tuhaf ama kısa bir süre öncesine kadar Batı medyasında Gülen’den “Türkiye’nin muhalefet lideri” olarak bahsediliyordu. Gülenci örgütlenmenin...
Türkiye bu patolojiyi nasıl üretti?
Soğuk Savaş’ın muvazzaf vaizliği ile başlayan, Sovyet sonrası dünyanın mutasavver yeşil kuşağında tedris-perverlik ve hayırseverlik arzusuyla...
Teknoloji perestişi ve bir seviye sorunu
Türkiye toplumu, Gülenci hareketin 15/16 Temmuz’da yarattığı terör ve vahşetin yanı sıra, dünkü ve bugünkü zihniyetini ve yarına ait niyetlerini...
Askerlerin vaizinden vaizin askerlerine (II)
1950’lerin ve 60’ların Soğuk Savaş Türkiyesi’nde, birtakım rütbeli askerlerin, ilkokulu dışarıdan bitirmiş ve dediği kadar “tekke ve...
Askerlerin vaizinden vaizin askerlerine (ı)
Başlangıçlar önemlidir. 15/16 Temmuz vak’asından beri ülkece başımıza ne geldiğini anlamaya çalışıyoruz. Kamusal alanda benzeri ender görülecek...
Türkiye’nin yakın dönem darbeler geçmişinde kısa bir cevelan
15/16 Temmuz gecesi belki de bir değil, iki plan söz konusuydu.Merhum Halil İnalcık hocamızın naaşının toprağa verildiği esnada, çok değerli...
Gülen’in 25 temmuz tarihli mektubu: Bir belge üzerinden 15/16 Temmuz’u anlama denemesi
Her tarihî olay arkasında belgeler bırakır. 15/16 Temmuz vahşeti ve onu yenen direniş geleceğin tarihçilerine nasıl bir malzeme bırakacak acaba?Tarih...
Geçtiğimiz haftanın kanlı kızıl tarihine mukaddime
Bir tarihçi için en güç işlerden biri kendi gününü tarihçi olarak, tarih yöntemlerine uygun olarak yazmaya kalkışmak olsa gerektir.emel olgular...
DÜN VE GÜN
Son iki yazıdır “Türk Milleti” formülünün, ülkemizdeki yaygın kanaatin aksine, ortaya çıkmak için Cumhuriyet’i beklemeyen bir icat olduğunu...
‘Senin milletin olan Türkler ve dindaşın bulunan Araplar...’
Büyük travmaların ve o oranda da büyük dönüşümlerin yaşandığı 19. Yüzyılda Osmanlı’nın siyasî dili de hızla değişiyordu.Hekimbaşı...
Cevdet Paşa’nın iki Müslüman milleti
Osmanlı’da “millet” denince aynı dine mensup insanlar topluluğuanlaşılır; değişik dil ve kültüre sahip olan Müslüman topluluklarınhepsine...
Şemseddin Sami: Türk Milleti değil Türk ümmeti
Kelimelerin zaman ve mekân içindeki seyahatlerinde başlarına çok iş gelir. Telaffuzları tanınamayacak kadar değişenleri olduğu gibi, ses olarak...
Ekseriyet-i ârâ: Osmanlı için küçük, ifade özgürlüğü için büyük bir adım
Osmanlı, meclis ve meşveretlerde oy birliği ilkesinden oy çokluğu ilkesine geçtiğinde imparatorluğun tartışma ve karar alma kültüründe sessiz...
Bir sorun var ama nerede?
Osmanlı danışarak iş yapmaya önem verirdi ama Meclis-i Şûrâ’nın çalışma şekli pek çok eleştiri almaktaydı.''Umur-ı devletim için her...
III. Selim: ‘Sizden rey benden infaz lâzım’
İnfaz kelimesi bugün neredeyse sadece yargının verdiği bir cezanın yerine getirilmesi ve oradan yola çıkarak da bir yaşamın bitirilmesi anlamlarında...
Oldur iş kim danış ile doğrula
Osmanlı yöneticileri, keyfî hareket etmediklerini, işi bilenleredanıştıklarını, görüş aldıklarını hemen her çağda göstermek istemişlerdir.Al-i...
Sadrazamlar başbakan değildi
Günümüzdeki kurumlar ile geçmiştekiler arasındaki sathî benzerliklerden yola çıkan kıyaslamalar çok yapılır. Bunlardan birisinin de sadrazamlık...
Kanun-ı esasi’nin iki resmiyeti
Osmanlı’da bürokrasinin dili başından beri Türkçeydi. 1856 Islahat Fermanı ile gayrımüslimlere kamu hizmetleri resmen açılıncaya kadar da...
