Alaattin Karaca
Jack London’un “Yabanın Çağrısı”nın düşündürdükleri
Jack London’un bizde “Vahşetin Çağrısı” olarak bilinen, ama İz Yayınlarınca “Yabanın Çağrısı” olarak çevrilen romanını okurken...
Sonsuzlukla sınır arasında atılan çığlık
Delilik neyse bir türlü çözemedim. Toplumun birtakım normları var, bunlara uymayanlara iyi gözle bakılmıyor, onu biliyorum. O zaman delilik, bir...
Namık Kemal’in torunu Selma’nın hikâyesi
Hatice Selma Ekrem, Namık Kemal’in oğlu Ali Ekrem Bolayır’dan olma torunu. Aslında Ali Ekrem’in dört çocuğu var. İlki Mehmet Kemal Cezmi,...
Gogol’un ‘Palto’sundakiler...
İsmet Özel, “Amentü” adlı şiirinde “İnsanın/ gölgesiyle tanımlandığı bir çağ…” der, bu çağ için. Nedir ‘insanın gölgesi’nden...
Dostoyevski sıra dışı hâllerin ve karakterlerin yazarı
Andre Gidé, “Dostoyevski” adlı kitabının başında Nietzsche’nin “Dostoyevski ruhbilim konusunda bana bir şeyler öğretmiş olan tek kişi”...
‘Sanatkâr büyük sanatkârla hesaplaşan adamdır’
Tanpınar’ın günlüklerinde çok hoşuma giden bir cümleyi not etmiştim. Şöyle diyordu: “Sanatkâr, büyük sanatkârla hesaplaşan adamdır.”...
Sezai Karakoç Necip Fazıl halef ve selef
Geçen hafta Sezai Karakoç’la Necip Fazıl’ın münasebetlerine değinmiştim. Nezaket ve saygı dairesinde bir halef-selef münasebetidir bu. Ama...
Sezai Karakoç’un Hatıralar’ından Necip Fazıl’a ateş edenlere…
Sezai Karakoç’un Hatıralar’ı kitap olarak basıldıktan sonra özellikle Necip Fazıl’la ilgili yazdıklarının, kanaatimce kasten ya eksik veya...
Sezai Karakoç’un yol’u...
Hatıra yazmak zor iş! Kendini koyuyorsun ortaya, cesaretin kadar ama. Öfkelerin, kırgınlıkların, sevdiklerin, sevmediklerin, inançların, siyasi...
Karakoç’un Hatıralar’ında Demokrat Parti devri
Karakoç’un “Hatıralar”ında devrindeki edebiyat ve basın hayatına dair gözlemlerle beraber DP, AP, MNP ve MSP’ye dair gözlem ve yorumları...
Sezai Karakoç’un Hatıralar’ı
Karakoç’un “Hatıralar”ı (Diriliş Yay., 2022) iki cilt hâlinde yayımlandı. Epeydir bekliyordum. “Diriliş” dergisinde 27 Temmuz 1988-5...
Annie Ernaux’nun derin yarası...
2022 Nobel Ödülü’nü kazanan Fransız yazar Anniex Ernaux hakkında yazmak istiyordum. Çoğu okur “Seneler”inin başarılı olduğu kanaatinde...
Su insanı yakarmış!
Çocukluk dönemindeki yaşantılar, anne ve babayla ilişkiler insanın ruhunda kalıcı izler bırakıyor. Berkun Oya, “Cici” filminde bence tam...
Şehirdeki uçarı Karacaoğlan Cemal Süreya
Cemal Süreya’yı, özellikle “Üvercinka”daki şiirleriyle hep şehre düşmüş bir XX. yüzyıl Karacaoğlan’ı gibi görürüm. Uçarı, çapkın,...
Entelektüel zümren yoksa...
Çınnnn!..Bir şey kopar, bir süreklilik, bir ses kesiliverir. Hâldesinizdir, arkanız kapkaranlıktır, boşluk! Sırtınızı dayayacak bir şey,...
Çağa ağıt ve Rilke
Alnı bura ile ora arasındaki o gergin ve keskin çizgiye değip varoluşun idrakiyle kendinden geçen şairleri hep sevdim. Gözleri delici olmalı şairin,...
Menzil yolun sonucudur
Yola neden çıkılır? Elbette bir menzile, bir yere ulaşmak için! İnsan, yola çıkmadan önce gideceği yeri kararlaştırır ve varmak için bir...
'İstanbul’un Ortası'nda Malik Aksel’le
Eski İstanbul’a dair hatıraları, kitapları severim ben. Arada bir elime alır, eski günlere giderim. Malik Aksel de sevdiklerimden. “İstanbul’un...
Yanan yakar Ayfer Tunç, yanan yakar!
Yanan, yakıyor!..Çünkü ateşi kelimelere geçiyor. Kelimelerden de okurların ruhuna. Kelimeler yakar mı? Yakar ya! Hem de ne yakar! Ama od’unu...
Eski bir İstanbul’da kabadayılar
Bu hafta biz yine eski İstanbul’da dolaşmaya devam edelim.Mafya, sadece bu çağa özgü bir şey mi sanıyorsunuz? Eskiden beri vardı. Adı mafya...
Borges’in masalsı, hikemi dünyası
Kimdir Borges? Bence Arjantinli bir İstanbul Efendisi, amâ bir hafız-ı kütüp, el yazmaları arasında gizemli, mistik yolculuklara çıkan bir hulyaperest…...
Kantolara ve Kantocu Peruz’a dair
Bende eski İstanbul’a merak, Ercümend Ekrem Talu’ya dair yaptığım araştırmalar sırasında başladı. Sonra Ahmet Rasim, Reşat Ekrem Koçu,...
Gogol mu, Poprişçev mi, komedi mi, trajedi mi?..
Nedir delilik, tam olarak tanımlayamam. Ama sanırım aklın, bedenin hayatını sağlıklı olarak sürdürmek için verdiği kararların ve bu kararlar...
Hüseyin Cöntürk’ün eleştiri ufkunda
Babası kahveciymiş Hüseyin Cöntürk’ün. Dostu Halûk Aker’in söyleşisinden öğrendim (Eleştirmenin Arzusu, Hüseyin Cöntürk’ten Halûk...
Layhâr Sultan’a Nailî’ye ve Kavafis’e dair
Naili’nin Divan’ını (Nailî Divanı, haz. Haluk İpekten, Akçağ Yay.1990) okuyordum. “Gideriz” redifli bir gazeli vardır hani “Hevâ-yı...
O bitmeyen hikâye…
Mevlânâ Celaleddin-i Rumi, bir rubaisinde;“Canında bir başka can var, ara o canıDağ gibi olan vücudunda bir inci var, ara o madeniHak yolunun...
Rasim Özdenören’e rahmetle…
Ölüm o kadar çok yağıyor ki son zamanlarda…Asım Gültekin, Nuri Pakdil, Ahmet Kekeç, Sezai Karakoç, Bülent Parlak, Mevlana İdris Zengin ve...
Metafizik iktidardan toplumsal iktidara
Byung-Chull Han, “İktidar Nedir?” (Çev. Mustafa Özdemir, İnsan Yay., 2020) adlı kitabında iktidarın tesisinde iki önemli figür olduğunu belirtir....
Kurban, iman, aşk ve teslimiyet
Çağımızda kurban da çoğu dinî ibadet gibi şeklî bir ritüele indirgenmiş durumda. Byung-Chul Han çeşitli kitaplarında bundan, ibadetlerin...
Bura, ora, ben başkası ve sanat
Sanat nedir?Bu soruya birçok cevap verilebilir elbet. Ama ben daha derinlerde, sanatın metafizikle olan irtibatında arayacağım bu sorunun cevabını.İnsan,...
Hız, yol mesafe, hac ve Byung-Chul Han
Klasik tasavvufi eserlerin çoğunda bir yol kurgusu vardır. Örneğin “Mantıku’t-Tayr” yeryüzündeki kuşların (insanın) padişahlarını (Tanrı)...
Görünen, gösterilen, fotoğraf ve hakikat
Hayal kırıklığı, bize anlatılan ya da tahayyül ettirilen (gösterilen) dünya ile ‘gördüğümüz’ dünya arasında benzerlik olmadığını...
Aklın denetleyemediği gizli yol!..
Akıl, her şeyi somut olarak idrak etmeyi, ölçmeyi, biçmeyi, programlamayı ve en önemlisi denetlemeyi ister. Yevgeni Zamyatin “Biz”de, Max Frisch...
Necip Fazıl’ın şiirinde ideolojinin göremediği ‘ben’
Geçen hafta, Necip Fazıl’ın şiirlerini besleyen asıl gıdanın ‘dava’ olmadığını ileri sürmüştüm. Daha ileri gideceğim; şiirinin köklerinde...
Necip Fazıl’ın şiiri bir dava şiiri mi?
25 Mayıs, Necip Fazıl’ın ölüm yıldönümüydü. Evvelâ Allah’tan rahmet diliyorum.Kısakürek gibi ideolojik kimlik taşıyan bir şairi tahlil...
Kim aptal, kim akıllı?..
Robert Musil’in “Aptallık Üzerine”sini (Çev. Ersan Üldes, Amy Spangler, Sel, 2018) okudum bu hafta. Aptallık üzerine yazacağım ama, nedir...
Avrupa ve mülteci sorunu
Uluslar, kendileri için tehlike oluşturabileceklerini düşündükleri ‘yabancı’lardan genellikle korkar ve bir ‘korunma’ psikolojisi içine...
İş-ahlâk, insan-eşya, Tanpınar, Bauman…
Zygmunt Bauman, “Parçalanmış Hayat” (Çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı, 2018) adlı kitabında “İş yapmanın modern yolu, duyguların ve inançların...
Don Sandalio’nun bayramı kutlu olsun…
Sezai Karakoç’un “Hızır’la Kırk Saat”inde Hızır âdeta dünya üzerinden uçarken şöyle der:“Beni afyonunuz bağlasaydı daUyusaydımBu...
Zamyatin’in “Biz”i, Homo Faber’in çıkmazı
Geçen hafta Memduh Şevket Esendal’ın ‘amudi medeniyet’e yönelik eleştirilerinden bahsetmiş, onun ‘toprak medeniyeti’ni savunduğunu belirtmiştik....
Esendal, amudî medeniyet, ufkî medeniyet
Tanpınar, gerek günlüklerinde, gerekse mektuplarında Türkiye’nin ilerlemesi için mutlaka sanayileşmesi gerektiğini ileri sürer. Meselâ der...
‘Meleklerin İsyanı’ ve insandaki iktidar hırsı
Batı edebiyatında din ve mitoloji, önemli bir yer tutar. Meselâ Goethe’nin “Faust”unu dinî ve mitolojik bilgiye vakıf değilseniz anlamanız...
Aksine küçük ve mesut bir dünyanın şairi: Ziya Osman Saba
Madam Bovary’nin taşra sıkıntısı, Baudelaire’in Paris sıkıntısı, Sartre’ın ‘bulantı’sı, Camus’deki ‘düşüş’, Beckett’in...
Dostoyevski’den Putin’e Rusya’nın millî rüyası…
Dostoyevski, dünya edebiyatının iyi yazarlarından biri. Ama günlüklerinde Türklere karşı yazdıklarını okuyunca şaşırıyor insan. Romanlarında...
Tanpınar ve Samet Ağaoğlu’na göre Peyami Safa
Peyami Safa, Cumhuriyet döneminin önemli yazar ve fikir adamlarından biri. Renkli bir şahsiyet. Cins kafa bence. Çoğu cins kafada görüldüğü...
Tanpınar yaralı bilinç...
Geçen hafta Tanpınar’ın Avrupa tutkusundan bahsetmiştim. Bu, tabiî bir arzuydu; elbette Tanpınar gibi bir aydın, kitaplarda okuduğu o zengin...
Günlüklerdeki Tanpınar
Dönüp dönüp durdum Tanpınar’ın günlükleri üzerinde bir hafta boyu. Sonunda ne buldum? Net bir kişilik, aydınlık bir yüz, disiplinli bir...
İkinci Yeni ve atonal müzik
"Türk Edebiyatı” dergisine yazacağım bir makale için “Pazar Postası”nı yeniden tarıyordum. Edebiyatla ilgilenenler bilir, “Pazar Postası”...
