Son yıllarda uzay araştırmalarına hız veren Çin’e ait Çang’ı 6 isimli aracın, geçtiğimiz ay çıktığı yolculuğu tamamlayarak Ay'ın karanlık yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplaması için hedef noktasına ulaştığı bildirildi.
Çin Ulusal Uzay İdaresi’nden yapılan açıklamaya göre, Çang'ı 6’nın ana parçası olan Ay sondasının sabah saatlerinde iniş aracı yardımıyla yörüngeden alçalmaya başladı. Keşif aracı, Ay'ın Güney Kutbu-Aitken Çanağı içindeki bir krater olan Apollo Çanağı'na yumuşak iniş yaptı.
Ay'a indikten sonra sondasıyla Ay yüzeyini kazmaya başlayacak keşif aracı, robotik koluyla toprak ve kaya örneklerini toplayacak. Örnek toplama işinin 14 saatte tamamlanması öngörülüyor.
Toplanan örnekler konteynerde mühürlendikten sonra yükseltme aracıyla yüzeyden yörüngedeki uyduya ve dönüş mekiğine taşınacak. Ardından dönüş mekiği, örnekleri Dünya'ya getirecek. Çang'ı 6, bugüne dek Ay'ın karanlık yüzeyinden kaya ve toprak örneği toplayan ilk keşif görevi olacak.
AY'IN KARANLIK YÜZÜ
Dünya'nın etrafı ile kendi etrafındaki dönüş hızı eşit olduğundan Ay'ın hep aynı yüzü Dünya'ya dönük oluyor. Ay'ın Dünya'dan görünmeyen uzaktaki yüzüne karanlık yüzü adı veriliyor. Karanlık ifadesi, ışık yokluğunu değil bu bölgenin Ay'ın yakındaki yüzüne göre daha az bilinmesini ifade ediyor.
İlk kez Sovyetler Birliği'nin Luna uydusu, 1959'da Ay'ın karanlık yüzünü fotoğraflamış, Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi de 1960'ta Ay'ın karanlık yüzünü anlatan detaylı atlas yayımlamıştı. ABD'nin 1968'deki insanlı ay seferi Apollo 8 görevine katılan astronotlar, Ay'ın karanlık yüzünü bizzat gören ilk insanlar olmuştu.
DÜNYADA İLKİ BAŞARDI
Çin mitolojisindeki Ay tanrıçası Çang'ı’nın adını taşıyan keşif görevleri, 2007 ve 2010 yıllarında Ay yörüngesine yollanan Çang'ı 1 ve Çang'ı 2 uydularıyla başlamıştı. Ay'ın haritalandırılmasının hedeflendiği keşif görevleri, yüzeye yumuşak iniş için hazırlık amacı taşıyordu.
Çang'ı 3 görevinde ütu (Yeşim Tavşanı) adı verilen gezgin keşif aracı, Aralık 2023'te Ay'ın yüzeyine indirilmişti. Çin, Çang'ı 4 görevinde Yütu-2 gezgin keşif aracını Ocak 2019'da Ay'ın karanlık yüzüne indirerek ilke imza atmıştı. Çang'ı 5 görevinde Çin, kaya ve toprak örnekleri toplamayı amaçlayan ilk keşif aracını Ay'a göndermişti. Keşif aracı, Kasım 2020'de fırlatıldıktan sonra topladığı 1,73 kilogram kaya ve toprak örneğiyle Aralık 2020'de Dünya'ya dönmüştü.
Çin, Ay'daki keşif faaliyetini gelecek yıllarda yeni görevlerle sürdürmeyi planlıyor. Bu kapsamda Çang'ı 6’nın ardından, 2026'da Ay'ın güney kutbunda keşif yapmak üzere Çang'ı 7 ve 2027'de doğal kaynak kapasitesini ve kullanılabilirliğini doğrulamak ve Ay yüzeyindeki uzay üssü inşası için testler yapmak üzere Çang'ı 8 görevleri planlanıyor. Ülke, 2030'dan itibaren Ay'a insanlı seferler düzenlemeyi, Uluslararası Ay Araştırma Üssü kurarak daha ileri keşif faaliyetlerine zemin hazırlamayı hedefliyor.
