Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt alan araçların plakalarını otomatik olarak tanıyarak fiş ve faturalarda bu bilginin yer almasını sağlayacak, böylece manuel plaka girişinden kaynaklanan usulsüz fatura uygulamalarını önleyecek. Vergi mükelleflerinin, akaryakıt harcamalarını gider gösterebilmeleri için 2025'ten itibaren araçlarına taşıt tanıma birimlerini bu yıl içinde taktırmaları gerekecek.
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından geliştirilen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi'nin (UTTS) tüm altyapı çalışmaları tamamlandı. Yerli ve milli bir sistem olan UTTS, akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımının önüne geçmek ve vergi kaybını engellemek amacıyla hayata geçirildi.
FİŞ VE FATURALARDA BİLGİ
UTTS, akaryakıt alan vergi mükellefi araçları otomatik olarak tanıyarak, fiş ve faturalarda bu bilginin yer almasını sağlayacak. Böylece, araç plakalarının manuel olarak sisteme girilmesi sürecinden kaynaklanan usulsüz fatura uygulamaları sona erecek. Gelir İdaresi Başkanlığı, UTTS sayesinde her yıl yaklaşık 15 milyar lirayı bulan vergi kaybının önüne geçmeyi hedefliyor.
UTTS, devletin vergi güvenliğini sağlarken, akaryakıt sektöründe de rekabet ortamı oluşturacak. Sistem, sadece vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu olacak. Bu mükelleflerin iş yerlerine ait veya kiralama yoluyla edindikleri taşıtlara taşıt tanıma birimini 31 Aralık 2024'e kadar taktırmaları gerekecek. UTTS kapsamında yükümlü olmayan bireysel taşıt sahipleri ise sistemi isteğe bağlı olarak kullanabilecekler.
YENİ DÖNEM 2025'TE BAŞLIYOR
31 Aralık 2024'ten sonra, UTTS kapsamında düzenlenmeyen belgeler vergi kanunları bakımından geçersiz sayılacak ve vergi indirimine konu edilemeyecek. Türkiye'de trafiğe kayıtlı 29 milyon taşıtın 8 milyona yakını, akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indirimi elde eden vergi mükelleflerine hizmet veren araçlardan oluşuyor. Bu araçların 3 milyona yakını ise ticari Taşıt Tanıma Sistemi bulunan araçları kapsıyor.
Yakıt harcamalarını gider olarak gösterebilmek için araçların kiralama yoluyla edinilmesi veya işletmeye dahil olması gerekiyor. Mevcut sistemde, akaryakıt dolumu yapılan aracın plaka bilgisi istasyon görevlisi tarafından elle giriliyor. Bu işlem sırasında taşıta ait olmayan bir plakanın bilgisi girilerek usulsüz fatura oluşturulabiliyor. UTTS ile 2025 başından itibaren bu tür uygulamaların sona ermesi bekleniyor.
SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?
Kurulum ve işletme görevi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'ne verilen UTTS'nin paydaşları arasında akaryakıt dağıtım şirketleri, akaryakıt istasyonu işletmecileri, yetkili donanım üreticileri, yetkili taşıt ve istasyon montaj firmaları, yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihaz üreticileri (YN Pompa ÖKC) ve taşıt sahibi mükellefler yer alıyor.
UTTS kapsamında yükümlü kılınan taşıtların yakıt depo girişlerine taşıt tanıma birimi takılacak. Bu birim, taşıtın sahiplik ve plaka bilgilerini kayıt altına alacak. Akaryakıt istasyonlarında pompa tabancasına takılan taşıt tanıma okuyucu cihaz, şifre çözümleme işlemlerini iletişim modülündeki güvenlikli haberleşme anahtarı ile yapacak. Böylece, UTTS yükümlüsü taşıtların yakıt dolum işlemi sırasında plaka bilgisi otomatik olarak YN Pompa ÖKC'ye aktarılacak ve fatura ile satışa ilişkin veriler UTTS'ye işlenecek. Bu sayede, plaka bilgisinin sisteme elle girilmesi mümkün olmayacak.
UTTS'NİN UYGULAMA TAKVİMİ
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı'nın Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği, Resmi Gazete'nin 5 Ekim 2023 tarihli sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğle birlikte, akaryakıt satışlarında yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlara plaka bilgisinin otomatik olarak iletilmesine ve bu kapsamda oluşturulan sistemin teknik özelliklerinin belirlenmesine ilişkin düzenlemeler yapıldı.
UTTS'nin "www.utts.gov.tr" adresli portalı Mart ayında paydaşların kullanımına açıldı. Ağustos ayına kadar akaryakıt istasyonlarına ilişkin kurulumlar için teknik hazırlık çalışmalarının tamamlanması planlanıyor. UTTS donanımlarının montaj, onarım ve servis işlemlerini yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nün yetkilendireceği firmalar yürütebilecek. Birim montajını yetkili taşıt montaj firmaları, akaryakıt istasyonlarına taşıt tanıma okuyucusu ve güvenlikli haberleşme cihazının kurulumunu ise yetkili istasyon montaj firmaları yapacak.
Tebliğ kapsamında, YN Pompa ÖKC'lerin yazılımlarında güncelleme yapılarak UTTS entegrasyonu sağlanacak. Akaryakıt dağıtım şirketleri, işletmekte oldukları taşıt tanıma sistemlerini UTTS'ye entegre edebilecekler.
