Başkanlık Sistemi son günlerde en çok tartışılan konulardan biri oldu. Son olarak Devlet Bahçeli bu sistemi gündeme taşıyan isim olurken Başbakan Binali Yıldırım'da seçim sinyalini verdi. Peki Başkanlık Sistemi nedir? Hangi ülkeler bu sistemle yönetiliyor? Siz de haberimizden konu hakkında tüm ayrıntıları bulabilirsiniz. Başkanlık sistemi, devlet yönetiminde tek bir kişinin başkanlığında hükûmet etme ve devleti yönetme esasına bağlı siyasi sistem. Başkanlık sisteminde yasamanın yürütmeyi fesh etme yetkisi yoktur. İşte konu hakkında merak ettikleriniz.
Başbakan Binali Yıldırım, başkanlık sistemini de içeren anayasa değişikliği paketinin kısa sürede Meclis'e sunulacağını açıkladı. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı'nda konuşan Yıldırım, "Sürekli güçlü bir siyasi iradeyi oluşturacak bir sistem değişikliği Türkiye'nin vazgeçilmez bir ihtiyacıdır" dedi. Yıldırım, konuşmasında, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli'ye de teşekkür etti. Peki herkesin merak ettiği Başkanlık Sistemi nedir? Hangi ülkeler bu sisteme göre yönetilmektedir?
Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükûmet sistemidir. Başkanlık sistemi, Başkanlık hükûmeti sistemi olarak da adlandırılmaktadır.
BAŞBAKAN SİNYALİ VERDİ
Başbakan Binali Yıldırım, AK Parti İl Başkanları toplantısında konuştu. Türkiye'de yönetimde oluşan fiili durumun hukuki durum haline getirilmesi gerektiğini vurgulayan Başbakan, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 'referandum' hakkındaki açıklamasına işaret ederek, "Bahçeli'nin bu konudaki açıklamaları cesaret vericidir. Kararı millet verecek" ifadelerini kullandı. Başbakan ayrıca, kısa süre içinde başkanlık sistemi teklifini Meclis'e getireceklerini açıkladı.
KILIÇDAROĞLU'NDAN BAŞKANLIK SİSTEMİ AÇIKLAMASI
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Bursa'daki bir dizi programlarının ardından İnegöl'e gitti. İnegöl'deki bir AVM'yi ziyaret eden Kılıçdaroğlu, başkanlık sisteminin TBMM'ye getirileceği ile alakalı bir soruya, “Hele bir gelsin görelim bakalım" diye cevap verdi. Kılıçdaroğlu, Anayasa Mahkemesinin CHP'nin yaptığı KHK başvurusunu kabul etmemesiyle ilgili soruyu ise yanıtsız bıraktı.
BAHÇELİ'DEN BAŞKANLIK SİSTEMİ AÇIKLAMASI
Bahçeli, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, sistem tartışmalarının siyaseti tıkaması durumunda, rejim krizine dönüşebileceği uyarısında bulundu. Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından seçilmesiyle birlikte anayasal yetki ve sınırlarının devamlı tartışma konusu yapıldığını anımsatan Bahçeli, “Cumhurbaşkanı fiili başkanlık durumundan vazgeçmeli, olmazsa fiili durum hukuki boyut kazanmalı” diye konuştu.
TÜRKÇEDE CUMHURBAŞKANI OLARAK ADLANDIRILIR
Başkanlık sistemi uygulandığı kimi ülkelerde yolsuzluk, otoriterlik, nepotizm (tanıdık kayırma), diktatörlüğe araç olma ve çoğulculuk karşıtı uygulamalar gündeme geldiğinde eleştirilerin ana odağı olmaktadır. Başkanlık sisteminin bulunduğu kimi ülkelerin yolsuzluk, nepotizm ve otoriterliğin aşılabilmesi amacıyla başkanlık sisteminden parlamenter sisteme geçtiği örnekler bulunmaktadır. Başkanlık sisteminde, üst düzey atamalar, anlaşmalar, bütçe, veto, yüce divan yargılaması gibi yasama ile başkan arasında fren ve denge araçları bulunmaktadır. Başkanlık sistemiyle yönetilen ülkeler genellikle cumhuriyet olduğu için devlet başkanları Türkçede cumhurbaşkanı olarak adlandırılır: İran Cumhurbaşkanı, Güney Kore Cumhurbaşkanı gibi. Yalnız Amerika Birleşik Devletleri de bir cumhuriyet olmasına rağmen, ülkenin resmî adında cumhuriyet geçmemesi sebebiyle ABD cumhurbaşkanı çoğunlukla sadece başkan olarak adlandırılır.
ÖZELLİKLERİ
Başkanlık sistemininin en tanımlayıcı özelliği yürütmenin nasıl ve ne şekilde seçildiğidir. Başkanlık sistemini parlamenter sistemden ayıran temel özellik, yürütme organının biçimi ve rolü ile ilintilidir ve parlamenter sistemden farklı olarak, başkanlık sisteminde yürütme organı ile yasama organı iç içe geçmemiş durumdadır.
Başkanlık sistemi aşağıdaki özellikleri taşır:
Sabit bir başkanlık süresi vardır. Seçimler kurgulanmış tarihlerde yapılır. Güvensizlik oyu ile hükûmet düşürülüp erken seçimler düzenlenemez. Bazı ülkelerde devlet başkanının yasaları çiğnediği durumlarda İngilizce olarak "Impeachment" denilen meclis soruşturmasıyla erken seçimlere gidilmesi biçiminde kural dışılıklar vardır.
Yürütme erki tektir. Kabine üyeleri devlet başkanıyla birlikte çalışır ve yürütme ile yasama organlarının ilkelerini uygulamak zorundadırlar. Başkanlık sisteminde devlet başkanının bakanlar kurulu için önerdiği adaylar ve hakimler yasama organı tarafından onaylanmalıdır. Devlet başkanı; kabine üyeleri, ordu veya yürütme erkinin herhangi bir çalışanını doğrudan yönetme hakkına sahiptir. Fakat hakimleri fesh etme veya emir verme gibi bir yetkisi yoktur. Yasama ve yürütmenin ayrıldığı yönetimlerde suçtan hüküm giymiş mahkûm ve suçluları affetme veya cezalarını hafifletme genelde devlet başkanının elindedir.
"Başkan" terimi yalnızca başkanlık sistemiyle yönetilen ülkelere has bir ifade değildir. Örneğin popüler olsun veya olmasın, yasal yollarla seçilmiş olsun veya olmasın bir diktatör de başkan olarak isimlendirilir. Aynı şekilde bunun tersi olarak pek çok parlamenter ve demokratik sistemlerde de devlet başkanı konumuna büyük ve görkemli törenlerle geçer.
SİSTEMİN AVANRAJLARI
Başkanlık sistemini dört ana avantajı: Doğrudan yetki — başkanlık sisteminde cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilir. Bazılarına göre bu; devlet başkanının gücünü dolaylı yollardan göreve getirilen liderlere kıyasla daha meşru kılar. ABD'de devlet başkanı halk oylamasından hemen sonra toplanan Seçiciler kurulu tarafından seçilir. Kuvvetler ayrılığı — Başkanlık sisteminde başkanlık ve yasama meclisi iki paralel yapı olarak işlev görür. Bu sistemin destekçilerine göre; böylelikle her iki birim birbirini karşılıklı olarak denetleyerek suistimalin ve makamın kötüye kullanılmasının önüne geçilmiş olur. Hızlı karar mekanizması — Güçlü yetkilerle donatılmış bir cumhurbaşkanı değişiklikleri ivedilikle işleme koyar. Fakat bunun yanında bazılarına göre kuvvetler ayrılığı sistemi yavaşlatır.
BAŞKANLIKLA YÖNETİLEN ÜLKELER
Afganistan
Amerika Birleşik Devletleri
Arjantin
Azerbaycan
Beyaz Rusya
Belarus
Bolivya
Brezilya
Dominik Cumhuriyeti
Endonezya
Ekvador
El Salvador
Filipinler
Guatemala
Güney Kore
Haiti
Honduras
İran
Kazakistan
Kenya
Kıbrıs Cumhuriyeti
Kolombiya
Kosta Rika
Liberya
Meksika
Nikaragua
Nijerya
Panama
Paraguay
Peru
Seyşeller
Sierra Leone
Sudan
Surinam
Şili
Tanzanya
Türkmenistan
Uganda
Uruguay
Venezuela
Zambiya
Başkanlık Sistemi son günlerde en çok tartışılan konulardan biri oldu. Son olarak Devlet Bahçeli bu sistemi gündeme taşıyan isim olurken Başbakan Binali Yıldırım'da seçim sinyalini verdi. Peki Başkanlık Sistemi nedir? Hangi ülkeler bu sistemle yönetiliyor? Siz de haberimizden konu hakkında tüm ayrıntıları bulabilirsiniz. Başkanlık sistemi, devlet yönetiminde tek bir kişinin başkanlığında hükûmet etme ve devleti yönetme esasına bağlı siyasi sistem. Başkanlık sisteminde yasamanın yürütmeyi fesh etme yetkisi yoktur.
