Sütü, kör gözü bile açtığına inanılıyor! Bilim insanları o hayvanın peşine düştü! Arkeolojik kazılar için ipucu veriyor...
Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Zooloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Coşkun, 1984 yılından bu yana kör fareler (Nannospalax ehrenbergi) üzerinde yürüttüğü araştırmalarla dikkat çekiyor. Bu ilginç canlılar, bilimsel araştırmalardan arkeolojik keşiflere kadar birçok alanda önemli rol oynuyor.
YER ALTINDAKİ DÜZENLİ YAŞAM
Prof. Dr. Yüksel Coşkun, kör farelerin yer altında son derece düzenli ve titiz bir yaşam sürdüğünü belirtti. Türkiye genelinde yaygın olan bu memeliler, genellikle köstebeklerle karıştırılsa da, köstebekler sadece belirli bölgelerde bulunuyor. Kör farelerin yer altındaki yaşam alanlarında oturma odaları, besin depo odaları ve mutfak gibi ayrı bölümler bulunuyor. Ayrıca, idrar ve dışkılarını bırakacakları özel çukurluklar da mevcut. Yavrularını büyütmek için çiftleşme odası hazırlayan bu hayvanlar, oldukça karmaşık tünel sistemleri inşa ediyor ve esas yuvaları yerin 1,5 metre derinliğine kadar inebiliyor.
TARIMA KATKI SAĞLIYOR
Kör farelerin tarım ürünlerine zarar verebileceği düşünülse de, aslında toprağı karıştırma ve havalandırma konusunda büyük faydalar sağlıyorlar. Patates, soğan ve havuç gibi ürünlere zarar verebilirler ancak bu zarar, toprağı zenginleştirip havalandırmaları ile dengeleniyor. Toprağı alt üst ederek humuslaşmayı ve yeni oluşumları teşvik ediyorlar.
KÖR GÖZLERE ŞİFA OLDUĞUNA İNANILIYOR
Prof. Dr. Coşkun, kör farelerin yer altındaki tarihi eserleri toprak yüzeyine çıkartarak arkeolojik çalışmalara katkı sağladığını belirtti. Ayrıca, Asurlular ve Sümerler döneminde kör fare sütü içmenin göz hastalıklarına iyi geldiği inancının olduğunu, literatürde bu konuda bilgiler bulunduğunu aktardı. Eski Sümer inançlarına göre, kör farelerin sütü kör gözlere şifa olarak kabul ediliyordu.
KANSER VE YAŞLANMA ARAŞTIRMALARINDA KULLANILIYOR
Kör fareler, düşük oksijenli yer altı ortamlarında yaşayabilme yetenekleri sayesinde yaşlanma ve kanser araştırmalarında da kullanılıyor. Bu hayvanların oksijensiz ortamda hayatta kalabilme yetileri, bilim insanlarının dikkatini çekiyor ve çeşitli araştırmalara konu oluyor.
Kör farelerin görme yetilerini kaybetmeleri, evrimsel adaptasyon süreçlerinin bir sonucu. Prof. Dr. Coşkun, kör farelerin yer altındaki yaşam koşullarına uyum sağlamak için evrim geçirdiklerini ve bu süreçte gözlerinin, kulak kepçelerinin ve kuyruklarının işlevsiz hale geldiğini ifade etti. Gözleri, deriden bir perde ile örtülü olan bu hayvanlar, burun çevresindeki kıllar ve hassas duyu organları sayesinde yönlerini buluyor.
