Gıda enflasyonunda makas açılıyor: Dünyada düşüyor Türkiye’de artıyor

Son dönemde dünya genelinde gıda fiyatları düşüş trendine girse de, Türkiye'de gıda enflasyonu hızla artmaya devam ediyor. Bu durum, hem vatandaşların bütçelerini zorluyor hem de ekonomide farklı sorunlara yol açıyor. Gıda fiyatla­rında kesintisiz artış sürecinin temmuzda 47 aya ulaşmasıyla dünya ile makas iyice açıldı. Temmuz itibarıyla son bir yılda dünya genelinde yüz­de 3,1 ucuzlayan gıdanın, Tür­kiye’de ise yüzde 58,9 paha­landığı dikkati çekiyor.

DÜNYADA GIDA UCUZLADI

Kovid 19 pandemisi sürecin­de 2021’in son çeyreğinde yük­selişe geçen, Rusya-Ukrayna sa­vaşıyla ivmelenen gıda fiyatları Mart 2022’de tepe noktaya ulaş­tıktan sonra, sevk ve tedarik sı­kıntılarının önemli oranda or­tadan kalkmasıyla dünya gene­linde düşüşe geçmişti.

İzleyen dönemde dünyada gıda fiyatla­rında bazı aylar itibarıyla yük­selişler yaşansa da genel seyir aşağı yönlü oldu. Ancak Türki­ye, dünya ile negatif yönde ayrış­maya devam etti. Gıda fiyatla­rında kesintisiz artış sürecinin temmuzda 47 aya ulaşmasıyla dünya ile makas iyice açıldı.

Dünya Gazetesi'nin haberine göre Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), uluslara­rası gıda emtia fiyatlarının gös­tergesi niteliğindeki Gıda Fi­yat Endeksi temmuz ayında hazirana göre yüzde 0,17 düşüş kaydederek ortalama 120,8 ol­du.

Dünyada yaygın olarak tica­reti yapılan gıda emtialarının uluslararası fiyatlarındaki ay­lık değişimlerinin izlendiği En­deks 2023 sonundaki düzeyi­nin yüzde 1,34 üzerinde gerçek­leşmekle birlikte bir yıl önceki düzeyinin yüzde 3,05 altında kaldı. Endekste, pandemi son­rası 159,7 ile en yüksek düzeye çıktığı Mart 2022’deki düzeyine göre toplam gerileme ise yüzde 24,4’e ulaştı. Buna göre dünyada gıda, bazı aylarda arızi artışlar kaydetse de pandemiden bu ya­na ciddi oranda ucuzladı.

TÜRKİYE'DE YÜKSELİŞ KESİNTİSİZ DEVAM EDİYOR

Dünyadaki trendin tersi­ne Türkiye’de ise gıda fiyatları pandemiden bu yana yükselişi­ni kesintisiz sürdürüyor.

TÜİK’in madde sepetini açıklamaması nedeniyle tar­tışma yaratan enflasyon ve­rilerine göre tüketici fiyat en­deksinde (TÜFE) aylık ge­nel artışın yüzde 3,23 olduğu temmuz ayında, gıda ve alkol­süz içecekler, aylık artış ora­nı yüzde 1,83’le bunun altında kalmakla birlikte, yüksek artış yaşanan ana harcama grupları arasında yer almaya devam et­ti. Aylık artış gıda alt grubun­da yüzde 1,69 olurken, alkolsüz içecek­lerde yüz­de 4,04’le da­ha yüksek geldi.

TÜİK’in gıda ve alkolsüz içecekler ana harcama gru­bunda yılın ilk yedi ayındaki fiyat artışı yüzde 27,55’e, son bir yıldaki artış ise yüzde 58,91’e ulaştı. Yıllık artışın gı­da alt grubunda yüzde 59,04, alkolsüz içeceklerde yüzde 57,05 olduğu belirlendi.

47 aydır sürekli artıyor

Türkiye’de TÜFE kapsamın­da gıda fiyatları en son Ağustos 2020’de aylık yüzde 0,1’le düşüş kaydetmişti. İzleyen dönemde aylar itibarıyla sürekli yükse­len gıda fiyatlarında kesintisiz artış süreci bu yıl temmuz iti­barıyla 47 aya ulaştı. Gıda fiyat­larında Ağustos 2020-Temmuz 2024 dönemindeki kümülatif artış da yüzde 521,5 oldu.

Küresel ekonomide olumsuz koşulların önemli oranda aşıl­ması ile zirveden dönen dünya gıda fiyatlarında gerileme süre­cinin başladığı Mart 2022’den bu yana düşüş yüzde 25’e yakla­şırken, Türkiye’de ise aynı dö­nemde yüzde 209,9 oranında kümülatif artış yaşandı.

MEYVE VE ETTE YÜKSEK ARTIŞ

TÜİK’in TÜFE kapsamın­daki gıda ve alkolsüz içecekler ana harcama grubu içinde son bir yılda en yüksek fiyat artışı yüzde 69,59’la meyvelerde ger­çekleşti. TÜİK’in baz aldığı fi­yatlara göre son bir yılda ette­ki fiyat artışı da yüzde 67,46 ol­du. TÜİK veri seti, maden suyu, alkolsüz içecek, meyve ve seb­ze sularında yüzde 64,25, şeker, reçel, bal, çikolata ve şekerle­mede yüzde 63,22, ekmek ve ta­hıllarda yüzde 60,22, katı ve sıvı yağlarda yüzde 59,14, kahve, çay ve kakaoda yüzde 49,7, süt, pey­nir ve yumurtada yüzde 49,56, balıkta yüzde 46,64 ve bunların dışında kalan diğer gıda ürünle­rinde yüzde 66,56 oranında yıl­lık fiyat artışını yansıtıyor.

FAO Gıda Fiyat Endeksi’ne göre dünya gıda fiyatlarında son bir yılda yaşanan düşüş ise esas olarak şeker ve tahıllardan kaynaklandı. Son bir yılda dün­yada şeker fiyatları yüzde 17,84, tahıllar da yüzde 11,99 düşer­ken, süt ürünleri yüzde 7,22, bitkisel yağlar yüzde 4,01, et yüzde 0,84 pahalandı.