Gıda Komitesi geçtiğimiz gün Bakan Şimşek’in başkanlığında toplandı. Toplantıda küresel gıda fiyatları ve hasat sezonu değerlendirildi ancak uzmanlar, toplantının tarımsal üretimdeki temel sorunlara çözüm getirmekten uzak olduğunu ifade etti. Türkiye'nin gıda enflasyonunda zirveyi bırakmayacağını söyleyen uzmanlar "Türkiye'de bugün, ürettiğimiz halde neden tüketemediğimizin cevabı çok açık: Planlama eksikliği, yüksek girdi maliyetleri" değerlendirmesini yaptı.
MERVE ŞİŞMAN
Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi, geçtiğimiz gün Bakan Şimşek'in ev sahipliğinde toplanmıştı. Bakanlığın yaptığı basın açıklamasında, toplantıda küresel gıda fiyatları ve hasat sezonunun değerlendirildiği belirtilirken, uzman isimler toplantıyı "Tarımsal üretimde yaşanan temel sorunlara çözüm sunmaktan uzak. Türkiye gıda enflasyonunda zirveyi bırakmayacak" değerlendirmesi yaptı.
Gıda Komitesi'nin tarımdaki kriz için bulduğu çözüme uzman isimler tepki gösterdi. Toplantıda, depolanabilen ürünlerde arz ve talep dengesinin korunmasını teminen mevcut depo kapasitesinin artırılmasına yönelik çalışmaların yürütüleceği belirtildi.
'Tarlada yangın var' diyen uzmanlar çiftçinin ürününün para etmemesi ve tüketicinin bu ürünlere ulaşamaması gibi temel sorunlarının çözümünün hâlâ daha belirsiz olduğuna dikkat çekti. Toplantıdan ortaya çıkan sonuçta Gıda Komitesi'nin izlediği politikalarına aynen devam edeceği belirtilirken, KARAR'a konuşan Tarım Yazarı Gazi Kutlu ise toplantının çözüm sunmaktan uzak olduğunu söyledi.
"Toplantıdan çıkan açıklamada, depolanabilen ürünlerde arz ve talep dengesinin korunacağı belirtiliyor, peki ya depolanamayan ürünler? Bu sorunun cevabı verilmiş değil. Salçalık domates, dolmalık biber, kavun, karpuz gibi ürünler üretici tarafında tarlada kalırken, tüketici bu ürünlere ulaşamıyor" diyen Kutlu krizin daha da derinleştiğine vurgu yaptı.
Geçmişte yaşanan soğan ve patates depolama krizlerine atıfta bulunan Kutlu, limon fiyatlarının yükselmesine ve patates-soğan üreticilerinin zarar etmesine neden olan durumların benzerinin şu anda yaşandığını belirtti. Ayrıca, kuru kayısı ve antepfıstığı örnekleriyle de çiftçilerin maliyetine satış yaparken tüketicilerin bu ürünlere ulaşmada zorluk çektiğini belirtti.
Çukurova’da su bitti, çiftçiye ‘ekmeyin’ denildi
Kutlu, tarımsal sanayinin gelişmesinin şart olduğunu, üretim planlamasının ihtiyaç ve ihracat dikkate alınarak yapılması gerektiğini ifade etti. Ayrıca sözleşmeli üretimde sözleşme dışı üretimlere izin verilmemesi ve geçmişte etkin olan ürün birlikleri ve kooperatiflerin tekrar güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Devletin ürün müdahale gücünü artıracak mekanizmalar geliştirmediği sürece Türkiye'nin gıda enflasyonunda Avrupa ve OECD ülkeleri arasında zirvede yer alacağı öngörüsünde bulundu.
KARAR'a konuşan Tarım Yazarı Gazi Kutlu, Gıda Komitesi'nden çıkan sonucu ve çiftçinin yaşadığı sorunlara dikkat çekerek şöyle konuştu:
"Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi'nin dünkü basın açıklaması, tarımsal üretimde yaşanan temel sorunlara çözüm sunmaktan uzak. Çiftçinin ürününün para etmemesi ve tüketicinin bu ürünlere ulaşamaması gibi temel meselelerin çözümü hâlâ belirsiz. Türkiye'de bugün, ürettiğimiz halde neden tüketemediğimizin cevabı çok açık: Planlama eksikliği, yüksek girdi maliyetleri ve tüketicinin alım gücünün ciddi oranda düşmesinden kaynaklanmaktadır.
Açıklamada, depolanabilen ürünlerde arz ve talep dengesinin korunacağı belirtiliyor, peki ya depolanamayan ürünler? Bu sorunun cevabı verilmiş değil. Salçalık domates, dolmalık biber, kavun, karpuz gibi ürünler üretici tarafında tarlada kalırken, tüketici bu ürünlere ulaşamıyor. Domates özelinde ise farklı bir sorun karşımıza çıkıyor. Salçalık domates, sanayi için üretilen bir çeşit olmasına rağmen, salça ihracatının düşmesi ve sofralık domatese olan talebin artması nedeniyle arz fazlası oluştu. Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkşeker ve Tarım Kredi kooperatifleri aracılığıyla bu fazlalığı piyasadan çekebilirdi ama geç kalındı ve sorun devam ediyor.
'FİYATLAR ÇİFTÇİYİ VE TÜKETİCİYİ MAĞDUR EDİYOR'
Benzer bir durum karpuzda da yaşanıyor. Dünya üretiminde ikinci sırada olduğumuz karpuzun kilosu, hasadın başında 40 lirayken, şu an 5 liraya kadar düştü. Bu, çiftçinin tarlada karpuzu 1 liradan satması anlamına geliyor. Bu rakamla çiftçinin kazanç sağlaması mümkün değil. Fiyatların 40 lira da 5 lira da olması çiftçiyi ve tüketiciyi mağdur ediyor.
Geçmişte yaşadığımız soğan ve patates depolama krizini hatırlayalım. O dönemde depolara yapılan baskınların sonucu olarak bugün limon fiyatları 100 liraya çıktı çünkü tüccarlar limonları depolamaktan çekinir oldu. Aynı şekilde patates ve soğan üreticileri de zarar ediyor.
'GEÇMİŞTE ETKİN OLAN ÜRÜN BİRLİKLERİ VE KOOPERATİFLER TEKRAR GÜÇLENDİRİLMELİ'
Kuru kayısı ve antepfıstığı örnekleri de aynı sorunları gözler önüne seriyor. Her iki üründe de çiftçi maliyetine satış yaparken, tüketici bu ürünlere erişemiyor. Sorunların çözümü için tarımsal sanayinin gelişmesi şart. Üretim planlaması, ihtiyaç ve ihracat dikkate alınarak yapılmalı. Ayrıca sözleşmeli üretimde sözleşme dışı üretimlere izin verilmemeli ve geçmişte etkin olan ürün birlikleri ve kooperatifler tekrar güçlendirilmelidir.
Devletin ürün müdahale gücünü artıracak mekanizmalar geliştirilmedikçe, Türkiye gıda enflasyonunda Avrupa ve OECD ülkeleri arasında zirvede yer almaya devam edecektir."
Bakanlığın basın açıklaması
'TARLADA YANGIN VAR'
Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım da yaşanan sorunla ilgili sosyal medya hesabından paylaşım yaptı. 'Tarlada yangın var' mesajını veren Yıldırım, çiftçinin her üründen zarar ettiğini şu cümlelerle anlattı:
"Tarlada yangın var. Böylesi ilk kez yaşanıyor, çiftçi her üründen zarar ediyor. Daha önce bir üründen zarar etse diğerinden kazanıyordu. Bu yıl çiftçi ürününü dahi satamıyor, domates, kavun, karpuz ve bir çok ürünün hasat edilmesi ve satılması gerekiyor.
Bunlar depoya girecek ürünler değil. Acil önlemler alınmasına ve çiftçinin zarar etmeyeceği fiyata ihtiyaç var. Böyle bir ortamda Gıda Komitesi toplandı ve politikaların aynen devam edeceğini açıkladı."
Tarlada yangın var
— Ali Ekber Yıldırım (@tarimyazari) August 13, 2024
- Böylesi ilk kez yaşanıyor, çiftçi her üründen zarar ediyor. Daha önce bir üründen zarar etse diğerinden kazanıyordu.
- Bu yıl çiftçi ürününü dahi satamıyor, domates, kavun, karpuz ve bir çok ürünün hasat edilmesi ve satılması gerekiyor. Bunlar depoya… pic.twitter.com/mBP1rtaMZr
