Çin Halk Cumhuriyeti'nde Uygur Türkleri'nden daha fazla nüfusa sahip olan Hui Müslümanları baskı altında.
Yenişafak gazetesi köşe yazarı Akif Emre bugün yazı köşesinde Doğu Türkistan'da Çin yönetimini Uygur Türklerine karşı yaptığı zulümleri ve Müslüman dünyanın yapılan zülumlere verdiği tepkileri kaleme aldı. Yazıda Çin'de yaşayan Hui Müslümanlarına da değinen Emre, Hui Müslümanlarının çektiği sıkıntılara atıf bulunuyor. Çin Halk Cumhuriyeti'nde Uygur Türklerinden daha fazla bir nüfusa sahip olan ve Çin'in içindeki 56 farklı etnik gruptan biri olan Hui Müslümanları kimdir?
Çin'de 10 milyon Hui Müslümanı yaşıyor
Huiler, Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 etnik grubundan biri. Huiler, dil ve fiziksel yapı açısından Han ulusuna bağlı. Dinleri ise İslam. Dilleri Çince olan Huilerin dini litaratüründe ise Arapça, Farsça ve Türkçe kökenli kelimelere sık sık rastlamak mümkün. "Çinli Müslümanlar" olarak adlandırılan Huiler başta Kansu, Ninghsia, Doğu Türkistan, Yünnan ve Shantung bölgeleri olmak üzere ülkenin birçok eyalet ve şehirlerinde yaşıyorlar. 1990 yılında yapılan nüfus sayımına göre Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki Müslüman nüfus yaklaşık 18 milyon. İşte bu Müslümanları yaklaşık 10 milyonu Hui Müslümanları olarak ifade ediliyor. Çin'de yaşayan Müslümanları sayısı yine de şu an tam bilinmiyor. Çünkü; resmi bir dine sahip olmayan Çin Halk Cumhuriyeti'nde din mensuplarının nüfusu milletlerin nüfusuna göre hesaplanır. Bu nedenle bazı kaynaklar gerçek müslüman sayısının resmi rakamlardan daha fazla olduğunu iddia eder.
Huilerin İslam'la ilk tanışmaları ticaretle oldu
Huiler Çin’deki ulusal azınlıklardan biri fakat homojen bir grup değiller. İlk Arap İslam delegasyonu Çin’e Tang Hanedanlığı döneminde MS 651’de Hazreti Muhammed’in ölümünden ondokuz ve İran’ın Araplar tarafından fethinden bir yıl sonra geldi. Bu tarihten itibaren çoğu Arap, az bir miktarı da İranlı olan bir grup tüccar Çin’in güneydoğu sahillerine yerleşti. Çinlilerin İslam dünyası ile tanışması bu dönemde gerçekleşir ve Hui Müslümanlarının tarihi bu zamana kadar dayanır.
Hui Müslümanları 1958'de özerk bölge oluşturdu
Çin Halk Cumhuriyeti'nde 10 milyonluk bir nüfusa sahip olduğu bilinen Hui'ler ülkedeki en büyük müslüman nüfusa sahip topluluk. Huilerin soyları, Sincan'daki Uygur ve diğer Türkçe konuşan etnik gruplardan ayrı olarak, Moğol-Yuan hanedanlığı döneminde Çin'e göçen müslümanlara dayanır. Hui Müslümanları Çin'nin pek çok noktasında yaşıyorlar. Fakat Müslüman Hui ırkının ana vatanı olan Ningxia (Ningşia) Çin'in kuzey batısında yer alıyor. Çin'in 5 özerk bölgesinden birisi olan bu bölge 1958 yılında Ningxia Hui Özerk bölgesi olarak ilan edildi.
Çin yönetiminden Hui Müslümanlarına baskı
Huiler, Mao dönemindeki baskılar sonucunda daha seküler bir yaşantıyı benimsemek zorunda kaldı. Toplu ibadetlere ve camiye gitmeye son veren Huilerin camileri de Kültür Devrimi sırasında yıkıldı. Bu dönemde bazı Huilerin dinlerini inkar etmek ve hatta haram olmasına rağmen domuz bile beslemek zorunda kaldıkları iddia ediliyor. Huiler Mao'nun 1976'da ölümünden sonra dinsel ve kültürel bir uyanışla Hui kimliğinin yeniden oluşumunun birer parçası olarak camiler tekrar inşa edildi, dini bayramlar insanların takvimlerine yeniden girdi, dini eğitim veren okullar ve Kur'an kursları açıldı. Çinli Müslümanlar, zaman içinde kendilerine dayatılan etno-dinsel kimliklerini gözden geçirmeye ve bir Hui kimliği oluşturma mücadelesi veriyorlar.
