Türkiye'de Instagram’a getirilen erişim engeli, dijital haklar konusunda önemli tartışmalara yol açtı. KARAR'a konuşan Siber Güvenlik Uzmanları; "85 milyonun ifade özgürlüğünü kısıtlayan kararların bir idari kurum tarafından gerekçe gösterilmeksizin ya da 'katalog suçlar' gibi muğlak ve yeterli olmayan bir gerekçe ile sınırlamak hukuk ilkelerine ve insan haklarına aykırı" dedi. Uzman isimler engellemenin perde arkasında İletişim Başkanlığı'nın keyfi uygulamasının olduğuna dikkat çekti.
MERVE ŞİŞMAN
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, sosyal medya platformu Instagram'a erişim engeli getirdi. 2 Ağustos tarihli karar bir mahkeme kararını dayanmıyor ve bir gerekçe de açıklanmadı. Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Instagram’ın kapatılmasıyla ilgili sadece “instagram.com, 02/08/2024 tarihli ve 490.05.01.2024.-608903 sayılı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu kararıyla erişime engellenmiştir” açıklaması yaptı.
Kararın İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un bu açıklamadan önce 31 Temmuz günü X’ten Instagram’ı “şiddetle kınayan” açıklamasından sonra yapılması engelleme kararının İletişim Başkanlığı kaynaklı olduğu yorumlarına neden oldu.
KARAR'a konuşan Siber Güvenlik Uzmanı Profesör Dr. Nezir Akyeşilmen, Alternatif Bilişim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Av. Faruk Çayır ve Simer Siber Güvenlik Genel Müdürü Siber Güvenlik Uzmanı Emrah Güçlü getirilen erişim engelini ve bu durumun yasal ile sosyal boyutlarını değerlendirdi.
Uzmanların açıklamaları, "Dijital totalitarizm mi?" sorusunu gündeme getirdi.
Siber Güvenlik Uzmanı Emrah Güçlü, Instagram erişim engelinin, Instagram’ın Filistin’e dair içerikleri silmesi ve İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un bu durumu kınaması gibi etkenlerle ilişkili olduğunu ifade etti. Güçlü, sosyal medya platformlarının içerik yönetimi ile ifade özgürlüğü arasında bir denge kurması gerektiğini vurguladı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından uygulanan erişim engelinin 'katalog suçlara uymama' gerekçesiyle getirildiğini belirten Güçlü, bu tür geniş kapsamlı engellemelerin kullanıcıların bilgiye erişimini ve dijital ortamda ifade özgürlüğünü kısıtlayabileceğine dikkat çekti.
'ERİŞİM ENGELİ SİYASİ OTORİTE İLE İLGİLİ POLİTİK BİR KARAR'
Güçlü, hükümetlerin sosyal medya politikalarını şeffaf ve tutarlı bir şekilde uygulamaları gerektiğini belirtti. Güçlü, "Instagram erişim engellemesi siyasi otorite ile ilgili politik karar. Buna itiraz edip üst makamları sorgulayan, yetkilerini elinden alan ya da kısıtlamaya giden AYM'ye müdahale var." şeklinde konuştu.
'Katalog suçların' çocuk istismarı, intihara teşvik ve Atatürk’e hakaret gibi ağır suçları içerdiğini belirten Güçlü, engellemelerin ulusal güvenlik ile yasaların uygulanması arasında bir denge sağlamaya yönelik olduğunu ancak bu tür engellemelerin geniş kapsamlı etkiler yarattığını söyledi.
Erdoğan kapatılan Instagram'dan paylaşım yapıp sildi: Hayırlı Cumalar
Alternatif Bilişim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Av. Faruk Çayır, erişim engeline yönelik hukuki süreçten bahsetti.
Av. Faruk Çayır, 5651 sayılı Kanun’un 8. maddesi gereğince, BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) Başkanı’nın milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle erişim engeli kararı verebileceğini belirtti. Çayır, "Bu tür kararlar doğrudan erişim sağlayıcıları birliğine iletilir ve hemen uygulanır. Karar verildikten sonra, 24 saat içinde Sulh Ceza Mahkemesi'ne başvurulur ve mahkemenin 48 saat içinde bir karar vermesi gerekir" dedi.
ERİŞİM ENGELİ 72 SAAT SÜREBİLİR
Çayır, erişim engeline ilişkin gerekçenin tam olarak açıklanmamış olmasına rağmen, yasal süreç gereği engelin en az 72 saate kadar devam edebileceğini vurguladı. "Yasa gereği, erişim engelinin 72 saate kadar uygulanması söz konusu olabilir. Bu süre zarfında, engelin detayları ve gerekçeleri daha net bir şekilde ortaya çıkabilir" diye ekledi.
Av. Faruk Çayır, Meta'ya getirilen erişim engelinin ulusal ve uluslararası anlamda bir 'güç gösterme' olarak değerlendirilebileceğini belirtti. Çayır, "Erişim engeli, uluslararası alanda Türkiye'nin dijital politika ve düzenlemeleri hakkında bir mesaj verme amacı taşıyabilir. Bu tür uygulamalar, dijital ortamda güçlü bir duruş sergileme olarak algılanabilir" şeklinde konuştu.
Siber Güvenlik Uzmanı Profesör Dr. Nezir Akyeşilmen, Türkiye'de Instagram'a getirilen erişim kısıtlamasını eleştirdi. Akyeşilmen, sosyal medya platformlarına yönelik bu tür kısıtlamaların hukuki ve demokratik açıdan sorunlu olduğunu vurguladı.
'HUKUK İLKELERİNE VE İNSAN HAKLARINA AYKIRI'
Profesör Dr. Akyeşilmen, Instagram'a yönelik yasağın resmi açıklama yapılmadan uygulandığını belirterek, bunun demokratik teamüllere aykırı olduğunu ifade etti. Şeffaflığın ve kamuoyunun bilgilendirilmesinin demokrasinin temel ilkelerinden biri olduğunu belirten Akyeşilmen, "85 milyonun ifade özgürlüğünü kısıtlayan bu kadar önemli kararların bir idari kurum tarafından gerekçe gösterilmeksizin ya da katalog suçlar gibi muğlak ve yeterli olmayan bir gerekçe ile sınırlamak hukuk ilkelerine ve insan haklarına aykırıdır" dedi.
''KATALOG SUÇLAR' TATMİN EDİCİ AÇIKLAMA DEĞİL'
Yasağın gerekçesi olarak öne sürülen ‘katalog suçlar’ ifadesinin tatmin edici olmadığını belirten Akyeşilmen, hangi suçların işlendiğinin, kimlerin sorumlu olduğunun ve bu durumun Instagram ile işbirliği yapılarak çözüme kavuşturulup kavuşturulamayacağının açıklanması gerektiğini vurguladı. "İçerik kısıtlaması ile engellenebilecek bir durum varsa, bunun detayları paylaşılmalıydı. Kısıtlamanın detayları hakkında yeterli bilgi yok" şeklinde konuştu.
TÜRKİYE EN FAZLA INSTAGRAM KULLANAN 5. ÜLKE
Türkiye’den kullanıcılar Instagram’a erişemezken Meta’nın diğer sosyal medya platformu Facebook’a erişim sağlanabiliyor. Instagram, aylık 2 milyardan fazla aktif kullanıcısıyla Facebook ve YouTube’un arından dünya genelinde en fazla kullanılan platform. Türkiye 57,1 milyon kullanıcısıyla, dünyada en fazla Instagram kullanan beşinci ülke.
