ABD Başkanı Donald Trump'ın İran ile P5+1 (ABD, Çin, Rusya, Fransa, İngiltere ve Almanya) arasında 2015'te imzalanan anlaşmayı desteklemediğini söylemesinin ardından, diğer taraf ülkeler ve İran anlaşmanın arkasında durduklarını belirten açıklamalar yaptı. Destek bulamayan ABD'nin önünde 3 senaryo bulunuyor...
Trump dün yaptığı açıklamada İran'ın anlaşmaya uymadığını belirtti ancak anlaşmanın sonlandırılması ya da yeniden müzakere edilmesi çağrısı yapmadı.
Almanya, Fransa ve İngiltere anlaşmanın 'ortak güvenlik çıkarlarına uyduğunu' belirterek ABD Başkanı Trump'ın bu adımından endişe duyduklarını açıkladı.
Rusya ise Trump'ı agresif ve tehditkar bir dil kullanmakla eleştirdi.
RUHANİ'DEN SERT TEPKİ
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de sert tepki göstererek ABD'nin hiç olmadığı kadar yalnız kaldığını söyledi. Ruhani "Bir başkan çok taraflı ve yürüyen bir anlaşmayı kendi başına iptal edebilir mi? Görünen o ki Trump bu anlaşmanın sadece ABD ile İran arasında olmadığını bilmiyor" dedi.
Trump'ı "asılsız ithamlarda" bulunmakla suçlayan Ruhani, anlaşmaya yönelik taahhütlerini yerine getirmeyi sürdürdüklerini söyledi.
Avrupa Birliği de çalışan bir anlaşmayı sonlandırmanın tek bir ülkenin elinde olmadığını açıkladı.
ÇİN SESSİZ AMA...
Çin, Trump'ın bu adımının ardından sessiz kalsa da daha önceki açıklamalarında ABD'yi anlaşmaya taraf kalmaya davet etmişti.
Uluslararası gözlemciler İran'ın anlaşmanın gerekliliklerini yerine getirdiğini söylüyor.
ABD yasalarına göre Başkan'ın her 90 günde bir Kongre'ye İran'ın nükleer anlaşmaya uyum gösterdiğini teyit etmesi gerekiyor. Ancak Trump, son değerlendirmesinde İran'ın anlaşmaya uyduğunu teyit etmeme kararı aldı. Böylece ABD'nin anlaşmaya taraf olmaya devam edip etmeyeceği ile ilgili karar da Kongre'ye bırakılmış oldu.
KONUŞULAN 3 SENERYO
BBC'nin haberine göre, Trump'ın İran'ın uyumunu teyit etmediğini söylemesiyle birlikte bundan sonrası için kulislerde üç senaryo konuşuluyor.
Bunlardan ilki, Trump yönetiminin, İran'ın anlaşmaya uymadığını vurgulasa da, anlaşmanın yürürlükte kalması için Kongre'den Tahran yönetimine yaptırım uygulamamasını isteyebilir. Hem Trump'ın hem de Dışişleri Bakanı Rex Tillerson'ın açıklamaları bu senaryonun ağırlık kazandığını gösteriyor.
İkincisi, ABD yönetiminin Kongre'den yaptırım uygulamamasını istemesi ancak anlaşmanın yeniden müzakere edilmesi için harekete geçmesi.
Üçüncü ihtimal de Kongre'nin İran'a uyum göstermediği için yeni yaptırımlar yürürlüğe sokarak, anlaşmanın sona ermesiyle sonuçlanacak bir süreci başlatması.
İSRAİL VE SUUDİ ARABİSTAN DESTEKLEDİ
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Trump İran'ın terörist rejimine cesurca meydan okudu" diyerek Trump'ı tebrik etti.
Suudi Arabistan da Trump'ın "katı stratejisi"ni desteklediğini açıkladı.
Söz konusu nükleer anlaşma, 2015 yılında İran ve Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya ile Almanya arasında imzalandı. Anlaşma kapsamında İran'ın nükleer programını dondurması karşılığında, ambargoların kısmen kaldırılmasını öngörülüyor. Trump, seçim kampanyası boyunca bu anlaşmayı sert bir dille eleştirmişti.
