ABD-Çin ilişkilerinde yeni bir krize yol açan Pekin’in casus balonu ‘Top Gun’ diye anılan F-22 savaş uçağı tarafından fırlatılan tek füzeyle düşürüldü. ABD kıyılarından altı mil açıkta düşen balonun enkazı incelemeye alındı. Çin Dışişleri Bakanlığı ise ABD’deki “bazı siyasetçilerin ve medyanın” olayı Çin’e saldırmak ve lekelemek için kullandıklarını iddia etti.
ABD, ülkedeki önemli askeri sahalar üzerinde casusluk yaptığını söylediği Çin’e ait dev balonu bir savaş uçağının attığı füzeyle vurdu. Güney Carolina kıyılarında Çin casus balonunu tek bir füzeyle düşüren ‘Top Gun’ diye anılan F-22 savaş uçağı pilotu ABD Başkanı Joe Biden tarafından övüldü. Langley’den kalkan F-22 Raptor, balonu cumartesi günü yerel saatle 14.38’de (TSİ 22.38) tek füzeyle indirdi. Enkazın kurtarılması ve istihbarat alınması için de operasyon başlatıldı.
Biden gazetecilere, “Pentagon’a onu bir an önce Çarşamba günü düşürmesi emrini verdim ... ve bunu yapan havacılarımıza övgülerimi iletmek istiyorum” dedi. Operasyon yapılırken, Kuzey ve Güney Carolina eyaletlerindeki üç havaalanı ve hava sahası kapatıldı. ABD televizyonlarında yayımlanan görüntülerde, balonun küçük bir patlamanın ardından denize düştüğü görülüyor. Bir savunma yetkilisi gazetecilere yaptığı açıklamada bir F-22 savaş uçağının, balonu AIM-9-X füzesiyle vurduğunu ve kıyıdan 6 deniz mili uzaklıkta düştüğünü belirtti.
ABD Başkanı Joe Biden, Savunma Bakanlığı yetkililerinin izlendiğini açıkladığı Perşembe gününden bu yana balonu düşürme baskısı altındaydı. Amerikan toprakları üzerinde uçan balonun fark edilmesinin ardından bir diplomatik kriz yaşandı ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, bu “sorumsuz davranış” nedeniyle bu hafta sonu Çin’e yapacağı geziyi erteledi. Biden’ın balonun vurulması emrini aslında Çarşamba günü verdiği, ancak Savunma Bakanlığı Pentagon’un yerdeki insanların gereksiz riske atılmaması için, balonun deniz üzerinde seyretmesini beklediği belirtildi. Biden, daha önce gazetecilerin sorusu üzerine balonun “icabına bakılacağını” söylemişti.
Bu açıklamanın hemen ardından, ABD Sivil Havacılık Kurumu (FAA) Güney Carolina kıyısındaki üç sivil havaalanındaki tüm sivil uçuşları “ulusal güvenlik” gerekçesiyle durdurdu. Sahil güvenlik de bölgedeki sivil denizcilere, askeri operasyon nedeniyle çevreyi terk etmeleri uyarısı yaptı. Bir askeri yetkili, 11 kilometrekarelik bir alana yayılan enkazı toplamaya çalıştıklarını söylerken, biri vinç taşıyan donanmaya ait iki gemi balonun düştüğü alana gönderildi.
Savunma yetkilisi ayrıca, balonun Amerikan hava sahasına ilk olarak 28 Ocak’ta girdiğini, daha sonra Kanada hava sahasına geçtiğini ve ardından Amerikan hava sahasına 31 Ocak’ta geri döndüğünü açıkladı. Balon, nükleer füzelerin bulunduğu bazı hassas askeri tesislerin yer aldığı Montana eyaletinde görüldü.
Olayın ardından Çin ve ABD arasındaki ilişkiler gerilirken, Pentagon yaşananların Amerikan egemenliğinin “kabul edilemez bir ihlali” olduğunu ifade etti. Dışişleri Bakanı Blinken da olayı “sorumsuz bir eylem” diye nitelerken, 5-6 Şubat’ta yapılması planlanan Çin gezisini iptal etti. Gezi, uzun yıllardır bu seviyede yapılacak ilk Çin-ABD görüşmesi olacaktı. Ancak Çin ise, tarafların gezi için hiç resmi bir plan açıklamadığını savundu.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise “herhangi bir temelsiz varsayımı kabul etmeyeceklerini” belirtirken, ABD’deki “bazı siyasetçilerin ve medyanın” olayı Çin’e saldırmak ve lekelemek için kullandıklarını iddia etti. Pentagon, Cuma günü de Çin’e ait ikinci bir balonun tespit edildiğini, bu kez Kosta Rika ve Venezuela gibi Latin Amerika ülkelerinde görüldüğünü kaydetti. Çin ise bu ikinci balon hakkında henüz bir açıklama yapmadı.
