Orhan Seyfi Orhan ve Yusuf Ziya Ortaç ikilisinin çıkardığı Ayda Bir isimli Siyasi Aylık Mecmua’nın Ağustos 1952 tarihli nüshasında ‘Aydabir’ imzasıyla ‘Son Halife nasıl çıkarıldı? Çıkarandan dinleyiniz!’ başlığıyla bir yazı yayımlanır. İstanbul Emniyet Müdürü, İstanbul Valisi ve Polis Müdürü’nün devrin Dahiliye Bakanı Ferit Tek’in emriyle son halife Abdülmecit Efendi’yi yurt dışına nasıl çıkardıkları anlatılmaktadır. Ne var ki bu tarihte vali Haydar bey ve polis müdürü Sadettin Acar hayatta olmadığı için Emniyet Umum Müdürü Muhittin Üstündağın şahitliğine başvurulmuştur. Kaynak kişi odur.
***
‘Aydabir, bir çağ kapayıp bir çağ açan bu hadiseyi’ eski emniyet müdürü ile konuşmuştur. İçişleri Bakanı Ferit bey, ‘Halifenin ve bütün hanedanın, Semplon ekspresine bindirilerek karadan çıkarılmasını ‘Halife ve hanedanın sabaha karşı, yani herkes uykuda iken Çatalcaya otomobillerle götürülmesi ve oradan trene bindirilmesini’ buyurmuştur. Halifenin halktan ve gözlerden kaçırılırcasına gizli tutulduğu operasyon emri ayrıca İstanbul’a şifre ile gönderilmiştir.
Ferit Tek tarafından Muhittin Üstündağ Ankara’ya çağrılıp emri aldığında ‘Kanun’ mecliste görüşülmektedir ve çıkması an meselesidir. Çıkar çıkmaz hanedanın derhal sürülmesi gerekmektedir. Devletin devlet içinde bir operasyonu gibi gözüken hadisede Üstündağ bazı tedbirler aldıklarını, saray muhafaza kıtasını değiştirdiklerini, Semplon yataklı vagonlarının biletlerin hepsinin satılmış olmasına rağmen battal edip kiraladıklarını belirtiyor.Ayrıca Osmanlı Bankası müdürlerinden Keresteciyan Efendiye müracaat ederek 30 ya da 40 bin ingiliz lirası vizesi aldıklarını da ekliyor. Lozan’a gidecek tren için her şey hazırdır. Ayrıca hükümet adına beyanda bulunmadıkça Halife’ye ömür boyu maaş ödenecektir. ( Nice gider gitmez hükümetin aleyhine beyanname çıkardığının altını çizmiş Üstündağ)
Otuz kadar otomobilin piyasadan kiralanması hikayesi vardır ayrıca. Polislerle beraber hanedan Çatalca’ya ulaşacaktır. Yollar bozuk ve çamurludur. Teknik malzeme için ( kriko, kalas, ip) belediyenin kamyoneti istenir. Muhittin Üstündağ ile konuşan isimsiz kişi devreye girerek, şimdi hayatta olmayan polis müdürü Sadettin Acar’ın: ‘ Çatalca’ya kadar beraber gittim. Yolda otomobil çamura battı. Halife otomobilinden indi, tekerleğin çamurundaki izine uzun uzun baktı da: ‘ kim derdi ki, Osmanoğullarından şu iz kalacak dedi, bu doğru mu’ sorusuna, sözü bilmediğini ama çamura batma olayının doğru olduğunu bildiriyor.
Anlatıların satır aralarında çok ilginç ayrıntılar bulunuyor. Mesela Halife’nin yanında götüreceği eşyaları taşımak için Tokatlayan sahibi Medevoç’in yeni aldığı kamyonu sebebini sormadan vermesi. (Kolay mıydı acaba sormak?). Daha ilginç olan ise o günün İstanbulunda otuz arabayı bulup kiralamak. Çözüm limanda bekleyen Transatlantik. Transatlantik yolcularının İstanbul’u gece gezecekleri ve akşamdan Gülhane’de hazır olmaları isteniyor araba sahiplerinden. Sonrada oraya kapatılıyorlar.
***
Kanunun meclisten çıkış şifresi gelince Halife Dolmabahçe’de söz konusu zevat tarafından yatağından kaldırılıyor. Saray Nazırı Cevat paşa vasıtasıyla haber veriliyor. Mecit Efendi, Mustafa Kemal ile görüşüp/ mektuplaşıp bu meseleyi çözeceğini belirtiyor. Cumhuriyet idaresine taraftar olduğunu da vurguluyor. Sonuç değişmemiş Halife, ‘şafak sökmüş, sabah ezanı okunmuş, ortalık ağarmış’ haldeyken Emniyet Müdürü’nün ifadesiyle ‘Osmanoğullarının son halifesi saraydan ufak bir kalabalıkla ebediyyen kopmuştur’
Son halifenin Çatalca yolunda çamura saplandığı yer tam olarak neresi bilmek imkansız. Ayrıca böyle bir sözü söyleyip söylemediği de önemli değil. ‘Efendim hükümetten emir katidir, kanun var, bu gece mutlaka çıkacaksınız, vakit geçiyor, şafak sökmeden gideceksiniz, geç kalırsanız eşyalarınızı da alamazsınız’ sözlerinde saklı ne çok şey var zaten. Bir halife bir payitahttan böyle sökülüyor.
