İngiltere’deki kimyasal gazlı Rus ajan suikasti uluslararası krize dönüştü. Ancak bu Ruslara maledilen ilk siyasi suikast değil. Moskova, aralarında Türkiye ve ABD’nin de bulunduğu yedi ülkede onlarca cinayetle suçlanıyor. Putin döneminde pek çok şüpheli ölüm yaşandığı belirtiliyor.
Rus çift taraflı ajan Sergey Skripal’e kimyasal gazlı suikast düzenlenmesinin ardından Rusya ve Batılı ülkeler arasında başlayan kriz sürüyor. Skripal olayı, Putin döneminde Ruslara maledilen siyasi cinayetlerin sonuncusu durumunda. Son 15 yılda Rusya lideri Viladimir Putin’in hem yurt içinde, hem de yurt dışındaki pek çok muhalifi suikastlere kurban gitti. Bunların içinde siyasiler, iş adamları ve ajanlar da bulunuyor. Business Insider’ın yaptığı derlemeye göre, 2003’ten bu yana yalnızca İngiltere topraklarında Rusya ile ilişkilendirilen 15 ölüm yaşandı. Bunların arasında Skripal’le birlikte en bilineni, 2006 yılında radyoaktif Polonyum maddesine maruz kalarak ölen eski Rus ajanı Aleksander Litvinenko’ydu. Ancak İngiltere’de Rusya’yla bir şekilde alakası bulunan ve şüpheli biçimde hayatını kaybedenler arasında iş adamlarından gazetecilere ve hukukçulara değişik meslek gruplarından insanlar bulunuyor. Rus hükümetinin yolsuzluklarını açığa çıkardığı söylenen iş adamı Aleksander Perepiliçni, Putin muhalifi iş adamı Boris Berezovski, Rus oligarkların paralarını offshore şirketlere aktaran Scot Young, Litvinenko’ya radyoaktif madde verildiğini keşfeden Matthew Puncher bu isimlerden bazıları. Rus istihbaratının yurt dışı suikastlerinden payını alan bir ülke de Türkiye. Son 10 yılda dört Çeçen direnişçi İstanbul’da suikaste uğradı. Bunların üçü 2009 ve 2011 yıllarında Zeytinburnu’nda, biri ise 2015’te Başakşehir’de gerçekleşti. Türk polisi, 2015’teki Çeçen komutan Vahid Edelgiriyev cinayetine karıştıkları belirlenen iki ajanı yakalamıştı. Rus ajanlar, Kırım Tatarı siyasetçiler Ahtem Çiygöz ve İlmi Ümerov’un serbest bırakılması karşılığında Rusya’ya iade edilmişti. Geçen mayıs ayında, USA Today gazetesi, 2014’ten bu yana önde gelen 38 Rus’un şüpheli biçimde öldüğüne dikkat çeken bir haber yayımlamıştı. Bu kişilerden 10’u, Rusya lideri Putin aleyhinde siyasi görüşleriyle biliniyordu. Haberde, söz konusu kişilerin 19’unun Rusya dışında, üçünün ABD’de, 12’sinin Ukrayna’da, diğerlerininse Yunanistan, Hindistan ve Kazakistan’da öldürüldüğü belirtilmişti. Rusya’nın yurt dışında yönelik yayın yapan televizyonu RT’nin kurucusu ve Gazprom eski yöneticisi Mihail Lesin, 2015’te ABD’nin başkenti Washington’da kaldığı otelde ölü bulunmuştu. Rus diplomatlardan Sergey Krivov 2016’da, Vitali Çurkin ise 2017’de New York’ta evlerinde ölü bulunmuştu. Krivov’un tümör, Çurkin’inse kalp krizi nedeniyle öldüğü açıklanmıştı. 2014 yılından bu yana Rus yanlısı ayrılıkçılarla savaş halinde olan Ukrana’da da Rusların gerçekleştirdiği iddia edilen birçok suikast yaşandı.
RUSYA'DA ZEHİRLEMİŞLER
Rus çift taraflı ajan Sergey Skripal ve kızı Yuliya’ya yapılan kimyasal saldırıyı soruşturan İngiliz istihbarat birimleri, yeni bulgulara ulaştı. Telegraph gazetesinin haberine göre istihbaratçılar, kimyasal gazın Yuliya Skripal’in, Rusya’da bulunduğu dönemde çantasına yerleştirilmiş olabileceğini değerlendiriyor. Moskova’da yaşadığı belirtilen Yuliya Skripal’in, 3 Mart’ta İngiltere’ye geldiği ifade ediliyor. Bu bulgunun doğru çıkması halinde, suikastçilerin Rusya’da olduğu ortaya çıkacak. Sergey Skripal ve kızı, 4 Mart günü bilinçlerini kaybetmiş halde bulunmuştu. Olayda baba ve kızın yanı sıra biri polis olmak üzere 18 kişinin daha kimyasal gaza maruz kaldığı açıklanmıştı. Eski bir Rus askeri istihbaratçısı olan Skripal, 2006 yılında İngiltere adına çalıştığı gerekçesiyle tutuklanmıştı. Rusya ile ABD arasında yapılan bir ajan takası anlaşması gereği 2010 yılında serbest kalan Skripal, o tarihten bu yana İngiltere’nin Salisbury kentinde yaşıyordu.
'EMRİ BİZZAT KREMLİN VERDİ'
İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, eski Rus ajanı Sergey Skripal’i sinir gazıyla öldürme emrini büyük ihtimalle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in verdiğini söyledi. Johnson, Rus casusun zehirlenmesi olayı ile ilgili yaptığı açıklamada, “Rusların kendilerine karşı düşmanlığımız yok. Olanlardan dolayı hiç bir şekilde bir Rus düşmanlığı oluşmamalı. Bizim tartışmamız Kremlin ve Putin’in verdiği kararla. Çünkü biz İkinci Dünya Savaşı’ndan beri İngiltere ve Avrupa sokaklarında hiç rastlanmayan sinir gazı ile zehirleme kararının Putin’e ait olduğuna inanıyoruz” dedi. Rusya ise, Sergey Skripal’in zehirlenmesine herhangi bir müdahaleyi reddetti. Kremlin’den yapılan açıklamada, suçlama ‘şoke edici’ olarak nitelendi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise İngiltere’nin suikasti Rusya’nın gerçekleştirdiğine dair en büyük argümanın Başbakan Theresa May’in ‘çok büyük ihtmalle’ sözleri olduğunu savundu. Lavrov, “Ruslar çenelerini kapayıp gitmeli” diyen İngiltere Savunma Bakanı Williamson için de “Hoş bir delikanlı. Ama sanırım pek iyi eğitimli değil” dedi.
