Rus şirketi Gazprom, Türkiye’deki özel sektör ithalatçılarına uyguladığı yüzde 10,25’lik indirimi, tüketicilere yansıtmadıkları gerekçesiyle kaldırdığını açıkladı. Karar, tahkim süreci devam eden BOTAŞ’a da gözdağı oldu.
[Karar]
GÜVEN ADALI
BOTAŞ ile Rus enerji şirketi Gazprom arasında alınan doğal gazın fiyatı konusundaki tahkim süreci devam ederken, Gazprom gözdağı niteliğinde bir karara imza attı. Karara göre, Türkiye’deki özel sektör ithalatçılarına uygulanan yüzde 10,25’lik indirim tamamen kaldırdı. Şirket neden olarak indirimin Türkiye’deki tüketicilere yansımamasını gösteriyor. Alınan bu kararla Tahkim Mahkemesi’ne “BOTAŞ’a indirim yapılsa dahi tüketicilere yansımayacak” mesajı verilmeye çalışılıyor. Enerji Bakanlığı yetkilileri ise özel sektör için alınan bu kararın tahkim süreci devam eden BOTAŞ’ı ilgilendirmediği görüşünde. Rus yetkililer satış fiyatı kendilerini ilgilendirmese de kararda Türk tüketicilerini neden olarak göstermesini değerlendiren Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Vedat Yorucu, yapılan anlaşmaların belli olduğunu ve hukuka aykırılık varsa yeni bir tahkim sürecinin yaşanabileceğini söyledi. “Gazın ne kadara satıldığı Gazprom’u ilgilendirmez” diye konuşan Yorucu, “Tüketiciye giden gazın bedelini bayiler belirlemektedir. Çünkü kendi kâr paylarını da koyuyorlar. Gazprom bu duruma müdahil olamaz” dedi.
1.2 MİLYAR LİRA KÂR
Türkiye’de şirketler, doğal gazın bin metreküpüne 500 liranın hemen altında bir bedel ödüyor. Buna karşın piyasaya verilen doğal gazın fiyatı ise 800 liraya yakın. Aradaki 300 liraya yakın fark, 1 milyar metreküpte 300 milyon liraya ulaşıyor. Özel sektör oyuncularının kış aylarında 5 milyar metreküpe yakın bir ithalatı dikkate alındığında ortada kaba bir hesapla özel sektör oyuncularının 1.2 milyar liraya yakın bir kâr elde edebiliyor. Rus tarafının yaptığı açıklamada, “Gazprom Export ile Türkiye’deki özel sektör doğal gaz ithalatçıları (Avrasya Gas, Akfel Gas, Batı Hattı, Kibar Enerji, Shell Enerji ve Enerco Enerji) yürütülen yapıcı görüşmeler sonucunda, içinde bulunduğumuz yıl için geçerli olacak doğalgaz fiyatı üzerinde anlaşmaya varmışlardır. Doğal gaz arzı halen sözleşmelerde belirtilen hacimlere uygun olarak sağlanmaktadır” denildi. Konu hakkında açıklama yapan Gazprom Export Genel Müdürü Elena Burmistrova ise, “Türkiye’deki ticaret ortaklarımızla anlaşmaya varabilmiş olmaktan memnuniyet duyuyoruz. Türkiye doğal gaz piyasasına yönelik doğalgaz tedarikimizde uzun vadeli işbirliğimizin başarıyla sürmesi beklentisi içindeyiz” diye konuştu.
ÖZEL SEKTÖR KARARI, NEDEN ÖNEMLİ?
Özel sektör şirketlerine karşı Gazprom’un aldığı karar BOTAŞ’ı da ilgilendiriyor. Çünkü, Gazprom 2014 yılından itibaren Türkiye’deki özel şirketlere yüzde 10.25’lik bir indirim uygulamaya başladı. BOTAŞ’ın ise anlaşmalar gereği üç yılda bir alınan doğal gazın fiyatı konusunda pazarlık masasına oturma imkânı bulunuyor. Pazarlıklar sırasında BOTAŞ yetkilileri, en büyük alıcı müşterinin kendileri olduğu gerekçesiyle, özel sektör oyuncularına uygulananın üzerinde, yani yüzde 15’lik bir indirim talep etmişti. Anlaşma sağlanamayınca mahkeme yolu gözüktü. Mahkemenin yaz aylarında kararını vermesi bekleniyor. Öte yandan BOTAŞ, eski zararlarını tazmin etmek amacıyla bir yandan ucuza aldığı gazı pahalıya satarken, bir yandan da ilave indirim istiyor. Oysaki BOTAŞ sanıldığı gibi çok büyük zarar eden bir kurum değil. Hatta doğalgaz fiyatının en yükseklerde seyrettiği 2014 yılında bile sadece 587 milyon lira net zarar açıklayan BOTAŞ’ın, biriken zararı ise sadece 392 milyon lira seviyesinde.
