Dua, insanın kendi eksikliğini görmesi; Rabbinin zenginlik, lütuf ve inayetine sığınmasıdır. Bazen tek kelime bile etmeden, akan iki damla gözyaşı veya kalbin şükran duygusuyla dolup taşması saatlerce yapılan sözlü dualardan daha değerli ve makbul olabilir.
Dua “çağırmak, seslenmek, istemek” gibi manalara gelir. Din dilinde “kulun Allah’a iman ve teslimiyetini, O’nun sınırsız kudreti karşısında kendi yetersizliğini O’na arzedip lütuf ve yardımını dilemesi” anlamında kullanılır.
İbadet ile dua arasında sıkı bir yakınlık, hatta anlam ortaklığı vardır. Zaten ‘namaz’ için kullanılan salât kelimesinin asıl anlamı da ‘dua’dır. Hz. Peygamber’in “Dua ibadetin özüdür” anlamındaki hadisi dua ile ibadet arasındaki bu ilişkiyi dile getirir.
Dua ile başlayıp dua ile biten yüce Kitabımızın bakışıyla dua, insanın kendi eksikliğini görmesi; Rabbinin zenginlik, lütuf ve inayetine sığınmasıdır. İnsan, arzu ve ihtiyaçlarla kuşatılmış fani, sınırlı, zayıf bir varlıktır. Allah ise yaratıcıdır, gücü sonsuz, nimeti, rahmeti ve ihsanı boldur. Kur’an şöyle der: “Ey İnsanlar! Sizler Allah’a muhtaçsınız. Allah’a gelince, hakikatte zengin ve övülmeye layık olan yalnızca O’dur” (Fâtır 35/15).
Kul duasında bir yönden saygı, övgü ve şükran duygusu ve ifadesiyle yüce Allah’ı anar; bir yönden de O’na ihtiyacını, maddî veya manevî istek ve dileklerini arzeder. Birincisi duanın olmazsa olmazıdır; ikincisi ise dua edenin durumuna bağlıdır. Bazen kul duasında Yüce Allah’tan bir şey istemez; verdiklerine şükretmek, hatta şükürden aciz olduğunu itiraf etmek veya yalnızca Allah’a tazim ve ubudiyetini arzedip sırf O’nu anmak için dua eder. Bazen halinin zaten Allah’a malum olduğunu düşünerek, ayrıca istekte bulunmayı edebe aykırı görür; bazen de ihtiyacını dile getirmeyi, dilekte bulunmayı da bir kulluk edebi sayar. Birincisinin Kur’an’daki örneği Hz. Eyyüb’ün duası (Enbiya 21/83), ikincisinin örneği Zekeriya peygamberin duasıdır (Âl-i İmran 3/38).
Dua hem söz ile hem hal dili ile yapılır; fakat dua sözsüz de olabilir. Bazen tek kelime bile etmeden, akan iki damla gözyaşı veya kalbin şükran duygusuyla dolup taşması saatlerce yapılan sözlü dualardan daha değerli ve makbul olabilir.
KUR’AN VE SÜNETTEKİ DUALAR
Kur’an-ı Kerim’in ilk sûresi Fatiha mükemmel bir dua metnidir. Allah’ın şefkat ve merhametinin genişliğini, mutlak hükümranlığını; kulun Allah’a itaat ve bağlılığı ile en çok ihtiyaç duyduğu hidayetle ilgili dileklerini bu surede buluruz. Bu sebeple Fâtiha’yı namazların her rekâtında okunduğumuz gibi namaz dışındaki dualarımızda da en çok bu sûre yer alır. Muavvizeteyn olarak adlandırılan Kur’an’ın son iki sûresi de birer duadır. Bunların dışında da Kur’an’da üç yüz kadar dua ayeti bulunmaktadır. Ayrıca Hz. Peygamber’in birçok duası günümüze aktarılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’den, Resûl-i Ekrem’den ve diğer İslâm büyüklerinden alınan dua metinlerine me’sûr dualar denir.
Dua kulun bir bakıma Rabbiyle iletişime geçmesi olduğu için dua adabı önemli görülmüştür. Bu adabı adeta özetleyen bir ayette “Rabbinize yakarışla ve sessizce dua ediniz” buyurulmuştur (A‘râf 7/55). Hz. Peygamber yüksek sesle dua ettiklerini gördüğü bir topluluğu, “Siz sağır veya uzaktaki birine dua etmiyorsunuz; size yakın olan ve her durumda sizi işiten Allah’a dua ediyorsunuz!” diyerek uyarmıştır.
Sözü Peygamber efendimizin öğrettiği bir dua ile bitirelim:
“Allah’ım! Hayırlı işlerde sebatımızı artır. Doğru yolda irademizi güçlendir. İlâhî! Nimetine şükretmemizi kolaylaştır. İbadetimizi güzelleştir. Dilimize doğruluk ver. Kalbimize temizlik ver. Senin kötü bildiğin hallerden koru bizi. Senin iyi bildiğin hallerle donat bizi.”
Amin
