Türkiye Yayıncılar Birliği’nin ‘2023 Kitap Pazarı Raporu’na göre geçen yılı 400 milyon 340 bin 577 adet kitapla kapatan Türkiye, nüfusundaki 5 milyonluk artışa rağmen 2016’dan beri yerinde sayıyor. Son sekiz yıldır bir adım mesafe katedemeyen yayıncılık sektörünü, süregelen kağıt krizi, dağıtım sektöründeki tekelleşme, dijitalleşme ve özellikle dövizdeki kur artışı ile tırmanan ekonomik bunalımla birlikte yeni sezonda zor günler bekliyor.
SALİHA SULTAN
2018’den beri süren kağıt krizi, dağıtım sektöründe tekelleşme, dijitalleşme, yapay zekâ teknolojisinin gelişmesi ve dövizdeki kur artışı ile tırmanan ekonomik bunalımla birlikte yeni sezonda yayınevlerini zor günler bekliyor.
Her yıl yayıncılık dünyasındaki verileri derleyerek, sektörün resmini çeken Türkiye Yayıncılar Birliği’nin (TYB) ‘2023 Kitap Pazarı Raporu’ da bu zor günlerin habercisi niteliğinde. Birliğin internet sitesinde incelenebilen rapora göre 85 milyon nüfuslu Türkiye’de 2023 yılında 400 milyon 340 bin 577 adet kitap üretildi.
2022 yılında bu sayı 380 milyondu. 2023 yılında kitap üretim miktarında 5,3’lük bir büyüme görülse de bu aslında, 2022’de yine döviz kurunun yükselişiyle gelen krizdeki küçülme sürecinin ardından sektörün toparlanmaya başladığının bir göstergesi. Çünkü raporda dikkat çekilen en önemli veri, Türkiye’de kitap üretim miktarının hâlen 2016 yılındaki seviyelerde seyretmesi. TYB, 2016 tarihli raporunda o yıl toplam 666 milyon 865 bin 579 adet kitap üretildiğini, bu kitapların 404 milyon 129 bin 053 adeti için de bandrol alındığını kaydetmişti. Yani Türkiye’de yayıncılık sektörü aradan geçen sekiz yılda nüfustaki 5 milyonluk artışa rağmen, kitap üretiminde bir adım mesafe kaydedemedi.
KİŞİ BAŞINA DÜŞEN KİTABIN YARISI DERS KİTABI: Kişi başına düşen fiziki kitap sayısı ise 2023’te 7,52 olarak kaydedildi. Bu durumda ise, 2023 yılında yayımlanan kitapların türlerine bakmak gerekiyor. Rapora göre bu kitapların 44’ünü eğitim yayınları, yüzde 15’ini yetişkin kültür yayınları, yüzde 14,2’sini yetişkin kurgu-edebiyat yayınları, yüzde 12,6’sını çocuk kitapları, yüzde 9,7’sini inanç yayınları, yüzde 2,2’sini akademik yayınlar, yüzde 1,4’ünü ithal kitaplar ve yüzde 0,9’unu ise gençlik kitapları oluşturuyor.
Özetle, ders kitapları veya akademik yayınlar bir kenara koyulduğunda bir yılda kişi başına düşen kitap sayısı 3’ü bile bulmuyor. Doların 34 lirayı aştığı bu günlerde, kağıttan kartona, mürekkepten solvente kadar üretim için gereken tüm girdilerin dövizle satın alındığı yayın dünyasından 2024’te yansıyacak rapor ise şimdiden merak konusu.
EN ÇOK ROMAN SATIYOR
TYB’nin raporuna göre 2023 yılında Akademik yayınlar içinde tıp ve hukuk çalışmaları en çok satılan kitaplar. Yetişkin kurgu-edebiyat kategorisinde, roman türü 41 bin 298 adetle en çok satılan tür. Öykü, şiir, çizgi roman ve anı türleri ise en çok satış yapan diğer edebiyat türleri. Gençlik kitapları kategorisinde en çok satılan da, kurgu edebiyat türünde kitaplar. İnanç yayınlarında da en fazla satan türler sırasıyla genel din kitapları, İslam üzerine yazılan eserler ve Hristiyanlık konulu kitaplar. Budizm ise Türkiye’de en az satan tür.
