‘Ben Sana Mecburum’ dendiği anda akıllara gelen Atilla İlhan, şiirle daha çocukluk yıllarında tanıştı. Kendine has üslubu ve şiirlerindeki ses düzeni ile akıllarda yer eden Atilla İlhan adını edebiyat dünyasına altın harflerle yazdırdı...
Şairliğinin yanı sıra sinemada da kendine yer edinen Atilla İlhan, Ali Kaptanoğlu takma adıyla 15 adet senaryo kaleme aldı. 10 Ekim tarihinde 80 yaşında iken geçirdiği kalp krizi nedeniyle yaşama gözlerini yuman Atilla İlhan, kendisi aramızdan ayrılsa da geriye ölümsüz eserler bıraktı.
ATİLLA İLHAN KİMDİR?
1925 yılında İzmir’in Menemen ilçesinde dünyaya açan Atilla İlhan, yalnız ve naif bir çocukluk geçirdi. Aruzla şiir yazan babası Bedri Bey sayesinde daha küçük yaşlarında şiirle haşır neşir oldu ve daha o yıllarda içine şiir sevgisinin tohumu atılmış oldu.
Lise yıllarında bir kız arkadaşına Nazım Hikmet’in bir şiirini gönderdi. Gönderdiği şiir okul yönetimi tarafından yakalanınca 16 yaşındayken Türk Ceza Kanuna aykırı davrandığı gerekçesi ile tutuklandı ve okuduğu İzmir Atatürk Lisesi’nden uzaklaştırıldı.
Danıştay tarafından çıkarılan kararla eğitimini sürdürdü ve İstanbul Işık Lisesinden mezun oldu. Üniversitede hukuk okumaya karar verdi ancak mezun olamadan okulu bırakma kararı aldı.
Paris’te 6 yıl yaşadıktan sonra ülkeye dönen Atilla İlhan, pek çok farklı dergi ve gazetede çalıştı. Babasının vefatı nedeniyle İzmir’e dönen İlhan, burada Demokrat İzmir gazetesinin başyazarlığını ve genel yayın yönetmenliği yaptı. Bununla birlikte, bir dönem Bilgi Yayınevi danışmanlığı görevini de üstlendi.
Gazeteciliğin yanı sıra sinemaya sektörüne de adım atan Atilla İlhan, Ali Kaptanoğlu takma adıyla 15 adet senaryo kaleme aldı.
Atilla İlhan’ın yazdığı ilk şiir olan “Balıkçı Türküsü” Yeni Edebiyat dergisinde yayınlandı. Yücel dergilerinde ise Beteroğlu ve Nevin Yıldız takma isimleriyle şiirleri yayınlandı.
İsminin duyulmasını sağlayan ise CHP şiir yarışmasında “Cebberoğlu Mehemmed” şiiriyle ikinci olması oldu. Bu başarı, onun edebiyat çevresinde sevilmesine neden oldu. Zamanının
ünlü edebiyat dergilerinde yazıları ve şiirleri yayınlanmaya başladı. Bir süre sonra da Türk edebiyatının önemli isimleri arasına girdi.
Toplumcu gerçekçi şiir akımını başlatan Maviciler adlı grupta yer alan Atilla İlhan İkinci Yeni Şiire ve Garip Akımına karşı çıkan isimler arasında yer aldı. İlhan kendine has üslup geliştirdi ve şiirlerinde yeni bir ses düzeni oluşturdu.
Atilla İlhan ismiyle özdeşleşen Ben Sana Mecburum ve Yağmur Kaçağı isimli şiir kitapları ile pek çok genç şairi etkiledi.
Şiirlerinde şarkılardan ve divan şiirlerinden yararlanan Atilla İlhan, Yasak Sevişmek, Elde Var Hüzün kitaplarında bunları kullandı.
Tarihi konulara ağırlık verdiği Zenciler Birbirine Benzemez ve Sokaktaki Adam romanlarında Öz Türkçe akımına karşı çıkan bir tutum gösterdi.
1985 yılında kalp ameliyatı olan Atilla İlhan hayatı boyunca iki defa kalp krizi geçirdi. İlk krizi atlatan İlhan, ikinci krizini 10 Ekim 2005 yılında geçirdi ve bundan kurtulamayarak 80
yaşında iken hayata gözlerini yumdu.
ALDIĞI ÖDÜLLER
• 1946 CHP Şiir Armağanı Yarışması ikincilik ödülü
• 1974 TDK Şiir Ödülü
• Yunus Nadi Roman ödülü
• Sertel Demokrasi ödülü
İŞTE ŞİİRLERİNDEN BAZILARI:
1. Adım Sonbahar
“nasıl iş bu
her yanına çiçek yağmış
erik ağacının
ışık içinde yüzüyor
neresinden baksan
gözlerin kamaşır
oysa ben akşam olmuşum
yapraklarım dökülüyor
usul usul
adım sonbahar”
2. Böyle Bir Sevmek
“ne kadınlar sevdim zaten yoktular
yağmur giyerlerdi sonbaharla bir
azıcık okşasam sanki çocuktular
bıraksam korkudan gözleri sislenir
ne kadınlar sevdim zaten yoktular
böyle bir sevmek görülmemiştir”
3. Harp Kaldırımında Aşk
“sen şimdi yanımda yepyeni bir türkü gibisin
hiç görmediğim yıldızlar gözlerine doğmuş
bir büyüklük duygusu dağlar gibi yüreğinde
ah biz mutluluğu böyle aranıp duracak mıyız
yağmur hep böyle yağacak mı hatıralara
eksik olan bir şey var sana bana dair
belki bir rüzgar belki rüzgardan da hafif
ama kalbimiz yine uzak bir deniz gibi boş
heybetli gurupların belirdiği saatlerde”
4. Geçerdi Hep
“Geçerdi hep
Pırıltılı kanunlar
Neves gecelerden
İhtimal buhranlı gecelerdi hep
Yüreğinde yalnızlığın tortusu
Vazoda yaseminler
Ufukta yağmur kuşları
Çözülmez bilmecelerdi hep
Ansızın dalar
Bir yorgunluğa uyanırdın
Güneş çekilmiştir bahçelerden
Lambalar çok erken yanmış
Aldatılmak korkusu
Sık sık bozulan yeminler
Enfarktüs kuşkuları
Sinsi bir kederdi hep
Zaman zaman düşündüğün
Aklına geldikçe güldüğün
Şan şeref ve ün
Beyhude şeylerdi hep”
5. Ağustos Çıkmazı
“Bir deniz kıyısında otur
Gemiler sensiz gitsin bırak
Herkes gibi yaşasana sen
İşine gücüne baksana
Evlenirsin, çocuğun olur
Beni koyup koyup gitme, n’olursun”
6. Aysel Git Başımdan
“Sevindiğim anda sen üzülürsün.
Sonbahar uğultusu duymamışsın ki
içinden bir gemi kalkıp gitmemiş,
uzak yalnızlık limanlarına.
Aykırı bir yolcuyum dünya geniş,
Büyük bir kulak çınlıyor içimdeki.
Çetrefil yolculuğum kesinleşmiş.
Sakın başka bir şey getirme aklına.
Aysel git başımdan ben sana göre değilim,
ölümüm birden olacak seziyorum,
hem kötüyüm, karanlığım biraz, çirkinim.
Aysel git başımdan seni seviyorum…”
7. Emperyal Otel
“emperyal oteli’nde bu sonbahar
bu camların nokta nokta hüznü
bu bizim berhava olmuşluğumuz
bir nokta bir hat kalmışlığımız
bu rezil bu çarşamba günü
intihar etmiş kötümser yapraklar
öksürüklü aksırıklı bu takvim
ben hiç böylesini görmemiştim
vurdun kanıma girdin itirazım var”
8. Ayrılık Sevdaya Dahil
“ay ışığına batmış
karabiber ağaçları
gümüş tozu
gecenin ırmağında yüzüyor zambaklar
yaseminler unutulmuş
tedirgin gülümser
çünkü ayrılmanın da vahşi bir tadı var
çünkü ayrılık da sevdaya dahil
çünkü ayrılanlar hala sevgili
hiç bir anı tek başına yaşayamazlar
her an ötekisiyle birlikte
herşey onunla ilgili”
9. Nasıl Bir Sevdaysa
“nerede ne zaman kaç kere yaşadık
nasıl bir sevdaysa eskitememiş yıllar
bitirdiğimiz herşeye yeniden başladık
dudaklarımızda birbirimizden mısralar”
10. Maria Missakian
“kasım’da bir çınar olurdum
yaprak yaprak dökülürdüm
kalbimi sıkı tutmasam
döküp saçıp boşaltsam
içimde yükselen şiiri
kaldırımlara döküp harcasam
gözleri balıkçıl gözleri
dudaklarında tutup rüzgarı
maria missakian adında biri
gelse göğsüne kapansam”
11. Kimi Sevsem Sensin
“kimi sevsem sensin hayret
sevgi hepsini nasıl değiştiriyor
gözleri maviyken yaprak yeşili
senin sesinle konuşuyor elbet
yarım bakışları o kadar tehlikeli
senin sigaranı senin gibi içiyor
kimi sevsem sensin hayret
senden nedense vazgeçilemiyor”
12. Sevmek İçin Geç Ölmek İçin Erken
“Başbaşa çay elele yürümek derken
Boğaz vapurları mı iskele sancak
Telefonda kaybolmak sesini beklerken
İnsan insanı yeniler doğrudur ancak
Sevmek için geç ölmek için erken”
13. Sen Benim Hiçbir Şeyimsin
“Sen benim hiçbir şeyimsin
Yabancı bir şarkı gibi yarım
Yağmurlu bir ağaç gibi ıslak
Hiç kimse misin bilmem ki nesin
Uykumun arasında çağırdığım
Çocukluk sesinle ağlayarak
Sen benim hiçbir şeyimsin…”
14. Saklı Sevda
“saklı bir sevdadır bulduk sığındık
bu büyülü bir aşk çünkü yasak
gizli bir mutluluk ki ne söylesem az
bin yılda yaşasak hiç de yaşamasak
varımız yoğumuz aşkımız artık
hayatım ona tutsak
adı şehnaz”
15. Üçüncü Şahsın Şiiri
“gözlerin gözlerime değince
felaketim olurdu ağlardım
beni sevmiyordun bilirdim
bir sevdiğin vardı duyardım
çöp gibi bir oğlan ipince
hayırsızın biriydi fikrimce
ne vakit karşımda görsem
öldüreceğimden korkardım
felâketim olurdu ağlardım”
16. Yasak Sevişmek
“öteki kapımdan gel bunu açamazsın
sabaha karşı gel bütün gözlerinle gel”
17. Yalnızlık Şiiri
“Çiçekler damlıyor gecenin parmaklarından
Dudaklarımda eski bir mektep türküsü
Karanlıkta sana doğru uzanmış ellerim
Gözlerim gözlerini arıyor durmadan
Nerdesin?”
18. Yağmur Kaçağı
“geceleri bir çarpıntı duyarsan
telaş telaş yağmurdan kaçıyorum
sarayburnu’ndan geçiyorum
akşamsa eylül’se ıslanmışsam
beni görsen belki anlayamazsın
içlenir gizli gizli ağlarsın
eğer ben yalnızsam yanılmışsam
elimden tut yoksa düşeceğim
yağmur beni götürecek yoksa beni”
19. Yalnızlığı Denemek
“gecenin ortasında ne işin var
yıldızlara dokunma yanarsın
bak birazdan ay da batacak
karanlık bulaşmasın ellerine
tersine döner yolunu bulamazsın”
20. Mahur Beste
“Şenlik dağıldı bir acı yel kaldı bahçede yalnız
O mahur beste çalar Müjgan’la ben ağlaşırız
Gitti dostlar şölen bitti ne eski heyecan ne hız
Yalnız kederli yalnızlığımızda sıralı sırasız
O mahur beste çalar Müjgan’la ben ağlaşırız”
