30 Kasım 2022’de yapay zeka konusunda uzmanlaşmış bir araştırma laboratuvarı olan OpenAI, bir dil tahmin modeli üzerine kurulu, konuştuğumuz doğal dili anlama ve ona aynı şekilde yanıt verme yeteneğine sahip, yapay zeka tabanlı sohbet robotu ChatGPT’yi kullanıma açtığını duyurdu.

Sadece beş gün sonra bu yeni teknolojiyi kullanmak üzere kaydolan kullanıcı sayısı bir milyonu geçti.

Bir milyon kullanıcıya ulaşmak için Netflix’in 41 ay, Airbnb’nin 30 ay, Twitter’ın 24 ay, Facebook’un 10 ay, Dropbox’ın 7 ay, Spotify’ın 5 ay, Instagram’ın 2,5 ay beklemesi gerekmişti.

Peki bu müthiş ilginin sebebi neydi?

ChatGPT, internetten toplanmış milyarlarca farklı metin ile dil kalıplarını tanımak üzere 300 milyar civarında kelimenin (token) 175 milyar farklı parametre ile eğitildiği bir yapay sinir ağı modeli.
Arkasında dünyanın en güçlü beş süper bilgisayarından biri var.

OpenAI, yapay zekayı eğitmek için kullandığı bu devasa veriyi işleyebilmek için, Microsoft tarafından özel olarak geliştirilen bir süper bilgisayarı kullanmış. Bu, 285.000’den fazla CPU çekirdeği, 10.000 GPU ve saniyede 400 gigabit ağ bağlantısına sahip tek bir sistem.

Bu teknolojik terimlere aşina olmayanların bir karşılaştırma yapabilmesi için evlerde kullanılan ortalama bir bilgisayarın 4 CPU çekirdeğine ve 1 GPU kartına sahip olduğunu söyleyelim.

Heyecan verici olan, bu yazılımın sorulara isabetli cevaplar verebilmesinden ziyade (ki bazen açıkça yanlış cevaplar da verebiliyor), söyleneni “anlaması”, anlamlı, tutarlı, mantıklı cümleler kurarak cevaplar üretebilmesi, arama motorlarının yaptığının çok ötesine geçerek akıl yürütmeler, yorumlar yapması, tavsiyeler verebilmesi, komik, heyecanlı, hüzünlü, mutlu bir hikaye anlat deyince anlatabilmesi.

Yorum yapma kabiliyeti, ister istemez bir takım değer yargılarına sahip olmayı gerektiriyor.

ChatGPT, bir matematik hesabının, bir yazılım kodunun doğru olup olmadığını isabetle belirleyebiliyor, yanlışsa doğrusunu gösterebiliyor. Çünkü orada “doğru” tek ve kesin.

Ama mesele güzel ve çirkin, doğru ve yanlış ayrımına gelince, yani kişiden kişiye değişen yargıların olabileceği alan gelince yapay zeka etiği tartışmaları alevleniyor.

ChatGPT’yi eğitmek için gereken çok fazla metin internetten, özellikle sosyal medyadan temin edilmiş. Bolca ırkçılık, cinsiyetçilik, ahlakçılık, şiddet, yalan ve sahte bilim içeren bu milyarlarca sayfalık metinlerde yerleşik önyargıları (bias) kontrol etmek ve bunlarla eğitilen modelin “düzgün” sonuçlar üretmesini sağlamak zor.

Yani bir anlamda yapay zekanın “hocası” biz insanlarız ve internette ürettiğimiz muhtevanın geneline bakılırsa hiç de akıllı, tutarlı, mantıklı, vicdanlı, doğru, dürüst ve ahlaklı sayılmayız.

Tabi ki birçok meselede de birbirine zıt görüşlerin sahibiyiz.

Dilin kemiği olmadığı için ChatGPT’ye aklımıza gelen her şeyi sorabiliyoruz.

Ama ChatGPT bahse konu tartışmalardan kaçınmak için “netameli” mevzulardan kaçınacak şekilde filtrelerle donatılmış.

Yani eğitildiği verilerle değer yargıları içeren bir cevap üretebilecek olduğu halde cevap vermiyor.

Yahut verilen konuda lehte ve aleyhte görüşleri özetleyerek objektif bir konum sergilemeye çalışıyor.

Farklı görüşlerin çatıştığı tarihi, siyasi mevzulara da girmemeye çalışıyor.

Bir sohbet robotu olarak eğitildiğinden “karşısındakinin huyuna gitme”, bir başka deyişle “nabza göre şerbet verme” eğilimini de gözlemliyoruz. Mümkün olduğunca karşısındakine işitmek isteyeceği şeyleri söylüyor. Eğer bir şekilde muhatabıyla ters düşerse alttan alarak sohbeti sürdürmeye çalışıyor.

Sanki bir insandan bahseder gibi yazdığımın farkındayım ama ChatGPT ile bir müddet sohbet ettikten sonra insanda ister istemez sanki canlı, akıllı, şuurlu bir varlıkla temas ediyormuşçasına bir his uyanıyor. Açıkçası ChatGPT sık sık kendisinin bir yapay zeka modeli olduğunu hatırlatmasa pek çok insanın karşısındakinin gerçek bir insan -hatta iyi eğitimli biri- olduğunu zannedeceğini düşünüyorum. Zira ChatGPT küfretmiyor, hatalı akıl yürütmeler yapmıyor hatta de’leri ki’leri ayırırken hata da yapmıyor!