İdrakte yol açmış geceden gündüze Allah.

Güldürmesen öz gönlünü, gülmez yüze Allah.

Dünyaya şafaklar gibi Tanrım sepelenmiş,

Kalbin gözü yanmazsa, görünmez göze Allah.

Bahtiyar Vahapzade

Türk dünyasının büyük şairi Bahtiyar Vahapzade’yi anlatmaya nereden başlamalı, hangi kelimelerle? Yazdıkları dudaklarda terennüm edilir, gönle dokunur.

Onunla nefes alırken bütün bir Turanla nefes alırsınız; öksüz Türk dünyası için...

Sanat hayatı boyunca Türk milletinin dertleriyle yaşar, milletini daha güzel günlere ulaştırmanın yollarını arar ve bunu şiirine, sanatına yansıtır.

***

Türkçe, sesini Yunus Emre ile bulmuş bir dil. Türk milletinin itikadına olan hassasiyetinin bir verimi.

Vahapzade, Yunus’un mayaladığı yolun yolcusu. Türkçeye, anadiline ve Hakk’a aşık yolcu...

Yakarış öyle mi olur Allah’ım? Türkçe o kadar mı güzel söylenir? Allah güzeldir de o kadar mı güzel anlatılır? Öyle güzellik kaç şaire nasip olur?

“Fıtrat da yatar sözde, sözün öz yükü fikrim/Seçmiş, seçecek daima tüyden tüyü fikrim/Ben bir ağacım, yaprağı sözler, kökü fikrim/Sözlerde değil, sözdeki hikmettedir Allah.”

“Cahil iner alçaklığa, öz kalbine inmez/Vicdandan eğer dönse de, hayrından o dönmez/Zulmette, cehalette, adavette görünmez/İlgarda, sadakatte, muhabbettedir Allah.”

***

Vatan anne gibidir. İnsanın vatanını kaybetmesi annesini kaybetmesidir.

Vahapzade, sadece Türkçeye değil anasına ve vatanına da aşık.

“Kitap kitap sözlerimin/müellifi menim anam” diyen şair, 1925 Şeki doğumlu. İlk gençlik yıllarından itibaren edebiyatın, mücadelenin, akademinin içindedir. Sonra kendisinin “akıllılık dönemi” dediği Bakülü, ilk mürekkep damlalarının kağıtla buluştuğu yıllar...

Hayatı mücadeleyle geçer. Stalin zulmüne tanıklık etmiştir ve en kuytu köşelerine kadar titremiştir ruhu. Milletine sevdası büyümüştür tanık olduğu her insan hikâyesiyle.

Rusya ile İran arasında bölünen ülkesinin ızdırabını “Gülistan” diyerek dillendiren odur. Sovyet yetkililer öğretmenlik yaptığı okuldan uzaklaştırır. Yasaklanan ve korkulan şiir bu sefer memleketi Şeki’de yayımlanır; büyük yankı yapar. İstiklal bayrağı daha da ileriye taşınacaktır.

Tarih, 20 Ocak 1990. Tarih, ‘kara Ocak.’ Bakü’ye Rus tanklarının girdiği gün. İşte o gün Vahapzade tüm Azerbaycan’ın gözyaşı olmuş ağlamış, onuru olmuş baş kaldırmıştır.

Vahapzade deyince döne döne Turan, döne döne ana dil aklıma geliyor.

Ana dil... Milletin kendi varlığına verdiği mananın kendisi. Bir milleti vareden, birbirine iliştiren en sahici bağ. Büyük şairin bir hayat harcadığı derdi, sevdası. Dilin ne kudretli bir güç olduğu gerçeğini “ana dil” şiiriyle ruhlara kazıması bu sevdanın eseri. “Menim davam ana dil davası” diyen şairdir Vahapzade.

Sözdeki özü, hakikati arar şair. Bunun için kalemini kılıç gibi kullanmaktan çekinmez. Bazen de aynı kalemi ‘gocalar evi’ndeki çileli ihtiyarların saçlarını okşayan şefkatli bir el gibi kullanır. Hep sorgular, hep emek verir, her işinde yüreğine danışır. Kendinden kaçmadan, kendinden kaçanların zavallılığını ortaya koyar bilgece.

Çıktığı sanat yolunda verdiği onca emek ve çektiği onca çilenin ardından tek suçları komünist bir rejimde doğmak olan halkının kaybettiği maneviyatının acısını adeta yüreğini yumruklayarak dile getirir:

“Kıblemi tanıdım, amma neyleyim/Kıbleme secdeyi tamam unuttum/Ne kadar çalıştım, bu yaşımda ben/Öğrenebilmedim namaz gılmayı/Artık dönüp devran, değişip zaman/Gelmek isteyirem Hakk’a secdeye/Bir yol bulmak için, şimdi Tanrı’dan/Her gece ellerim uzanır göye.”

Bütün pişmanlığı ve acısına rağmen Allah’a tam bir imanla seslenir:

“Diz çöküp önünde geldim secdene / Kabul buyur menim dualarımı.”

Vahapzade Allah’a yakarırken Allah’tan doğrudan ister. Kalbinin Allah’la bağı sağlam olsun ister. Kutlu vatanın da Allah’la bağının sağlam olması için mücadele eder, sanatını hakikate adar.

***

Bahtiyar Vahapzade Türkçeyle nefes aldı, Türk milletinin derdiyle yaşadı, Türk’ün birliğine, dirliğine adadı sözünü, duasını. Yakardı Huda’ya birlik için. Şiiri güzel, yakarışı gönülden. O şiirler ki Türk milletinin gönlüne işledi, millet de büyük şairi bağrına basmakta hiç tereddüt etmedi.