Kasım 2015 önce hükümetin seçim beyannamesinde yer alan Sosyal Güvenlik Sistemi ile ilgili taahhütlerden 25 Yaş üzeri vatandaşların GSS borçları, Sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce gerçekleştirilen doğumlar için borçlanma hakkı, Dul, yetim aylığı bağlama şartları, Emekli aylığı bağlama sisteminin değiştirilmesi için adımlar bekleniyor. Düzenlemeler vatandaşın Sosyal Güvenlik Sistemi’ne bakış açısını da değiştirecek.
Kasım 2015 önce hükümetin seçim beyannamesinde yer alan Sosyal Güvenlik Sistemi ile ilgili taahhütler, geçtiğimiz aylarda bir bir hayata geçirildi. Ancak seçim beyannamesinde yer almayan ve acil çözüm olarak vatandaşın dört gözle beklediği başlıklar bugünlerde hükümetin atacağı adımları bekliyor. Yapılacak olan düzenlemeler vatandaşın Sosyal Güvenlik Sistemi’ne bakış açısını da değiştirecek.
25 Yaş üzeri vatandaşların GSS borçları:
Geçtiğimiz ay 25 yaş altı gençlerin Genel Sağlık Sigortası (GSS) borçlarının silinmesi ile ilgili yasal düzenleme yapıldı. Ancak GSS sorunlarının kökten çözülmesi için 25 yaş üzeri vatandaşların da içinde bulunduğu bir düzenleme yapılması gerekiyordu. 4,5 milyona yakın vatandaş, SGK’ya 6,5 milyon lira borçlu durumda. 30 Haziran’a kadar GSS borcu olan vatandaşa sağlık hizmeti veriliyor ama düzenleme yapılmaz ise bu tarihten sonra sıkıntılı bir süreç başlayacak.
Sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce gerçekleştirilen doğumlar için borçlanma hakkı:
Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile getirilen, kadınlarımız açısında son derece önemli bir hakkın daha sonra bir genelge ile kısıtlandığını görüyoruz. Kanunda, sigortalılık öncesi gerçekleştirilen doğumların borçlandırılamayacağına dair bir hüküm bulunmamasına rağmen böylesi bir uygulamaya gidilmesi, yüzlerce kadının mahkeme kapılarında sürünmesine neden oldu. Nihayetinde kadınlara bir darbe de Yargı eliyle vuruldu. Doğum borçlanması yapma hayali kuran kadınlar hayal kırıklığına uğradı. Sigortalılık öncesi doğumlarında yasal düzenleme ile kadınlara verilmesi kaçınılmazdır.
Dul, yetim aylığı bağlama şartları:
Ekim 2008 öncesi yürürlükte bulunan 506 Sayılı Kanun kapsamında dul ve yetim aylığı bağlama şartları, ekim 2008 sonrası 5510 Sayılı Kanun kapsamında zorlaştırılmıştır. Yapılacak olan bir kelimelik değişiklik ile bu sorunda ortadan kaldırılmış olacaktır.
Emekli aylığı bağlama sisteminin değiştirilmesi:
Mevcut emekli aylığı bağlama sistemi, emekli olanları mağdur ettiği gibi emeklilik hayali kuranları da kara kara düşünmeye sevk ediyor. Kayıt dışılık ile mücadele ettiğimiz süreçte uygulamamın çarpıklığı ister istemez kayıt dışılığı tetiklemektedir.
PROMOSYON EMEKLİNİN HAKKI
Her yıl konuşulan ve sadece konuşmadan ibaret olan emeklilerin promosyon beklentisi yine yılan hikayesine döndü. Yaklaşık, 11 milyon emeklinin maaşları hem kamu hem de özel bankalar tarafından ödeniyor. Yıllık 120 milyar lirayı geçen bu pasta için bankalar büyük bir yarış içinde. Çeşitli kampanyalar düzenleyen bankaların bazısı nakit para, bazısı ise çeyrek altın veriyor. Böylece emeklilerin maaşlarını kendilerinden almasını istiyor.
İstiyor istemesine ancak vermeleri gereken promosyon miktarında ayak diretiyorlar. Bankalar, maaş ödemesini yaptıkları kamu personeli için anlaşılan dönem için (1-3 yıl) brüt maaşın yüzde 60’ını ödüyor. Emekliler de memurlar kadar promosyon almak istiyor. Buna göre 1.500 lira maaşı olan bir emekliye ödenecek promosyon miktarı 900 lira olacak. Geçtiğimiz günlerde yapılan pazarlıkların sonucu Bakan Soylu, “300 lira baz olur, 500 liranın üzerine çıkmak için çaba sarf ediyoruz” dedi. Emekliler Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 11 milyon kişinin haklarını savunmasını talep ediyor.
BES'TE EMEKLİLİK YOKTUR
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) tasarruf amaçlayan bir tür sigortacılıktır. Piyasaya bir ürün çıkardığınız zaman pazar payınız o ürünün insanlarda yarattığı algıya göre şekillenecektir. O yüzden İnsanların hafızasında yer etmek için iyi bir slogan yaratmalısınız. İşte BES’te de “emeklilik” bir pazarlama tekniğidir. Yıllardır televizyon ekranlarında “BES yoktur. Bireysel tasarruf sistemi” vardır diye sistemin işleyişini anlatmaya çalıştım.
Emeklilik kurumsal bir kavramdır ve yaşam boyu gelir garantisi sunar. BES’te yaşam boyu gelir garantisi yoktur. BES, yıllarca sisteme ödediğiniz paraların havuzda oluşturduğu miktarın, belli bir süre sonra size geri dönüş şeklinde gerçekleşmesidir. Havuzda para bittiğinde yollarınız ayrılır. Diğer seçenek ise yıllarca ödediğiniz parayı toptan alıp sistemden çıkabilirsiniz.
BES’i olumsuz olarak değerlendirmek mümkün değildir. Toplum olarak tasarruf etmeyi pek beceremiyoruz. Bu sistemler sayesinde belki bir miktar para biriktirebiliriz. Bu tasarruf sistemine devletin de katkı sunması en azından çalışan açısında ileri yıllarda tolu paraya kavuşma imkânı sağlayacaktır.
