Avrupa’nın Almanya, İngiltere, Fransa gibi gelişmiş ekonomilere sahip ülkelerine yapılan ihracat yıllar itibari ile rakamsal olarak artsa da oransal olarak düşüş gösterdi. İhracat rakamlarında İran, Irak, Suudi Arabistan gibi ülkelerin yükselişe geçmesi dikkat çekti. Toplam ithalatın ise % 12’si tek başına Çin’den gerçekleşiyor.
GÜVEN ADALI
Türkiye, özellikle Rusya ile uçak düşürme hadisesini yaşadığı 2015 yılının Kasım ayından bu yana ihracatta beklentilerin altında bir performans sergiliyor. Geçtiğimiz günlerde açıklanan dış ticaret verilerine göre ihracat eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,6 düşüşle 10 milyar 935 milyon dolara geriledi. Eylül ayındaki düşüşün yanı sıra bu yılın ilk 10 ayına bakıldığında özellikle Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yapılan ihracattaki değişim dikkat çekiyor. Özellikle AB’nin gelişmiş ülkelerine yapılan ihracat düşüş kaydederken, az gelişmiş Ortadoğu ülkelerine yapılan ihracat ise son yıllarda yükselişe geçti.
AB’NİN DEVLERİ DÜŞÜŞTE
2004 yılında toplam 64 milyar dolar ihracat yapan Türkiye, bu rakamın yüzde 45,1’ini AB’nin 7 büyük ülkesi üzerinden elde etti. 2004’te Almanya, İngiltere, İtalya, Fransa, İspanya, Hollanda ve Belçika’nın toplam ihracattaki payı yüzde 45,1 seviyesinde gerçekleşti. İlerleyen yıllarda AB’nin 7 büyük ülkesine yapılan ihracat rakamsal olarak artış gösterse de oransal olarak düşüşe geçti. Özellikle 2012 yılında yüzde 31’e kadar gerileyen bu oran tekrar yükselişe geçti. 2012’de 151,3 milyar dolarlık ihracatın yüzde 35,8’ini 7 AB ülkesine yapan Türkiye, 2016 yılının ilk 10 ayında bu oranı yüzde 35,8’e yükseltti. Bu yıl yapılan ihracat 107,4 milyar dolar olurken bu rakamın 38,4 milyar doları 7 AB ülkesine gerçekleşti. Ülkeler bazında ise Türkiye’nin en büyük ihracat kapısı Almanya’daki oransal düşüş dikkat çekici. 2004’te toplam ihracatının yüzde 13,8’ini Almanya’ya yapan Türkiye’nin bu oranı 2010 yılında yüzde 9,4’e kadar düştü.
2010’da Almanya’ya 12,9 milyar dolar ihracat yapan Türkiye’nin toplam ihracatı ise 137,7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Almanya’ya yapılan ihracat bu yılın Ocak-Eylül döneminde ise 11,4 milyar dolar oldu ve bu ülke toplam ihracat pastasının yüzde 10,6’sını oluşturdu. Avrupa’nın bir diğer büyük ekonomisi İtalya’da da durum pek farklı değil. Bu ülkeye yapılan ihracat 2002-2012 yılları arasında 2 milyar 234 milyon dolar artış gösterdi. Fakat İtalya’nın toplam ihracattaki payı yüzde 7,5’den yüzde 4,6’ya geriledi. İtalya’ya bu yıl ise 6 milyar dolar ihracat yapıldı. Bu yıl ise İtalya’nın ihracattaki payı yükselişe geçti ve yüzde 5,6 oldu. Fransa’ya yapılan ihracata bakıldığında ise 3 milyar 663 milyon dolar olan 2002’deki rakamın 2012’de 6 milyar 446 milyon dolara yükseldiğini görüyoruz. Fransa’nın payı ise yüzde 5,7’den yüzde 4,3’e düştü.
BELÇİKA İSTİKRARLI
Avrupa’ya yapılan ihracatta Belçika ise istikrarlı çizgisi ile dikkat çekti. Bu ülkeye 2002 yılında 1 milyar 208 milyon dolar ihracat yapıldı ve toplam ihracattaki payı yüzde 1,9 olarak gerçekleşti. Aradan geçen 14 yılda Belçika’nın toplam ihracattaki payı yüzde 1,7’in altına ise hiç inmedi. Bu ülkeye yapılan ihracat 2016’nın ilk 10 yılında 2 milyar 35 milyon dolar oldu ve toplam rakamdaki payı 2002 yılında olduğu gibi yüzde 1,9 seviyesinde gerçekleşti.
ORTADOĞU ÜLKELERİNE YÖNELDİK
Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracatın payı düşüş kaybetse de Ortadoğu ülkelerinin payı ise yükselişe geçti. 2004 yılında 1 milyar 821 milyon dolar ile toplam ihracattaki payın yüzde 2,9’unu oluşturan Irak’a yapılan ihracat, 2016’nın ilk 10 ayında ise 5 milyar 288 milyon dolara yükseldi. Irak bu rakam ile Türkiye’nin ihracatında yüzde 5,1 ile yer aldı ve pek çok AB ülkesini geride bıraktı. Uygulanan ambargo nedeniyle 2000’li yıllara zorluk yaşayan İran’a yapılan ihracat 806 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu rakam ile ihracat pastamızda yüzde 1,3 paya sahip olan İran, 2016 yılında oranı yüzde 3,7 olarak gerçekleşti. Ambargonun kalkmasıyla İran’a yapılan ihracat 3 milyar 816 milyon dolara yükseldi. Suudi Arabistan ve Mısır’da da durum farklı değil. 2004 yılında Suudi Arabistan’a 769 milyon dolar Mısır’a ise 473 milyon dolar ihracat yapıldı. Özellikle petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak bu ülkelerdeki alım gücünün de yükselmesi ile ihracat rakamı da arttı. Bu yıl Suudi Arabistan’a 2 milyar 401 milyon dolar, Mısır’a ise 2 milyar 14 milyon dolar ihracat gerçekleşti.
TOPLAM İTHALATIN YÜZDE 12’Sİ ÇİN’DEN
Türkiye’nin ithalat yaptığı ülkelerdeki değişime baktığımızda ise Çin’deki yükseliş dikkat çekiyor. Çin’den yapılan ihracat 2006 yılında 9 miyar 669 milyon dolar seviyesinde iken, 2015 yılına geldiğimizde bu rakamın 24 milyar 873 milyon dolara yükseldiğini görüyoruz. Çin’in toplam ithalattaki payı ise bu süre zarfında neredeyse 2 kat arttı. 2006 yılında yüzde 6,9 olan Çin’in toplam ithalattaki payı yüzde 12’ye yükseldi. İthalat oranında artış yaşanan ülkeler arasında Hindistan da yer alıyor. Bu ülkeden yapılan ithalat 2006 yılında 1 milyar 579 milyon dolar seviyesindeyken aradan geçen 9 yılda bu rakam 3 kattan fazla arttı. Hindistan’dan yapılan ithalat 5 milyar 613 milyon dolara yükseldi ve toplam ithalattaki payı da yüzde 1,1’den yüzde 2,7’ye çıktı.
