İstatistik Kurumu ‘mucize’ sergilemeye devam ediyor. Doğal gazdan şekere birçok kalemdeki çift haneli zamlara rağmen ekim enflasyonu yüzde 8.55 olarak açıklandı. Buna karşılık 2020’de vergi ve harçlara yapılacak zamları belirleyen ‘yeniden değerleme’ oranı yüzde 22.5’e çıktı. ‘Enflasyon hesabının duruma göre değiştiği’ tuhaf tablo ‘Zam geldikçe enflasyon düşüyor mu’ esprilerine yol açtı.
Türkiye’nin enflasyonu ekim ayında da düşüşe devam etti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ekim ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 16,81 yurt içi üretici fiyatları yüzde 22,58 arttı. Aylık bazda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ekimde yüzde 2, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,17 artış gösterdi.
TÜFE, ekimde geçen yılın aralık ayına göre yüzde 10,59, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,55 yükseldi. Böylece TÜFE’de Aralık 2016’daki 8,53’lük artıştan sonra yıllık enflasyonda en düşük artış oranı gerçekleşti. Yİ-ÜFE ise Aralık 2018’e göre yüzde 6,71, geçen yılın ekim ayına göre de yüzde 1,7 arttı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen yeniden değerleme oranına esas teşkil eden Yİ-ÜFE, ekim ayı sonunda 12 aylık ortalamalara göre yüzde 22,58 artış gösterdi. Çeşitli vergi ve harçlarla ilgili kanunlarda, vergi, harç ve ceza tutarlarının her yıl yeniden değerleme oranı kadar artması öngörülüyor.
Böylece yeni yılla birlikte yeni zamlar da tüketiciyi bekliyor. Harç fiyatlarının belirlenmesinde motorlu taşıtlar vergisi (MTV) gibi tüm zam oranları 12 aylık ortalamaya göre hesaplanıyor. Kira artışları, TÜFE 12 aylık ortalamaya göre belirleniyor. Şu an 12 aylık hesaplamada TÜFE 16,81 olarak kayıtlara geçti. Benzer şekilde kamu zamları da Yİ-ÜFE üzerinde 12 aylık ortalama baz alınıyor. Yİ-ÜFE’nin 12 aylık ortalama ise 22,58. Oranlara baktığımızda hem enflasyon hem de zamlar altında ezilen yine tüketici oluyor. Memur ve emekli zamları aylık tek hane olan oranlar üzerinden hesaplanıyor. Ama zam gelecek olan kalemler yıllık olan çift haneli puandan tüketicilere yansıtılıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak “Ekim ayı rakamlarıyla TÜFE’de son 3 yılın en düşük enflasyon seviyelerini yakaladık. Enflasyonla mücadelede aynı kararlı duruşu sürdürecek ve yıl sonunda hedeflediğimiz oranları tutturacağız” dedi. -
DAR GELİRLİNİN BİR MAAŞI BUHAR OLDU
CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, köprü geçiş ücretlerinin yüzde 133, ilacın yüzde 47,5 doğal gazın yüzde 22,6 sigaranın yüzde 44, elektriğin yüzde 19, dolmuş ücretlerinin ise yüzde 16 arttığını hatırlattı. Gıdada ise vatandaşın en çok tükettiği makarna ve kuru fasulyede yüzde 20, ekmekte yüzde 15 artış yaşandığını belirten Erdoğdu, TÜİK’ten enflasyon rakamlarının yanı sıra alışveriş yaptığı marketlerin listesinin de yayınlamasını istedi. İktidarın, bütün zamları ayın 25’inde sonra yaparak o ayı egale edip bir sonraki aya kadar unutturmaya çalıştığını savunan Erdoğdu, şöyle devam etti: “Bütün bunları niye yapıyorlar, çünkü enflasyonun şu önemi var. Enflasyon oranı her şeyden önce dar gelirlinin maaşını belirliyor. Yani, tüm ücretliler ile hatta esnaf ve tacir de zammı buna göre ayarladığı için enflasyon bizim belirleyicimiz. IMF geldi, ‘gelirinizden çok harcıyorsunuz’ dedi. Bunu nereden anlıyoruz? Çünkü cari açık çok fazla. Borç yükseldi, tasarruf yapmaları lazım. IMF de kapitalist ekonominin bir kurumu olduğuna göre kimin tasarruf etmesi gerekiyor? Dar gelirlinin ve ücretlinin. Onun için ‘enflasyonun altında maaş zammı vereceksin’ diyor. Hükümet de bu şekilde düşük enflasyon açıklayarak milletin maaşını tırtıklıyor. Her ay yarım puan alsalar, yıllık 7,7 puan yapar. Yılda enflasyonu 10 puan düşük açıklasalar ücretlinin bir maaşını elinden alıyor demektir. Bir maaşı buharlaştırdı farkında bile değilsiniz demektir.”
SON İKİ AY ÇİFT HANE OLABİLİR
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, enflasyonun piyasa beklentisine paralel gerçekleştiğini belirterek, enflasyonun geçen yıla göre gerilemesinde, işlenmiş gıda fiyatlarındaki düşüşün devam etmesi ve gıda dışı diğer gruplarda artışların kur şokunun yaşandığı geçen yıla göre ılımlı kalmasının etkili olduğunu söyledi. Ekim ayında meyve-sebze hariç diğer işlenmemiş gıda ve işlenmiş gıda fiyatlarındaki düşüşün gıda enflasyonunu aşağı çektiğini ifade eden Bürümcekçi, enerji grubunda elektrik zammı nedeniyle yüzde 4,8 ilyılın üze geçen erinde bir yükseliş izlendiğini kaydetti. Bürümcekçi, kurlara hassas olan gruplarda (ev içi tekstil, ev aletleri, telefon ekipman, araç satın alımı gibi) ise sınırlı artışlar veya geri çekilmelerin izlendiğini dile getirdi. Giyim fiyatlarının mevsimlik artışının ise yüzde 11,7 ile geçen yılki artışın altında olmasının da enflasyonu aşağı çektiğinin altını çizen Bürümcekçi, böylece yıllık TÜFE’nin yüzde 8,55’e düşüş gösterdiğini aktardı. Bürümcekçi, manşet enflasyonda baz etkisinin yılın son iki ayında aleyhte olacağını ve TÜFE’nin yılı yüzde 12 civarında kapatabileceğini söyledi.
KIŞ GELDİ EĞLENCE BİTTİ
Ana harcama grupları itibarıyla ekimde aylık bazda en yüksek artış yüzde 11,7 ile giyim ve ayakkabı grubunda görülürken, konutta yüzde 3,55, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1,65, haberleşmede yüzde 1,43 ve ulaştırmada yüzde 1,17 artış gerçekleşti. Ekimde ana harcama grupları itibarıyla endekste düşüş gösteren tek grup yüzde 0,59 ile eğlence ve kültür oldu. TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 43,6 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda görüldü. Bunu yüzde 14,24 ile sağlık, yüzde 14,2 ile eğitim, yüzde 13,71 ile lokanta ve oteller, yüzde 13,43 ile çeşitli mal ve hizmetler izledi.
EN FAZLA FİYAT ARTIŞI ERKEK KAZAĞINDA
TÜİK verilerine göre, fiyat artışında erkek kazağını, yüzde 40,46 ile çocuk kazağı, yüzde 38,94 ile yünlü erkek kabanı izledi. Ekimde fiyatı en çok artan diğer ürünler arasında yüzde 38,02 ile kadın hırkası, yüzde 36,84 ile erkek montu, yüzde 33,97 ile kadın kabanı, yüzde 32,38 ile kadın botu, yüzde 32,18 ile erkek botu, yüzde 23,22 ile kabak ve yüzde 22,75 ile çarliston biber yer aldı. Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 27,66 ile yurt içi bir hafta veya daha fazla süreli turlarda gerçekleşti. Bunu yüzde 25,23 ile limon, yüzde 15,38 ile havuç, yüzde 12,17 ile elma, yüzde 8,50 taze fasulye, yüzde 5,03 ile şehirler arası otobüs ücreti, yüzde 4,87 ile yurt dışı bir hafta veya daha fazla süreli turlar, yüzde 4,08 ile nevresim takımı, yüzde 3,81 ile kuru fasulye ve yüzde 3,67 ile klima takip etti.
