İran’da Alman asıllı İran vatandaşı Cemşid Şarmehd, terör saldırısı suçlamasıyla idam edildi. Eylül ayında İran’da toplam 150 kişinin idam edildiği açıklandı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Şarmehd’in idamını "skandal" olarak nitelendirerek, adil bir savunma hakkı tanınmadığını belirterek durumu kınadı.
İran-Almanya çifte vatandaşı Cemşid Şarmehd’in, İran’da terör eylemlerine karıştığı gerekçesiyle idam edilmesi Almanya’da sert tepkilere neden oldu. Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Şarmehd’in infazını kınayarak İran yönetimini ağır sözlerle eleştirdi.
2008'DEKİ BOMBALI SALDIRIDA SUÇLU BULUNDU
69 yaşındaki Şarmehd, 2008 yılında Şiraz’da bir camiye düzenlenen ve 14 kişinin ölümüne, çok sayıda kişinin de yaralanmasına neden olan bombalı saldırıya karışmakla suçlanmış ve Şubat 2023’te İran mahkemesi tarafından idam cezasına çarptırılmıştı. İran yetkilileri, Şarmehd’in ABD’de ikamet ettiği sırada FBI ve CIA yetkilileriyle temasta olduğunu ve İsrail’in istihbarat teşkilatı Mossad’la da irtibat kurmaya çalıştığını öne sürdü. Şarmehd’in ailesi ise bu suçlamaları reddederek, İran hükümetinin adil bir yargılama yapmadığını savundu.
YAKALANMA SÜRECİ: KARMAŞIK BİR OPERASYON MU, KAÇIRILMA MI?
İranlı yetkililer, Ağustos 2020’de Şarmehd’in "karmaşık bir operasyon" sonucu yakalandığını duyurmuş, ancak operasyonun detaylarına ilişkin bilgi vermemişti. Şarmehd’in ailesi ise bu iddiaların aksine, onun Dubai’de transit geçiş yaparken İran güvenlik güçleri tarafından kaçırıldığını ve gizlice İran’a getirildiğini öne sürdü. Aile, Şarmehd’in gözaltına alınması sırasında ciddi insan hakları ihlalleri yaşandığını ve adil bir yargılama süreci olmadığını belirtti.
ALMANYA'DAN SERT TEPKİLER: SKANDAL BİR KARAR
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Şarmehd’in idamını "skandal" olarak nitelendirerek, "Cemşid Şarmehd’e mahkemede kendini savunma hakkı dahi verilmedi. Bu durum, İran'daki adalet sisteminin ne denli insanlık dışı olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi" dedi. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock da benzer bir açıklama yaparak, "İran rejimi kendi halkına, gençlerine ve yabancı vatandaşlara karşı ölüm cezasını bir silah olarak kullanıyor. Bu idam, Berlin'in daha önce defalarca ciddi sonuçlar doğuracağını belirttiği bir durumdur" ifadelerini kullandı.
Baerbock ayrıca, Berlin’in uzun süredir Şarmehd için diplomatik çabalar yürüttüğünü ve Tahran’daki Alman Büyükelçiliği'nin bu konuda yılmadan çalıştığını vurguladı. İran'da reform yanlısı yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'a da atıfta bulunarak, "Bu idam, yeni hükümet döneminde de kimsenin güvende olmadığını gösteriyor" dedi. Baerbock, Şarmehd’in ailesine başsağlığı dileklerini iletti ve Almanya’nın hukuksuz infazlara karşı mücadelesine devam edeceğini bildirdi.
ŞARMEHD’İN KIZINDAN SERT ELEŞTİRİLER: BİZİ YALNIZ BIRAKTILAR
Şarmehd’in kızı Gazelle Şarmehd, babasının idamının ardından Almanya ve ABD hükümetlerini eleştirdi. Sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda, her iki ülkeyi de babasına yeterli destek vermemekle suçlayan Gazelle, "Babamı müzakerelerde yalnız bıraktılar ve bizi kaderimize terk ettiler. Şimdi babamın gerçekten infaz edildiğine dair somut kanıt görmek istiyoruz. Eğer idam gerçekleştiyse, cenazesinin eve getirilmesini ve İran’ın ağır bir şekilde cezalandırılmasını talep ediyoruz" ifadelerini kullandı.
İNSAN HAKLARI KURULUŞLARINDAN SERT TEPKİLER: ADİL YARGILAMA YOK
İran’daki insan hakları ihlallerini yakından takip eden Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) direktörü Mahmud Amiry-Moghaddam, Şarmehd’in idamını, "İslam Cumhuriyeti'nin son dönemdeki başarısızlıklarını örtbas etmek için bir rehineyi yargısız şekilde öldürmesi" olarak nitelendirdi. Amiry-Moghaddam, Şarmehd’in Birleşik Arap Emirlikleri’nde kaçırıldığını, hukuka aykırı bir şekilde İran’a getirildiğini ve burada adil bir yargılama yapılmadan idama mahkûm edildiğini söyledi.
Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi (ECCHR) de benzer bir açıklama yaparak, "Şarmehd’in hukuksuz bir şekilde kaçırılması, gözaltında işkence görmesi ve adil olmayan bir yargılama süreciyle idam edilmesi, İran rejiminin işlediği insan hakları ihlallerinin bir örneğidir" dedi. ECCHR, Şarmehd’in durumu gibi vakaların uluslararası kamuoyunda daha fazla dikkat çekmesi gerektiğini belirtti.
İRAN'DAKİ ÇİFTE VATANDAŞLAR İÇİN ENDİŞELER ARTIYOR
İran’da halen altısı Fransa vatandaşı olmak üzere en az 16 Batılı çifte vatandaş, çeşitli suçlamalarla tutuklu bulunuyor. Batılı ülkeler, İran’ı çifte vatandaşları rehine olarak kullanmakla suçlarken, İran ise bu iddiaları reddediyor.
