Derin Devlet, med-cezir hâlinde, bazen kabaran, bazen alçalan bir gündem.

Türkiye’de ortalığın çok karıştığı o felaketli zamanlarda, hani Yahya Kemal’in, “Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü” diye ne kadar da güzel anlattığı zamanlarda, derin devlet karanlık sulardan yükselir. Sonra yıllarca kendisinden bir daha haber alınamaz.

DERİN DEVLET- MİLLÎ VE YERLİ

Entelektüel kolbaşçılarımızdan Sayın Nagehan Alçı, son zamanlarda, “Bitti sandığınız derin devlet bütün gücüyle sağ salim ve ayakta, şimdi rengi yeşil oldu” dedi ve söyledikleri yankılandı. Derin devletimiz sağında Bahçeli, solunda Perinçek ile ufuklara yol mu alıyor… dendi.

Şimdi, böyle bir başlangıçtan sonra, anlamlı anlamlı ve de acı acı gülümseyip, “Ben biliyorum işin aslını ama söylemem” havasına girmem beklenir ama vallahi de bilmiyorum, billahi de bilmiyorum. Muhtemelen Türkiye’de ekonomiyi ve derin devleti bilmeyen pek az sayıda kişiden biriyim.

Şu kadarını kesin biliyorum: Derin Devlet, millî ve yerli bir kavram! Bunu da yeni öğrendim. Şöyle ki, İngilizce Wikipedia’ya, lafın İngilizcesini yazın, “Türkçe ‘derin devlet’ten” açıklaması çıkıyor. Webster’e “deep state” yazın, etimolojisinde hemen, “Türkçe ‘derin devlet’ten tercüme” izahı var. Hayırlı olsun. Yogurt, havyar, bashi-bazouk ve dolmush’tan sonra İngilizcenin burçlarına bir kelimemizi daha diktik.

ABD’de devlet bürokrasisi Trump’a direnmeye, Pentagon’dan “gösterilerde polislik yapmam” sesleri yükselmeye başlayınca, onlar da “deep state” demeye başladı. Ora entelektüeli Trump’tansa derin devleti tercih etme eğiliminde.

KULLANIŞLI DERİN DEVLET

Vallahi de billahi de bilmiyorum dedim, dedim de, bilmemek, yazmaya mani değil ki.

Hemen şunları söylemek mümkün: Bir kere derin devlet ideal bir komplo teorisi. Hayatı basitleştiriyor.

İktidarın sebebini anlayamadığınız bir davranışı veya davranmayışı… Derin devlet!

Olmasını istediğiniz olmadı, siyaset istediğiniz yönde evrilmiyor… Derin devlet.

Bir şeyler vaad ettiniz, beceremediniz. Fısıldarsınız: Derin devlet.

Ciddî bir izah çalışmasında, karmaşık sebepleri analiz edip sonuca hangisinin ne oranda etki ettiği gibi zahmetli hesaplamalar yerine… Derin devlet! Ne kolay!

Ne neyi ne kadar etkiliyor hesabına duyarlılık analizi derler. Çok parametreli bir denklemin parametrelerinin her birini azar azar değiştirip sonucun nasıl değiştiğini incelersiniz. Siyasetin olayları, ekonominin olayları, hatta meteorolojinin olayları hep böyle çok sebeplidir. Her sebep sonuca ancak belli oranda etki eder. Sebeplerin tamamını da bilemeyebilirsiniz.

Bilim zor. Hayat zor. İşte derin devlet bütün bu zorlukları kolayca aşmanızı, Gordion’un düğümünü bir kılıç darbesiyle çözmenizi sağlar.

Tıpkı bilmiş bilmiş kafa sallayıp, bunun arkasında MI6’i, CIA veya İsrail var demek gibi.

Ne demiş Popper üstat? Her karmaşık problemin basit bir çözümü vardır ve o çözüm yanlıştır.

Yanlış olsun. Ne mahzuru var. Onlarınki çok mu doğru sanki. Köşe yazıyoruz şunun şurasında. Ve çağ, post-gerçeklik çağı.

BİRÇOK DERİN DEVLET VAR

Derin devlet beklenmedik sonuçların arkasındaki asıl sebepse, ne olabilir bu derin devlet? Bir kere dolar derin devleti olabilir! Benjamin Franklin yakışır derin devlete. Başka, reminbi derin devleti de sahnedeki yeni oyuncu. Onun üstünde hâlâ Mao’nun resmi var galiba? Reminbi o kadar derin ki, asıl ismi Yuan olduğu halde söylenmiyor, Reminbi deniyor. Hani Yahudiler bir zamanlar Tanrı’nın asıl adını söylemez, saklarmış.

Sonra şantaj derin devleti var. Ben şunu şunu biliyorum, onun için böyle değil, şöyle yapacaksın derin devleti.

Ya Swift derin devleti? Swift, dünyadaki para havalelerinin, EFT’lerin yapıldığı sistem. Dolayısıyla kime ne kadar ne girdi, kimden ne kadar ne çıktı bilir. Ve zamanı geldiğinde size kibarca dekontları gösterir.

Türkiye’deki derin devlet, icranın ve yasamanın haricindeki devlet kurumlarının; yargının, ordunun, istihbaratın, yüksek bürokrasinin, akademinin icra ve yasamaya müdahalesiydi. Her devletteki gibi. Sonra FETÖ geldi. Türkiye’yi Uganda hükümetinin yönettiği günlerdi.

Derin ve sığ bütün devlet kurumlarını yerle bir etti. İşte o babamızın, dedemizin derin devleti artık yok. Biz, “oops, hay bin kunduz, bir yanlışlık oldu” dedik. Sonra bir daha aynı şey olmasın diye bütün bu kurumları tek elde topladık. Artık, deriniyle, sığıyla tek devlet var.

Kimse yıkamaz.

BİR DE GERÇEK DERİN DEVLET VAR

Bu kadar mı? Hayır. Bu kadar değil. Hiç de şaka olmayan, gerçek bir derin devlet var. Onu sonra anlatacağım. Entelektüel kolbaşçıların şimdilerde hissettiği derin devlet o. Siyasileri söylemini de, davranışını da değiştiren bir derin devlet. Başladıkları gibi devam etmelerine izin vermeyen bir derin devlet var.

Medle başladım, dip dalgasıyla bitireyim. O gerçek derin devlete dip dalgası diyoruz. Tektonik hareket diyoruz. Kaynama diyoruz. Ona döneceğim.