Kovid -19 salgını sonrası birçok ülkenin ama bilhassa Türkiye’nin yoğun ve telaşlı swap arayışı başladı.
Çünkü, sadece iki ay önce, sıfır faizle trilyonlarca doların hareket ettiği dünya bugün paraya sıkışmış durumda. Gayet tabii ki salgın öncesi bizim gibi krizde olan ülkeler daha da sıkışmış haldedir.
Biraz teknik ama bilinmesi gereken bir konu… Gelecek Partisi’nin ekonomi ekibinden, eski Merkez Bankası Başkan yardımcısı ve eski borsa başkanı İbrahim Turhan bu konuyu ayrıntılı şekilde gazetepencere.com’a yazdı. Katar’la yapılan anlaşmayı da ekleyerek soru-cevaba dönüştürdüm. Özetle aktarıyorum.
1-) Swap’a neden ihtiyaç duyuldu?
Mart ayının ortasında Kovid-19 salgını sebebiyle piyasalardaki risk algısı bozulup kredi mekanizması çöküşün eşiğine geldi ve küresel piyasalarda ABD doları likiditesi yok oldu. Özellikle 20 Mart öncesindeki hafta piyasada kan gövdeyi götürdü. Bu sebeple FED, küresel nakit akımları açısından sistemik önem taşıyan Avrupa, İngiltere, Japonya, İsviçre ve Kanada merkez bankalarına 20 Mart’ta swap imkânı sağladı. Daha sonra bu imkân Avustralya, Yeni Zelanda, Singapur, Danimarka, Norveç, İsveç, Güney Kore, Meksika ve Brezilya’yı da içerecek şekilde genişletildi.
2) Swap nedir, nasıl çalışır?
Swap bir paranın bir başka parayla belli bir süre için takas edilmesi demektir. Türkiye Merkez Bankası ile ABD Merkez Bankası swap yapınca; ABD Merkez Bankası bugün bize mesela 1 milyar dolar verir, biz de onlara mevcut kurla karşılığı olan 6 milyar 800 milyon TL veririz. Vade dolunca dolarla ABD’ye TL’ler Türkiye’ye iade edilir. İade işleminde geçerli olacak kur da bugünden belirlenir. Swap kurunu belirleyen ise aslında bu işlem için tarafların birbirine ödeyeceği faiz oranlarıdır.
3) Ülkeler neden swap arayışında? Avrupa Merkez Bankası gibi zaten euro basan bir banka niye FED ile swap yapıyor?
Merkez bankaları finansal sistemin en son kredi verme merciidir. Başka hiçbir kaynaktan para bulunmadığı anda bile merkez bankası, kendi sistemindeki bankalara gerektiği kadar borç verebilir. Bunu yapmasını sağlayan da para basma gücüdür. Küresel piyasalarda açık ara en yaygın para olan doları sadece FED basabilir. Küresel piyasalardaki işlemlerin üçte ikisi dolarla oluyor. Euro bölgesinde bir bankanın dolara ihtiyacı olduğunda normal zamanda bunu piyasada doları olanlardan borçlanarak halleder. Ama bugünlerde doları bulmak zor, bulsan da maliyeti çok yüksek. Euro bölgesindeki banka Fed’e ulaşamayacağı için piyasadan da dolar bulamazsa batabilir. Bu da sistemin tamamını etkileyecek riskleri doğurur. ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası’na swap imkânı sağlayınca, örneğimizdeki euro bölgesindeki banka kendi merkez bankasından euro borçlanır gibi çok düşük maliyetle kısa vadeli dolar da borçlanabilir.
4) Küresel sistem için önemli olan ülkelere swapın neden sağlandığı belli. Ama Türkiye’ye benzeyen Brezilya, Meksika gibi bazı ülkelere de bu imkân sağlanmış, bu niye?
ABD’deki bireysel emeklilik şirketlerinin, söz gelimi Brezilya finansal piyasasındaki varlıklara yatırım yaptığını varsayalım. Likidite sıkışıklığı döneminde bu varlıkların nakde çevrilip dolara dönmesi mümkün olmaz, zira sistemde yeterli dolar yoktur. Bu yönde yoğun talep gelmesi halinde varlıkların dolar değeri aşırı düşeceğinden ABD vatandaşlarının emeklilik birikimleri erir. Benzer şekilde ABD’den mal ithal etmiş olan Meksikalı firma ödemesini yapamazsa bu yine ABD’ye de zarar verir. Yani aslında swap imkânı sağlayarak ABD kendi vatandaşlarının ve firmalarının çıkarlarını gözetmiş olur.
FED swapla para vereceği merkez bankasının bu parayı sadece geçici likidite sıkışıklığının çözülmesi için kullanmasını şart koşar. Swap imkânı ile sağlanan paraların sadece bu amaçla kullanılacağının güvencesi karşı taraftaki merkez bankasının bağımsız, hesaplarının şeffaf olmasıdır. Bir merkez bankası FED’in kasasından cömertlik yapmaya kalkarsa buna en başta paranın asıl sahibi izin vermez.
5) Türkiye ile swap olur mu?
Az önce söylediğim gibi FED swap imkânı sağlayacağı merkez bankalarını iki temel ölçüte göre belirliyor. Birincisi; ilgili ülkenin küresel finans sistemi açısından sistemik öneme sahip olması veya ABD ile yoğun ticarî ve finansal ilişkilerinin olması gerekiyor. İkincisi ise muhatap ülkenin ekonomisinin normal şartlarda sağlıklı olması, merkez bankasının bağımsız olması, swapla verilen paranın sadece geçici likidite sıkışıklığını çözmek için kullanılması.
Maalesef Türkiye’nin iki şartı da sağlayabildiği söylenemez. Türkiye finansal varlıklarının Gelişen Piyasa Ekonomileri sepetindeki ağırlığı bile yüzde yarım civarına düştü. Yurt dışı TL piyasası çalışmaz halde. Devlet tahvillerindeki yabancı sahipliği oranı yüzde 30’lardan yüzde 6’ya düştü. ABD ile dış ticaretimizin hacmi ise 20 milyar dolar seviyesinde, ABD ticaret hacminin binde 4’ü bile değil. Öte yandan son on beş aylık dönemde kura müdahale uğruna milyarlarca dolar rezervi şeffaf olmayan, dolaylı yollarla harcamış, üstelik bunda başarılı da olamamış, net rezervlerinin düzeyi uluslararası basında sürekli konu edilen bir merkez bankası FED’den yeşil ışık alamaz.
6-) Bizim swap süreçlerimizin bu kadar uzaması doğal mı?
Swap anlaşması, bir-iki gün müzakere edip birkaç saat içinde sonuçlandırılacak bir iştir. Şekli de koşulları da bellidir, işleyişi standarttır. Bir ayı geçip de “swap hikayesi” olmaktan çıkıp yılan hikayesine dönünce, hele de itibarınız, güvenilirliğiniz aşınmış durumdaysa risk almaya başlarsınız.
7-) Ve Katar’la yapılan anlaşma. Bunun anlamı nedir? Türkiye için ne kadar önemlidir?
Bildiğiniz gibi 2018’de Katar ile bir anlaşma yapıldı ve Türkiye Merkez Bankası 5 milyar dolar karşılığı Katar riyalini Türkiye’ye bu yolla sağlamıştı. Şimdi buna 10 milyar dolar daha ekleniyor. Merkez bankaları arasında swap anlaşması normalde karşılıklı iki ülkenin dış ticaretlerini yerli para ile yapsın diye yapılır. Piyasada konuşulan Çin veya Japonya ile yapılacağı söylenen swaplar böyledir. Veya kısa süreli likidite sıkışıklığında uluslararası rezerv para olan dolara erişemeyenler için bir acil yardım hattı olabilir ki bunu da Fed yapabilir. Katar ile yapılan bu modellere uymuyor, daha çok Türkiye’ye özel koşullarla sağlanan bir destek, ticaret mantığı dışında bir borç temini gibi görünüyor. Net rezervlerimiz artmış olmayacak ama bu yoklukta hiç yoktan iyidir. Muhtemelen riyaller dola’a çevrilir ve kullanılır.
eleştiri çok maşallah ağor sanayi bilişim otomotiv savunma sanayii vs konularında 100 yıldır yatırım yapıldı da kdv si yüksek ihracat yapıldıda almanyadaki gibi otomobil fabrikasında her 5 dakikada bir araba önüne geli arı gibi çalışıldı da mı eleştiri yapılıyor? eleştiri yazanları almanlar gibi çalıştırsan 3 gün sonra kaçar çoğu..
Yanıtla (0) (0)Riyal dolara cevrilip kullanilamaz cunku katar buna izin vermez..turkiye riyal satıp dolar almaya kalkarsa riyalin piyasa degeri düşer buna izin vermezler o yuzden bu sadece psikolojik destek
Yanıtla (0) (0)Sayın! Çok bilmiş wwww 21.05.2020 11:26 İMF yüzde bir faizle para veriyor ve parayı öğle ABD de ve Dünyanin her yerinde 150 miliyon dolara Cami adi altında yandaş mutahitlere ve ailesine işhani yaptirmasına musade etmiyor. Ama,Fakat,Yalnız! Sizin savunduklarınız! Yüzde 5 veya 7 faizle borç alabilmek için gitip yalvariyor bunun nedenini biliyormusunuz!? Ben sõyleyeyim o paraları millet için değil kendileri ve yandaşlarinin ceplerini doldurmak için. Onu bunu bilmede Bu Aldatan ve Kandiralar Partisi Turkiyede cahil üretim fabrikasi gibi çalışiyor....!!!!!
Yanıtla (0) (0)Sayın!AK-Pak katakulli ve SWAP'li parti (!).. 21.05.2020 13:37 Bunlar milleti uyutmak için! Akıllarınca Haşa Allah ile kandırıyorlar. Sanki Allah CC sadece bunların Allahı.... Çinin Uygurlara yaptığı zülme Uygurlara TERÖRİST diyerek yardımci olanlaraı Korona ile susturdu. Yalnız onlar halen daha milleti DİN ile kandırmaya devam ediyorlar. Oysaki gözükmeyen bir virus bunlar gibi kendini üstün görenleri madara etti. Ama onlar halen daha biatcılarını uytmaya devam ediyorlar.
Yanıtla (0) (0)Ankara'nın Çankaya Belediyesi önünde bir vatandaş, “Cumhurbaşkanına sesleniyorum, adalet bu mu? Ben tek başıma sokakta yaşıyorum, hırsızlık yapmıyorum adalet bu mu?” diyerek üzerine benzin döküp intihar girişiminde bulunmuş...
Yanıtla (0) (0)hepi topu 10 milyar dolar para bulacak damat taklalar atıp duruyor. Bana göre ver ekonomiyi Ali Babacana bir telefonla getirsin 10 milyar doları.. Bu kadar basit. Önemli olan güven ve hukuk.
Yanıtla (0) (0)İstanbul seçimlerinde çalınan oylardan sorumlu kaç kişi ceza aldı?
Yanıtla (0) (0)Bir maske gönderme işini bile eline yüzüne bulaştıranlar, bir istifayı bile beceremeyenler çok daha karmaşık bir iş olan ekonomiyi nasıl yönetecekler?
Yanıtla (0) (0)100 gr altın alımında bddk 1 gün valör şartı getirmiş.bu bir nevi sermayeye müdahale değilmi.bddk yaparsa,söylerse kaza vatandaş söylerse kabahat
Yanıtla (0) (0)Nisan 2020 itibarıyla senelik tüketici enflasyonu %11.87. Bugün Merkez Bankası politika faizi %8.25. Ortalama mevduat faizi (stopaj sonrası) %6.80. Yani kaba hesapla mevduatta duran TL senede %5 eriyor. Sürdürülebilir mi?
Yanıtla (0) (0)Memleketin hali : Ölmüş eşek kurttan korkmaz.
Yanıtla (0) (0)Ülke tv de lisytem hazır stede olanlarda var listemde 50 kişiyi götürürüz diyen için soruşturma açılmış.Ama nedense onu destekleyen spiker esra elönü için işlem yapılmamaış...neden acaba? Alman gazteside haber yapmış RTÜK ve bu katliam programını... https://gazete.taz.de/article/?article!5687320
Yanıtla (0) (0)Avrupa'nin en zengin ülkesi Almanya'nin Covid-19'la mücadelesi ve getirdigi ekonomik darliklar,halka lam-i cimi olmadan aktariliyor.Sene sonuna kadar 2,2 kücülme olacagi,vergilerin artmiyacagi sözü veriliyor. Türkiye'de verginin-vergisi vatandasin sirtina yükleniyor.Alman Basbakanin sözlerine inanmayan,güvenmeyen yok sayidadir Almanya'da,sansliyim bende burada yasiyorum..Bizim siyasilere güvenim "sifir"..
Yanıtla (0) (0)AKP iktidari sayesinde,bu yastan sonra "SWAP"in ne oldugunu ögrendik.Emegi gecenlere sonsuz tesekkürler (!) RTE'nin tahmini bir sene öncesine ait bir sözü aklima geldi."Onlarin ($)varsa ,bizim de Allahimiz var..Bu SWAP'li günlerde bakalim yardim nereden gelecek,acilen gelmesi lazim.Durum cok berbat,hükümet bunu halka yansitmadigini saniyor ve cok aldaniyor..Korona gittiginde görecegiz,aci gercekleri..
Yanıtla (0) (0)Hele şükür yahu , bu meretin ne olduğunu doğru dürüst anlatan bir açıklama gördük nihayet ! Çok teşekkür ederiz .Türkiyenin ekonomik durumuna gelince her şey ortada zaten ,bir şey söylemeye gerek yok .Zaten okuyucular gerekeni söylemişler .Selam ve saygılarımla
Yanıtla (0) (0)Güncel olan bu karmaşık finans hareketleri iki şeyi ispatlıyor.Birincisi başta Süleymaniye vakfı gibi fıkıh vakıfları ve ilahiyatçı bu iş bizim uzmanlık alanımız değil çünkü elimizde bir tek Riba ayeti var ve biz o ayeti tükettik.Yorduk.Her karmaşık sorunu Riba ayeti ile çözmeye kalkışıyoruz demeleri .Bir ikincisi ekonomi bilimi gittikçe karmaşık hal alıyor ve gerçekten devlet yönetiminde uzmanlaşmış kadrolara ihtiyaç duyuluyor .
Yanıtla (0) (0)Güven, şeffaflıklık, doğruluk, adil adelet, ahlak... Yaşarken içini doldursak sıkıntı olmayacağı anlatılmış. Madalyonun önü yazıda, arkası sihirli sözcükerde...
Yanıtla (0) (0)BU KIYMETLİ BAŞKANLAR %24 FAİZLERLE BANKALARIN BAŞINDA BULUNAN İDARECİLER DEGİLMİ BU KADAR
Yanıtla (0) (0)Sayın yazar ben size başka bir swapdan bahs edeyim liyakat swapı biz şöyle yapsak soru çalarak üniversite kazanmış ve yine soru hırsızlığı ile memur olmuş bilgi beceri yetenek elbecerisi kültür gibi değerler değil siyasi torpil iftira kurnazlık tuzak karalama yağcılık sonucu şef müdür genel müdür müsteşar iki kelimeyi bir araya getiremiyen boş teneke tıngırtısı profesörü olmuş bu kişileri swap anlaşması ile değiş tokuş etsek alan olurmu aman kalsın ben sana geri ödemesiz 100 milyar dolar vereyim bunları benden uzak tut mu denir ?
Yanıtla (0) (0)Her şeyi geçtim başkanlık sistemi gelince ekonomi uçacak diyorlardı ama kotona kampanyası düzenleyip milletten bağış istemeye kadar geldi işler. Bu nasıl uçmak anlamdım. Dolar zaten yıllardır 7 liranın altına inmiyor. Allah yalanı ve yalancıyı sevmez. Srçim meydanlarında ellerinde Kur'an ile oy toplayanların bu gerçeği unutmaması lazım.
Yanıtla (0) (0)Bu tablo gösteriyor ki iyi değil durumumuz.
Yanıtla (0) (0)Parayla satın alınamayacak itibarı kaybettik çoktan ama bilmezler mi itibarın olmadığı yerde paranın genel geçer bir önemi yoktur. Mustafa bey şayet ekonomik yazılarına bu açıklıkla devam ederse önce kendi cenahının, bir zaman beraber yol yürüdüğü, program yaptığı insanların okumasını sağlamalı. Güzel yazısı için teşekkürler.
Yanıtla (0) (0)işiniz gücünüz felaket çığırtkanlığı . sanki fetten alsa dahamı iyi olacaktı. dost dedıyın karagün dosttu laf cambazlığını bırakınız. dünyada İMF den kıredı alan ülke sayısını bır bakınız ondan sonra konuşunuz sayın yazar. bırazcıkta ülkenize güvenin...
Yanıtla (0) (0)Mansur Yavaş: Vakıflar Bankası faizler düşmesine rağmen borçlarımızı yeniden yapılandırmıyor, teminat vermiyor. Biz de mecburen özel bankaya gidiyoruz. Vakıfbank'ın 2 kredisini kapattık, özel bankadan kredi aldık. Devletin kazanması lazım ama mecbur kaldık
Yanıtla (0) (0)SWAP 'ı "SEVAP" diye anlayan mutlu olan kaç AKP amca ve teyze vardır. Yada SWAP 'ı "SEVAP" diye anlayıp yine oylar AKP ýe gitti diye üzülen kaç muhalefet var acaba?
Yanıtla (0) (0)RTE hani göçmenleri sınıra yığmıştı ya.ne oldu o iş? Hatta bugün tersi bvir haber var:Yunan polisi Kovid-19 salgınından faydalanarak sığınmacıları zorla Türkiye'ye gönderiyor
Yanıtla (0) (0)Bilgilendirici bir yazı olmuş. Devamını da bekleriz. Çözüm önerileri ile beraber. Bir de bu güzel söyleşileri biraz da İbrahim Kahveci Bey yapsa da okusak.
Yanıtla (0) (0)Yani sözün özü şunu anlıyoruz. Biz FED'den dolar alamayınca son çare Katar'a el açmışız onlar da bir 10 milyoncuk kötü gün parası ateşlemişler. Bu da derde derman olacak gibi değil. Borçlarını bir türlü kapatamayan müflis tüccar gibiyiz vesselam.
Yanıtla (0) (0)Abd dolarını 7 liranın altında tuttuğunuz zaman nemlekette herşey güllük gülistan maaşallah.Sokakta buna inanan milyonlar var allahıma bin şükür:))
Yanıtla (0) (0)1930 larda tek parti döneminde de swap yapılırdı. Hatta Atatürk "Swapsız kalan bir milletin hayat damarları tıkanmıştır" demiştir.
Yanıtla (0) (0)Bilgilendirici bir yazi, tesekkurler.
Yanıtla (0) (0)Mustafa bey bilgilendirici güzel yazı olmuş, teşekkürler
Yanıtla (0) (0)Laf salatalarina,safsataya luzum kalmaksizin,bir ülkede "hovarda bir iktidar" israf ,masraf demiyor, "itibarda tasarruf olmaz" diyebiliyor...Devlet hazinesi,"tam takir,kuru bakir"alarm zilleri caliyor,buna "Swap"deniliyor.Ben ekonomist degilim böyle izah edebildim kendime..
Yanıtla (0) (0)korona yazıp 8119 a sms atacaksınız... Altı üstü 10 tl cik... amma uzattınız yahu... hiç vicdan yokmuş sizde...
Yanıtla (0) (0)SWAP "sevap" tır. "Sevap" Londra'da bile olsa gidin alın fetvasınca mübarek bir hizmet yapılıyor burada Mustafa abi. Bu aziz milleti! sevaptan mahrum etmemek gerekir. Katar katar sevap getirmişiz şuracıkta laf etmişsiniz, ayıp oluyor. Şimdi siz hazinede para yok demek istemişsiniz ama reis orayı "sevap" ile doldurarak hem dünya hem ahiretimize kalkan yapacak. Hiçbir şer güç, dış minnaklar hatta CehaPe'nin 1940 numaraları bile tesir edemeyecek. E siz de "sevap" kumbarasına bir mesaj atarsınız artık!!!
Yanıtla (0) (0)Şimdiden bu köşeye yorum yazacak "otoyol" mafyasına diyeyim.Bismillah diyerek hırsızlık yapmak zevkli mi?Milletin hakkı olanı elin gavuruna ve düzenbaz müteahhitlere faiz olarak vermek helal mi?Borç bulabilmek için İngiliz'in kapısnın önünde el etek öpmek sizin milli davranışınız mı?Katar müslümandır deyip güzelim memleket köşelerini fabrikalarını niye adamlara hediye ettiniz?Davranışlarınız ile İslama zarar verdiniz,utanmıyor musunuz?Bu kadar haramı bünyeniz nasıl kaldırıyor? Kur'an en çok "düşünmez misiniz?" diye soruyor, sahi sizde o organ nerede? Sahi nerede müslümanlığınız?
Yanıtla (0) (0)Moral bozucu gerçekler.
Yanıtla (0) (0)