Sosyal medya yasası nedir? Sosyal medya düzenlemesi nasıl olacak? Yasa teklifi kabul edildi mi?

'Sosyal medya yasası düzenlemesi nedir?', 'Instagram Twitter Facebook Youtube Netflix kapanıyor mu?', 'Sosyal medyada Almanya modeli nedir?, 'Yeni sosyal medya yasası ile neler değişecek?' sorularının yanıtları vatandaşlar tarafından tartışılıyor. Dün gece AK Parti ve MHP'nin oylarıyla TBMM'den geçerek kanunlaşan 9 maddelik sosyal medya yasa teklifi, tartışmaları da beraberinde getirdi. Birçok kullanıcı bu düzenlemenin sansüre neden olacağını savunurken, #SansürYasasınaDurDe etiketi altında on binlerce mesaj paylaşıldı. Yeni yasayla birlikte 'sosyal ağ sağlayıcı'larını pek çok yükümlülük bekliyor. İşte detaylar...

YENİ SOSYAL MEDYA YASASIYLA NELER DEĞİŞECEK?

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.

Teklifle, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'a "sosyal ağ sağlayıcı" şeklinde yeni bir tanımlama getiriliyor.

Bu kapsamda kullanıcıların internet ortamında sosyal etkileşim amacıyla metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, sosyal ağ sağlayıcı olarak tanımlanacak.

İdari para cezaları, muhatabın yurt dışında bulunması halinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından doğrudan doğruya muhataba, internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçlarıyla da bildirilebilecek.

Bu bildirim, Tebligat Kanunu'na göre yapılan tebligat hükmünde olacak. Bu bildirimin yapıldığı tarihi izleyen 5. günün sonunda tebligat yapılmış sayılacak.

Teklifle, yükümlülüğünü yerine getirmeyen yer sağlayıcılarına, caydırıcılığın sağlanması için verilecek idari para cezası artırılacak. Bu kapsamda yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında, 10 bin liradan 100 bin liraya kadar verilebilen idari para cezası, 1 milyon liradan 10 milyon liraya kadar artırılacak.

SİTEYE ERİŞİM YASAĞI GELMEDEN İÇERİKLER KALDIRILABİLECEK

Düzenlemeyle, suç oluşturan kısmi içeriğin çıkarılmasının mümkün olduğu durumlarda, erişimin engellenmesi kararı yerine içeriğin çıkarılması kararının verilmesi imkanı sağlanarak, aynı internet sitesinde yer alan ve suç oluşturmayan içerikler yönünden ifade ve haber alma özgürlüğü daha da güvenceli hale getirilecek.
İçeriğin çıkarılması kararları, erişim sağlayıcılar tarafından değil içerik ve yer sağlayıcılarca yerine getirilebileceği için bu kararlar, içerik ve yer sağlayıcılarına bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenecek.

Kişilik haklarının ihlal edilmesi halinde, erişimin engellenmesi kararı verilmesini düzenleyen hükmü yönünden de içeriğin çıkarılması kararı verilebilecek.
Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının gereği en geç 4 saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilecek.

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hakim tarafından, başvuranın adının, ihlale konu internet adresleriyle ilişkilendirilmemesine karar verilebilecek. Kararda, Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı da yer alacak.

Böylece arama motorları tarafından başvurucunun adı ile ihlale konu içeriğin ilişkilendirilmemesi sağlanarak kişilik haklarının daha etkin korunması sağlanacak.

YENİ HUKUKİ YÜKÜMLÜLÜKLER NELER?

Teklife göre, Türkiye'den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, en az 1 kişiyi Türkiye'de temsilci olarak belirleyecek. Bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verilecek.

Sosyal ağ sağlayıcı bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini BTK'ya bildirecek. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması zorunlu olacak.

Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya, BTK tarafından bildirimde bulunulacak. Bildirimden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcıya, BTK Başkanı tarafından 10 milyon lira idari para cezası verilecek.

Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30 milyon lira daha idari para cezası verilecek.

REKLAM YASAĞI GETİRİLECEK, BAĞLANTI HIZI DÜŞÜRÜLECEK

İkinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde BTK Başkanı tarafından Türkiye'de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına yeni reklam vermesi yasaklanacak. Bu kapsamda yeni sözleşme kurulamayacak ve buna ilişkin para transferi yapılamayacak.

Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde BTK Başkanı, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılması için sulh ceza hakimliğine başvurabilecek.

Başvurunun kabulüne ilişkin hakim kararının uygulanmasından itibaren 30 gün içinde söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde BTK Başkanı, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranına kadar daraltılması için sulh ceza hakimliğine başvurabilecek.

Hakim ikinci başvuru üzerine vereceği kararında, yüzde 50'den düşük olmamak kaydıyla, sunulan hizmetin niteliğini de dikkate alarak daha düşük bir oran belirleyebilecek. Bu kararlara karşı BTK Başkanınca itiraz yoluna gidilebilecek.

Hakim tarafından verilen kararlar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK'ye gönderilecek. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek.

Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde, verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilecek, reklam yasağı kaldırılacak ve hakim kararları kendiliğinden hükümsüz kalacak.
İnternet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara BTK tarafından bildirim yapılacak.

48 SAAT İÇİNDE CEVAP VERİLMESİ ZORUNLU OLACAK

Sosyal ağ sağlayıcı, "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" ile "özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi"ni gerektirecek içeriklere yönelik kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlü olacak. Olumsuz cevaplar gerekçeli olarak verilecek.

Sosyal ağ sağlayıcı, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararlarını uygulayacak. Ayrıca "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" ile "özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi" başvurularına ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe raporları 6 aylık dönemlerle BTK'ye bildirecek.

Sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye'deki kullanıcıların verilerini Türkiye'de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alacak.

BTK Başkanı tarafından, sosyal ağ sağlayıcıya "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" ile "özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi" başvurusuna 48 saat içinde cevap vermemesi halinde 5 milyon lira, içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararlarını uygulamaması halinde ise 10 milyon lira idari para cezası verilecek.

Sosyal ağ sağlayıcılar hakkında "erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi" ile "gecikmesinde sakınca bulunan hallerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi" kapsamında verilecek idari para cezaları 1 milyon lira, "erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi" ile "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" kapsamında verilecek adli para cezaları ise 50 bin gün olarak verilecek. Söz konusu ihlallerin 1 yıl içinde her bir tekrarında cezalar bir kat artırılarak uygulanacak.

SOSYAL AĞ SAĞLAYICILARINA 3 AYLIK SÜRE

Hukuka aykırılığı hakim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen 24 saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumlu olacak. Bu hukuki sorumluluğun işletilmesi için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması şartı aranmayacak.

Bu düzenlemenin uygulanmasında sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleri, içerik veya yer sağlayıcısı olmasından doğan sorumluluk ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacak.

Sosyal ağ sağlayıcılar, "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" ile "özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi" başvurusuna 48 saat içinde cevap verilmesi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmek için 3 ay içinde gerekli çalışmaları tamamlayacak.

Sosyal ağ sağlayıcılar ayrıca "içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" ile "özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi" başvurusu uyarınca hazırlayacakları ilk raporlarını, 2021 yılının Ocak ayında BTK'ye bildirecek ve internet sitesinde yayınlayacak.

SOSYAL MEDYADA ALMANYA MODELİ NEDİR?

Düzenleme taslağı hazırlanırken, Almanya'da 2017'den bu yana yürürlükte olan uygulamaların temel alındığı da ifade ediliyor. Almanya'nın sosyal medya alanında düzenlemelere gitmesinin arkasında, yükselen aşırı sağcı ve göçmen karşıtı hareket yatıyor.

Özellikle son yıllarda, aşırı sağcı grupların sosyal medya üzerinden yalan haberler yaymaları, ölüm tehditlerinde bulunmaları, terör saldırıları öncesinde sosyal medya üzerinden mesajlar vermeleri ve bu platformlar üzerinden örgütlenmeleri nedeniyle harekete geçen Merkel hükümeti, yeni düzenlemelerle bunları engellemeyi amaçlıyor.

Merkel hükümeti ilk olarak 2017 yılında çıkardığı ve kısa adı NetzDG olan yasayla, Facebook, Twitter gibi sosyal medya platformlarını kullanıcıların yayınladıkları içerik konusunda sorumlu hale getirdi.

"Sosyal Ağlarda Yasaların Uygulanmasının İlerletilmesi Kanunu", Batılı demokrasilerde, bu alandaki en kapsamlı ilk hukuki düzenlemelerden biri olarak görülüyor.

Yasa, sosyal ağlarda nefret söylemi, sahte haberler, hakaretler, tehditler, insanları suça veya şiddete teşvik eden yasadışı içeriklerle mücadeleyi hedefliyor.

ALMANYA MODELİNİN DETAYLARI

Yasayla birlikte, Almanya'dan erişilebilen tüm sosyal ağlara, kullanıcıların bu tarz içerikleri şikayet edebilecekleri bir sistem kurmaları zorunluluğu getirildi.

Şikayete konu olan içeriklerin yasaları ihlal edip etmediğini incelemekle yükümlü olan sosyal ağların, ihlal tespit etmeleri durumunda bu içeriği 24 saat içinde silmeleri ya da erişime kapatmaları gerekiyor.

NetzDG uyarınca sosyal medya platformlarının, mahkeme kararı olması halinde, suç teşkil eden paylaşım yapan kişi hakkındaki bilgileri, kişisel hakları ihlal edilmiş olan şikayetçiye iletmelerinin de yolu açıldı.

Yasal düzenlemelere göre, Almanya'da en az 2 milyon kullanıcısı olan sosyal medya platformlarının, kullanıcıların hukuka aykırı içerikler hakkındaki şikayetleriyle ilgili ne yaptıkları konusunda altı ayda bir Almanca rapor hazırlamaları, bunu internet sayfalarında yayımlamaları, Alman makamlarına da iletmeleri gerekiyor.

SOSYAL MEDYAYA SANSÜR ENDİŞESİ

Öte yandan söz konusu düzenlemenin sosyal medyada sansüre yol açmasından endişe ediliyor. Prof. Dr. Yaman Akdeniz, planlanan sosyal medya düzenlemesi ile ilgili olarak internet özgürlüğünün olumsuz etkileneceğine dikkat çekti.

Akdeniz, "Eğer sosyal medya ağları Türkiye'de ofis açarlarsa Türk yargısının bir uzun kolu olarak bir parçası haline gelecekler ve şu anda uygulamadıkları bütün erişime engelleme kararlarını uygulamak durumunda kalacaklar" diye konuştu.

İfade Özgürlüğü Derneği'nin Türkiye'de internetteki kısıtlamaları değerlendirdiği yıllık Engelli Web raporuna göre, Türkiye'de 2019 yılı sonu itibarıyla 130 bin URL adresi, 7 bin Twitter hesabı, 40 bin tweet, 10 bin Youtube videosu ve 6 bin 200 Facebook içeriğine erişimin engellendi.

UZMANLAR NASIL YORUMLUYOR?

Siber Haklar Uzmanı Yaman Akdeniz, Twitter hesabından sosyal medya yasasına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. "Bu sabah erken saatlerde Sosyal Medya Yasa Teklifi beklendiği üzere Meclisten geçti ve yasalaştı" diyen Akdeniz, "Türkiye'de yeni ve karanlık bir dönem başlıyor. Hükümet “vatandaşın derdini çözüyoruz” derken sadece kendi derdini çözdü. Amaç susturmak ve kendi karanlık dönemlerini aydınlatmak" ifadelerini kullandı.

Konunun Anayasa Mahkemesi'ne taşınacağını belirten Akdeniz, "Anayasa Mahkemesinin Twitter, Youtube ve Wikipedia ile ilgili kararlarını da hatırlatmak da fayda var. Bant trafiğinin daraltılması da bu platformların kullanılamaz hale gelmesi anlamına gelecektir. Yeni yasa AYM kararlarına aykırıdır" diye konuştu.

Akdeniz, son olarak şunları söyledi: "Bundan sonra muhalif görüşlü haber sitelerinin içerikleri ilk aşamada hedef olup, geriye dönük hükümetin ve siyasetçilerin hoşuna gitmeyen tüm haberler silinecek ve geçmiş aklanacaktır. Amaç bu, vatandaşı korumak falan değil."

Akademisyen Kerem Altıparmak ise Twitter hesabından yaptığı değerlendirmede, Meclis’ten geçen sosyal medya yasasındaki boşluğu açıkladı.

"Teklif yasalaştı. Boşluk şu. Yasa eğer bir temsilci bulundurulmazsa bant daraltmaya kadar varan yaptırımlar öngörüyor" diyen Altıparmak, şöyle devam etti:

"Ama yasada öngörüldüğü gibi verileri Türkiye'de tutmuyor. Bunun yaptırımı ne? Hiçbir yaptırımı yok. İçerik çıkarma kararını ifade özgürlüğüne aykırı olduğu için uygulamadı. Uygulanmayan kişi de gitti dava açtı ve kazandı. Parayı kimden alacaklar? Masa/sandalye mi satılacak?

Temsilciye şirketin borçlarını yıkamazsınız. Zaten yıksanız ne olacak, milyonlarca lira para cezasını bir kişiden nasıl tahsil edeceksiniz? Bu durumda Twitter Türkiye'ye temsilci atasa ama ilkelerinden vazgeçmese ve verileri de Türkiye'ye getirmese bu yasa çalışmasına engel değil."

Yeniden yasa çıkarılabileceğini söyleyen Altıparmak, "Ama Ekime kadar Meclis tatil. Dahası uygulama olmadan bu gerekçeyle değişiklik yapamazlar. Bu nedenle nereden baksanız, 1-1,5 yıl değişiklik yapamazlar. O zamana kadar kim öle kim kala" dedi.

Altıparmak, son olarak şunları söyledi: "Sonuç: Ben sosyal ağların yerinde olsam, atarım bir kişiyi. Koyarım masa ve sandalyeyi. İfade özgürlüğü ve diğer temel haklara aykırı karar ve talepleri uygulamam. Bu yasaya göre kimse de bir şey yapamaz. Sonrasını nasıl sansür yapacağım diye hükümet düşünsün."

SOSYAL MEDYA DÜZENLEMESİ NASIL GÜNDEME GELDİ?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Temmuz başında sekizinci torunu Hamza Salih'in doğumu sonrasında kızı Esra Albayrak ve damadı Berat Albayrak'ı hedef alan sosyal medya yorumlarına tepki göstererek sosyal medya mecralarının "kontrol edilmesini" istediklerini söylemişti.

Erdoğan, "Bu düzenlemenin süratle hazırlanması ve yürürlüğe sokulması çağrısında bulunuyorum. Yasama dönemi bitmeden tamamen bu meseleyi halledeceğimizi umuyorum" demişti.

SOSYAL MEDYA DÜZENLEMESİ SOSYAL MEDYADA TEPKİ TOPLADI

TBMM'de kabul edilen sosyal medya düzenlemesi #SansürYasasınaDurDe etiketiyle Twitter'da gündem oldu.

9 maddelik 'İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun Teklifi'ne ilişkin tepkiler sürüyor.

#SansürYasasınaDurDe etiketinde görüşlerini dile getiren sosyal medya kullanıcıları, "Sansür öldürür. Sansüre göz yummak köleleştirir. Geç olmadan Sansür yasasına dur de" dedi.

Paylaşımların bazıları şöyle:

NETFLIX, TÜRKİYE'DEN ÇEKİLİYORMU?

AK PARTİLİ MAHİR ÜNAL'DAN 'AŞK101'E SANSÜR' İTİRAFI

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'DAN NETFLIX'İ KAPATMA SİNYALİ

NETFLIX DİZİSİ AŞK1010'E SOSYAL MEDYADAN GELEN TEPKİLER

ÜRKÜTÜCÜ WAYFAIR İDDİALARI DOĞRU MU?

SOSYAL MEDYANIN KAPATILACAĞI HABERLERİNE GELEN TEPKİLER