Dünya Sağlık Örgütü'nün maymun çiçeği virüsünü "uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu" olarak tanımlamasının ardından, Sağlık Bakanlığı 2024 yılı için "M Çiçeği (mpox) Rehberi"ni yayımladı.
Son dönemde küresel sağlık gündeminde önemli bir yer tutan Mpox virüsü, eski adıyla "Maymun Çiçeği", dünya genelinde etkisini sürdürmektedir. Sağlık Bakanlığı, 2024 yılı itibarıyla bu virüs hakkında kapsamlı bir rehber yayımladı.
Uzmanından ölüm oranı yüzde beşe çıktı uyarısı: Maymun çiçeği hızla yayılıp öldürüyor
İşte, Sağlık Bakanlığı'nın yayımladığı rehber ve Mpox virüsü hakkında bilmeniz gerekenler:
MPOX (MAYMUN ÇİÇEĞİ) VİRÜSÜ NEDİR?
Mpox, Poxviridae ailesine bağlı Orthopoxvirus cinsinin bir üyesidir. Bu cins, Camelpox ve Cowpox gibi diğer zoonotik virüsleri de içeriyor. Çiçek hastalığına neden olan Variola virüsü de aynı aileye dahildir ancak etkili aşılama sayesinde 1980 yılında dünya genelinde eradike edildi.
Mpox, Orta ve Batı Afrika'nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülen, az sayıda vakayla dünya genelinde yayılan bir viral zoonotik hastalık. Hastalık, ateş, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, kızarıklık ve büyümüş lenf nodları gibi semptomlarla kendini gösterir. Genellikle 2-4 hafta süren semptomlar, ağır vakalarda daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Orta Afrika’daki vakalarda ölüm oranı yüzde 10’a kadar çıkarken, Batı Afrika’da bu oran yüzde 1’dir. 2022 yılından itibaren pandemik hale gelen formu ile bağışıklık sistemi normal kişilerde fatalite oranı binde 1’in altında.
MPOX'UN TARİHÇESİ VE YAYILIMI
Mpox, ilk kez 1958 yılında Danimarka’da deney hayvanı olarak kullanılan maymunlarda görülmüşdü. 1970 yılından itibaren, Benin, Kamerun, Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi 11 Afrika ülkesinde insanlarda Mpox vakaları bildirildi.
2003 yılında, Afrika dışındaki ilk Mpox salgını Amerika Birleşik Devletleri’nde görülmüş ve 70’in üzerinde vaka kaydedildi. 2018 yılında Nijerya’dan İsrail ve Birleşik Krallık’a, 2019 ve 2021 yıllarında Singapur’a, 2021 yılında ABD’ye yayılan vakalarla birlikte, Mayıs 2022’de Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde de vakalar tespit edildi. Özellikle Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde vaka kümeleri gözlemlendi.
Maymun çiçeği virüs kadar tehlikeli! Hem de elbiselerden bulaşıyor
MPOX'UN BULAŞMA YOLLARI
Mpox, hayvanlardan insanlara çeşitli yollarla bulaşabilir. Enfekte hayvanların kanı, vücut sıvıları, deri lezyonları veya ısırıkları yoluyla bulaşma mümkün. İnsanlar arasında bulaşma, uzun süreli yakın temas yoluyla gerçekleşir. Bu temas, enfekte kişinin sekresyonları (cinsel çıktı dahil) ile doğrudan temas, cilt lezyonlarıyla teması içerebilir. Ayrıca, cilt lezyonlarından kontamine olmuş nesnelerle (örneğin yatak çarşafı veya havlu) yakın temas da bulaş yolları arasında.
KORUNMA VE TEDAVİ
Mpox’a karşı en etkili korunma yöntemi, enfekte kişilerle temasın önlenmesi. Kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmeli ve enfekte hayvanlarla temastan kaçınılmalı. Sağlık çalışanlarının, enfekte kişilerle temas ederken kişisel koruyucu ekipman kullanmaları büyük önem taşır.
Çiçek hastalığına karşı kullanılan aşılar, Mpox’a karşı da belirli oranda koruma sağlayabilir. Çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilen antiviral ilaçlar, Mpox tedavisinde de etkili olabilmekte.
KULUÇKA SÜRESİ VE BELİRTİLER
Mpox virüsünün kuluçka süresi, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan süre, genellikle 6-14 gün arasında değişmekle birlikte, 1-21 gün arasında da olabilir. Hayvan ısırığı veya tırmalaması öyküsü olan kişilerde bu süre, daha kısa olabilir.
