Gazze'deki atölyesi İsrail bombalarıyla yanıp küle dönen, yaşamını Gazze Şeridi'ndeki bir mülteci kampında sürdürmek zorunda kalan Filistinli sanatçı Muhammed El Hac, halkının dramını 'Filistinli Bir Mülteci'nin Günlüğü' adını verdiği serisi ile resmediyor. Sanatçının bombalardan kaçmak için kuzeyden güneye doğru çaresizce akın eden Filistinlileri tasvir ettiği siyah beyaz çizimleri Venedik'teki Palazzo Mora'daki bir sergide de dünyayla buluşuyor.
SALİHA SULTAN
Filistinli sanatçı Muhammed El Hac, 2021'de 'Göç' adlı tablosunu üzgün, yerinden edilmiş figürlerle çizdiğinde, kendi kaderini resmettiğini asla hayal edemezdi. Muhammed ailesi ile birlikte, 7 Ekim'den beri süren İsrail bombalarından kaçmak için dört kez kaçmak zorunda kaldığı için yaşamına mülteci olarak sürdürüyor.
Muhammed, 1982'de Libya'nın Trablus kentinde doğdu ve 13 yaşındayken Filistin'e geri döndü. Savaş başladığında Gazze'de yaşıyordu. Daha sonra karısı ve dört çocuğuyla birlikte şehrin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampına kaçmak zorunda kaldı. Ardından Han Yunus ve Refah şehirleri arasında deniz kenarında bulunan El-Mevasi bölgesine geçti. Orada üç ay kaldıktan sonra Nuseyrat kampına geri döndü ve şu anda yaşamını ailesiyle birlikte sürdürmeye çalışıyor.
Böylece Venedik'teki Palazzo Mora'da bulunan Filistin Müzesi tarafından organize edilen 'Yabancılar Anavatanlarında' adlı sanat kolektifine katılan Filistinli sanatçı Muhammed'in son bir yıldaki dramatik hikayesi başlıyor.
Müze başkanı Faysal Saleh'in küratörü olduğu ve 24 Kasım'a kadar açık kalacak sergide, 26 Filistinli sanatçının eserleri yer alıyor. Sergide, apartheid koşullarında yaşamaya zorlanan halklarının içinde bulunduğu çetin koşullara ışık tutuluyor. İsrail bombardımanlarından kurtulmaya çalışırken aynı zamanda Venedik'te sergi açan Gazzeli tek sanatçı olan Muhammed ise sergide mürekkeple kâğıt üzerine çizimler yaparak yaşadığı durumları resmettiği eserleri ile yer alıyor.
GAZZE'DEKİ STÜDYOSU İSRAİL BOMBALARININ KURBANI OLDU
Muhammed'in sergide yer alan ve son dönemde yarattığı 'Filistinli Bir Mülteci'nin Günlüğü' adını verdiği serisinde, günlük hayattaki sahneleri, çadır kampları ve Gazze'deki bombalamalardan kaçmak için kuzeyden güneye doğru çaresizce akın eden mültecilerin akışını tasvir ettiği siyah beyaz çizimler Filistin halkının yaşadığı drama dikkat çekiyor.
Muhammed bu çalışması hakkında şunları söylüyor:
“Gazze'de askeri bir saldırı olduğunda şehrin sakinleri her zaman savaşın gelişmelerini takip etmek için herhangi bir sanatsal aktivite yapmayı bırakıyor. Ama bu sefer diğerleri gibi değil: Korkunç dönüşümlere yol açan benzeri görülmemiş bir olay yaşıyoruz. Savaş uzun zamandır devam ediyor ve çatışma bitmek bilmiyor gibi görünüyor. Elimdeki araçları kullanarak, Filistin halkının soykırımının çeşitli aşamalarını belgeleyen çizimler ve günlükler aracılığıyla içimdeki yükü serbest bırakmayı seçtim: Sadece bir defter, kalemler ve siyah mürekkepli kalemlerle”
Muhammedin şu sözleri ise çalışmalarının neden siyah beyaz olduğuna ışık tutuyor:
"Halkımız yönünü kaybetmiş ve çaresiz bir halde yaşıyor, güvenliğe giden yolları başarısızlıkla arıyor. Gazze'deki stüdyom bombalar yüzünden harap oldu. Birçok sanatçı öldürüldü ve eserleri yok edildi. Aletlerim dahil her şeyimi kaybettim."
Muhammed'in tuvalleri, heykelleri, kabartmaları ve duvar resimlerinin hepsi İsrail saldırıları sırasında yok edildi, yakıldı ve küle döndü... Sanatsal çalışmalarının tek izleri ise, ABD'deki Filistin Müzesi'nde saklanan parçalara ek olarak, daha önce sosyal medya sayfalarında yayınladığı bazı fotoğraflar...
'SANAT FİLİSTİN'İN HİKAYESİNİ ANLATAN GÖRSEL BİR DİL'
Şu an Venedik'teki sergi sayesinde Muhammed, Filistin halkının sesini bulunduğu mülteci kampından bütün dünyaya duyurma imkânına kavuşuyor.
"Sanata yatırım yapmak, direniş faaliyeti ve siyasi eylemden daha az önemli değildir. Filistin halkının mücadelesi, desteklenmeyi hak eden haklı bir davadır" diyen sanatçı, sanatın bu zor günlerdeki gücünü ise şöyle özetliyor: "Sanatın, Filistin hikayesini anlatmanın bir aracı olduğuna inanıyorum: Sanatımızı dünyaya aktaracak birine ihtiyacımız yok, insanların ortak paydası, okunması ve anlaşılması kolay olan görsel dildir."
Muhammed'in çalışmaları Facebook hesabında şu linkten görülebilir:
