Diyanet’e devredilen ve 30 Ekim’de ibadete açılacak olan Kariye Camii’nde Hristiyanlık sembolleri ve ikonaların kapatılma yöntemi tartışma yarattı.
SALİHA SULTAN / KARAR
Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilen Kariye Müzesi 30 Ekim’de cami olarak ibadete açılacak. Açılış öncesi müzede hazırlıklar sürerken İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat’ın 1.400 yıllık tarihi yapının son halini paylaştığı fotoğraftan yansıyan fresk ve mozaiklerin kapatılma görüntüsü tepkilere neden oldu. Açıklama yapan Kültür ve Turizm Bakanlığı çalışmanın otomatik perdeleme sistemi olduğunu ve namaz saatlerinde açılıp kapanacağını söyledi.
İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Bizans döneminden kalma Kariye Müzesi’nin yönetiminin Ayasofya’nın ibadete açılmasından bir ay sonra, Ağustos’ta resmi gazetede yayımlanan yazıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek cami olarak ibadete açılmasına karar verilmişti.
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Kariye’nin 30 Ekim’de cuma namazı ile ibadete açılacağını bildirdi. Erbaş’ın açıklamasının ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat ise ibadete hazırlanan camide yapılan düzenleme çalışmasını ortaya koyan bir paylaşıma imza attı.
Twitter üzerinden Kariye’nin son durumunu gösteren bir fotoğraf paylaşan Polat, şu ifadeleri kullandı: ‘’Dünya sanat tarihinin baş yapıtlarından Kariye fresk ve mozaiklerinin kapatılması ne yazık ki yapının karakterini ve sanatsal değerini öldürecek vasıfısızlıkta. Solda eski hali, sağda yeni hali. Proje, Türkiye kültür mirası yöneten ve koruyan bakanlık ve kurumları.’’
Polat’ın paylaşımında tarihi müzede yapılan çalışmada fresklerin, Hz. İsa tasvirlerinin, Hristiyan sembollerini içeren ikonaların üzerlerinin beyaz bir perdeyle kapatıldığı görüldü.
KLASİK MİNBER, ALELADE STORLAR
Polat’ın kamuoyunda yankı bulan paylaşımının ardından Topkapı, Ayasofya gibi tarihi yapılardaki restorasyon çalışmalarıyla bilinen Yüksek Mimar Seda Özen Bilgili de Kariye’nin Osmanlı döneminde ibadethane olarak kullanılmadan önce fresklerin ince bir sıva ile kapatıldığını hatırlatarak “Freskleri tümüyle kapatmak isteselerdi duvarlara Horasan harcını sürerlerdi. Bir dönem açılacağını düşünmüş olmalılar. Yapının yüzyıllar boyunca başına çeşitli işler gelmiş. Depremler, Haçlı saldırıları vs. Perdeden daha zekice bir yol yöntem olabilirdi” değerlendirmesini yaptı.
Bilgili, “Önce Kahramanmaraş’tan bir minber getirildi. Herhangi bir yeni camiye konulan, klasik dönemin kopyası bir minber. Sonra evde, ofiste kullanılan alelade storlar geldi. Kariye üzerine çalışılmayacak kadar önemsizse neden cami oldu? Kariye çok önemliyse neden bu detaylar uygulandı?” sözleriyle de yapılan çalışmaların özensiz olduğunu savundu.
Kariye’den yansıyan uygulamaya sosyal medyada birçok sanat tarihçisi tepki verirken, vatandaşlar da eski görüntüler ve yeni görüntüleri ‘Böyleydi-Böyle oldu’ kalıbıyla paylaştı. Kariye’deki çalışmaları yürüten Vakıflar Genel Müdürlüğü ise konuyla ilgili bir açıklama yapmadı.
OTUZ SANİYEDE KAPANIP AÇILACAK
Tartışmaların ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı Kariye’deki fresk ve mozaiklerin alçıpanla değil, otomatik perdeleme sistemiyle kapatıldığını açıkladı. Bakanlık, namaz saatlerinde 30 saniye içinde frekslerin kapatılacağını, sonra yeniden açılacağını bildirdi.
1945’de Bakanlar Kurulu’nun aldığı müze ve müze deposu olarak kullanılmak üzere Milli Eğitim Bakanlığına tahsis edilen Kariye’ye ilişkin bu karar Danıştay Onuncu Dairesinin 11 Kasım 2019 tarihli kararıyla iptal edilmiş ve yönetimi Ağustos 2020’de Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek yeniden cami olarak ibadete açılmasına karar verilmişti.
