'Kur Savaşları' kitabının yazarı James Rickards Karar.com'a verdiği özel söyleşide Avrupa'nın bu yıl sadece kur sayesinde büyüdüğünü, ABD ekonomisinin kötü durumda olduğunu, FED'in faiz artıramayacağını, eğer artırırsa bunun dünya için felaket olacağını söyledi
'Kur Savaşları' kitabının yazarı James Rickards Karar.com için özel açıklamalarda bulundu. James Rickards, kur üzerinden ekonomik değişimler konusunda son dönemin en önemli kalemlerinden biri olarak tanınıyor. Daha önceki açıklamalarında Türkiye'nin güçlü parasal konum ile euroya bağlanarak hızlı büyüme süreci yaşayabileceğini ileri sürmüştü.
Dünyada ticaret ve ekonominin en önemli belirleyici noktalarından biri olarak kur düzeyini öngören James Rickards Karar.com'a da yaptığı açıklamada "Türkiye sadece tüketim ve ihracat açısından büyümeye odaklanmamalı, Türkiye'nin önünde güçlü para sayesinden yatırım üzerinden büyüme fırsatı daha güçlü görülüyor. Altın veye euro üzerinden güçlü TL ile yatırım odaklı büyüme değerlendirilebilir" dedi.
Fed faiz artırmadan önce dolar hızla değer kazandı. Siz, daha önce ABD ekonomisinin görüldüğü kadar iyi olmadığını ve Fed’in kolay kolay faiz artıramayacağı belirtmiştiniz. Bu yeni ekonomik gelişmeler çerçevesinde ABD ve Avrupa ekonomisi nasıl etkilenecek? Fed faiz artırabilecek mi?
ABD’nin ekonomisi şu an çok zayıf görünüyor. 2015’in ilk yarısında ABD’nin gayri safi milli hasıla (GSMH) büyüme oranının sıfıra yakın olması muhtemeldir. İş büyümesi geçtiğimiz Kasım ayında zirveye çıktı, reel ücretler düz, neredeyse kırk yıldır işgücü katılım oranı düşük ve enflasyon önlemleri üç yıldır Fed’in hedefinin altında.
Bu ortamda Fed’in faiz oranlarını artırabilmesi cok uzak bir ihtimal. Fed, ekonominin 2015 yılının ikinci yarısında düzeleceğini umuyor. Bazı iyileştirmeler mümkün ancak Fed’in hedeflerini karşılamak için yeterli değil. Avrupa’da biraz büyüme oldu ama bu çoğunlukla olumsuz faiz oranları ve euronun dolar karşısında düşüşüne sebep olan parasal genişleme sayesinde gerçekleşti. Bu, Avrupa’nın ABD’den ucuz bir kurla büyüme çaldığı Kur Savaşları'nın bir örneği.
Eğer Fed oranları yükseltirse, bu Türkiye’nin de dahil olduğu gelişmekte olan piyasalar için yıkıcı olacak ve ABD’de borsanın düşüşüne sebep olacak. Fed’in oranları yükseltmemesi daha muhtemeldir. Hatta, 2016’nın başlarında, parasal genişlemeye (ya da QE4) gidilebilir. Bu doların düşmesine ve euronun daha güçlü büyümesine neden olur
Daha önce Türkiye’de yer alan görüşlerinize göre, Türk parasının euroya endekslenmesini öneriyordunuz. Avrupa ekonomisinden gelen durağan veriler 25 yıl önceki Japonya’yı hatırlatıyor. Avrupa uzun süreli bir durağanlık yaşar mı? Bu çerçevede TL’nin yaşlı Avrupa’nın para birimine bağlanmasını hala öneriyor musunuz?
Türkiye’nin en iyi girişimi güçlü bir para birimine sahip olmasi ve sermaye girişleri için cazip bir hedef haline gelmesidir. Bunu gerçekleştirmenin bir yolu lirayı euroya bağlamaktır ama lirayı altına bağlamak da dahil olmak üzere bunun başka yolları da var.
Şimdi Türkiye lirayı ucuzlatıp ihracatı teşvik için enflasyon oranlarını indirmeye çalışıyor. Bu Türkiye’nin kur savaşlarına katılmasının bir örneğidir. Ancak bunun muhtemel sonucu olarak Türkiye’de daha fazla enflasyon olacak. İhracat ve tüketim ekonomi büyümesinin tek yolu değildir. Yatırım da büyümenin en iyi yolu olabilir. Güçlü bir para birimi Türkiye’ye gerekli yatırımı çekmeye yardımcı olacaktır.
Dünya ekonomisinde yaşanan kısmi toparlanma işaretlerini gelişmekte olan ülkeler yönünden kısaca değerlendirebilir misiniz?
Küresel ekonomi hissedilir bir biçimde yavaşlıyor ve dünya çapında bir ekonomik durgunluğa girilebilir. Çin yavaşladı, ABD’de büyüme sıfıra yakın, Avrupa’daki büyüme ise sadece geçen yılki ucuz para birimi politikasından kaynaklanıyor. Eğer ABD Merkez Bankası oranları yükseltmeme kararı verirse, bu sermaye akışının ABD’den, gelişmekte olan piyasalara geçmesine sebep olacak, ki bu gelişen piyasaların para birimlerini kuvvetlendirecek, stoklayacak ve yatırımlar için yeni sermaye imkanı sağlayacak.
Eğer ABD merkez bankası faiz oranlarını artırırsa, bu gelişmekte olan piyasalar için felaket olacak, çünkü sermaye gelişmekte olan piyasalardan ABD’ye akacak ve bu stoklarda, para birimlerinde ve ticari mallarda keskin bir çöküşe sebep olacak. En kötü ihtimalle, 1997-1998’deki gibi bir gelişen piyasalar krizi ortaya çıkabilir.
Türkiye, küresel kur savaşlarına katılmak ve faiz oranlarında indirime giderek para birimini ucuzlatmak yerine kendisi icin mantıklı politikalar izlemelidir. Türkiye vergileri düşürmeli, yönetmeliği azaltmalı, sağlam para birimi politikası izlemeli ve sermaye ve yeni yatırımlara bölgesel ve küresel mıknatıs olmak için stratejik konumu ve eğitimli işgücü gibi önemli değerlerini kullanmalıdır.
James Rickards Kimdir?
Amerikalı ünlü finans yorumcusu James Rickards, 2011 yılında yayınladığı Currency Wars: The Making of the Next Global Crisis (Kur Savaşları: Bir Sonraki Küresel Krizin Oluşumu) ve 2014 yılında yayımladığı The Death of Money: The Coming Collapse of the International Monetary System kitaplarıyla New York Times’ın bestsellerları arasında yer aldı. Bugünlerde üçüncü kitabı “The Big Drop: How to Grow Your Wealth During the Coming Collapse"ı piyasaya çıkaran Rickards, dünya üzerindeki kur savaşları üzerine çalışıyor.
Çevirmen: Betül Fatma Cömert
