Diyetisyen Şebnem Çeper, gıdalara duyarlılığımızın genetik yapımıza göre değişkenlik gösterdiğini söylüyor. Çeper'e göre kahve ve tuz herkeste aynı etkilere yol açmıyor.
Beslenme önerileri toplumun genel özellikleri, hastalık yatkınlıkları ve alışkanlıkları değerlendirilerek ortalama olarak belirlenir. Örneğin günlük 300 mg kafeinin aşılmaması damar sağlığı için verilen en temel önerilerdendir. Ancak herkesin vücudu bu miktarda kafeini kaldırmaz. Kişinin günlük alabileceği maksimum kafein miktarını belirleyen faktörlerden en önemlisi genleridir. Aynı durum tuz, B vitaminleri, yağ ve birçok başka besin öğesi için de geçerlidir. Türkiye’de sınırlı sayıda diyetisyenin sahip olduğu Gentest eğitimi ile DNA’ya göre diyet planlaması oluşturabilen, eğitiminin bir bölümünü Oxford Brookes’ta tamamlamış Diyetisyen & Yaşam Koçu Gizem Şeber “Her birey kendine özeldir. Onu biricik kılan ise genetik özellikleridir. Annesinden ve babasından aldığı genler bütün vücudunun işleyişini ve nelere duyarlı olduğunu belirler. Bu nedenle bize özel beslenme gereksinmelerini belirleyen en temel anahtar da aslında genlerimizdir’’ diyor.
HERKES TUZA DUYARLI DEĞİLDİR
Tuz tüketiminin aşırı olması kalp hastalıkları ve yüksek tansiyona davetiye çıkarmaktadır. Türk toplumunun günlük ortalama tuz tüketimi 18 gram iken, önerilen günlük 2 gram ve altıdır. Fakat her kişi tuza duyarlı değildir. Yüksek tansiyon hastaları arasında hiç tuz kullanmadığı halde tansiyonunu düşüremeyen kimseleri bu güne kadar duymuş olmanızın da sebebi bu. Ne kadar tuz tüketme hakkımız olduğunu da belirleyen Anjiyotensinojen Geni. Bu genin bir versiyonunu taşıyanların tuz tüketiminde oldukça hassas davranması gerekiyor.
KAFEİN HERKES İÇİN AYNI ETKİYE NEDEN OLMAZ
Kafein kalsiyum minerali emilimini olumsuz etkileyen öğelerden biridir. Yüksek kafein alımında vücuttan atılan kalsiyum artar. Kafeinin yüksek doz kullanımı aynı zamanda yüksek tansiyona ve damar hastalıklarına yakalanma riskini arttırabilir. Bu nedenle de toplumlar için genel öneri günde 300 mg’ı aşmamaktır.
Fakat kafein herkeste aynı derecede olumsuz etki yaratmaz. D vitamini metabolizması ve kemik sağlığı ile ilgili olan VDR geninde bir versiyonu taşıyan kimselerin gelecekte osteoporoza yakalanmaması için kafein tüketimlerini 300 mg’dan daha az tutmaları gerekir.
B VİTAMİNİ GEREKSİNİMİNİ BİLMEK ÖNEMLİ
Homosistein adı verilen madde vücudumuzun B vitaminlerini işleme durumuna göre oluşmakta ve kalp hastalıkları açısından kolesterolden daha zararlı etkileri olduğu düşünülmektedir. Uzun yıllardan beri araştırılan ve üzerine birçok bilimsel çalışma yapılmış MTHFR geni vücudumuzda B vitaminlerinin nasıl işlendiğini belirler. Bir grup kişide B vitaminlerinin yavaş işlenmesini sağlayan gen vardır ki bu durum kalp hastalıklarına yakalanma riskini oldukça yükseltir. Bu kişilerin ekstra B vitamini desteği kullanmaları gerekebilir. Fakat kişi bilinçsizce B vitamini kullanmamalıdır. Çünkü başka bir gen çeşidi olan kişi fazla B vitamini aldığında kolon kanserine yakalanma riskini yükseltebilir.
HASTALIKLARA YATKINLIKLARINIZ GEN HARİTANIZDA GİZLİ
Hastalıkların oluşmasında genetik faktörler ve çevresel faktörler rol oynar. Kişinin genetik yatkınlığı varsa çok az bir çevresel uyaranla dahi bu hastalığa yakalanabilir. Bu nedenle genetik haritadan hangi risklere sahip olduğunu bilmesi yaşam tarzı stratejileri oluşturması açısından çok önemlidir. Özellikle çağımızın vebası sayılan kansere karşı yatkınlıklarımızı belirleyen detoks genlerimizdir. Herkesin detoks genleri aynı şekilde değildir, bazıları vücudun toksinlerden daha yavaş arınmasına neden olur. İşte bu kişilerin kansere yakalanma riski daha yüksektir ve mutlaka önleyici bir yaşam tarzı takip etmek durumundadırlar.
