ABD ve İngiltere’ye yapılan seferlerde yolcuların, kabine boyutu cep telefonundan büyük elektronik cihaz alamayacak olması havayolu şirketlerinin hisselerini sert düşürdü. Sebep ise transit yolcunun Avrupa’ya kaçacağı endişesi.
ABD, 8 ülkeden direkt uçuşlarda boyutu cep telefonundan büyük elektronik cihazları yolcuların yanlarına almalarını yasaklayan bir karar almış, hemen ardından İngiltere hükümeti de Türkiye dahil 6 ülkeden Birleşik Krallık’a doğrudan yapılan uçuşlarda, yolcuların bazı elektronik cihazları kabine almasının yasaklandığını duyurmuştu. İki ülkenin aldığı kararların ardında Türk havayolu şirketlerinin Borsa İstanbul’da işlem gören hisseleri büyük düşüş yaşadı. Pegasus güne yüzde 2’lik kayıpla başlarken THY’de bu oran yüzde 3’ü aştı.
TAV Havalimanları Holding’de de yüzde 3’ü aşan düşüş yaşandı. Her iki ülkenin kararında resmi yazılar Atatürk Havalimanı’na ulaşmasa da uygulamanın cuma günü başlaması bekleniyor. Karardan en çok etkilenecek şirketlerden biri olan Türk Hava Yolları ise Birleşik Devletler’de bulunan 9 şehre günde 3.100 yolcu taşıyor. Chicago, Los Angeles, San Francisco ve Washington’a her gün birer sefer düzenleyen THY, haftanın 5 günü de Atlanta, Boston, Houston ve Miami’ya uçuyor.
ABD’nin bu kararından günlük 50 uçuş ve toplam 17.882 yolcu etkilenecek. ABD’nin, bazı ülkelerden yapılacak direkt uçuşlara getirilen elektronik cihaz yasağı kararının “büyük ölçüde” Ulaşım Güvenlik Yönetimi (TSA) ve İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) tarafından alındığını aktaran Dışişleri Bakanlığı Geçici Sözcüsü Mark Toner, “Bu karar, belirtilen hava alanlarından güçlü terör tehditlerinin ticari uçaklara sızacağı tehlikesi sonucu alınmıştır” dedi. Toner, terör gruplarının ticari uçakları hedef almaya devam ettiğini vurguladı. Terör gruplarının saldırılar için yeni yöntemler aradığını ifade eden Toner, bunlar arasında patlayıcı cihazların kaçakçılığının da olduğunu anlattı. ABD Dışişleri Bakanlığının sınırlamanın getirildiği ülkelerle doğrudan irtibat halinde olduğuna değinen Toner, uygulamadan etkilenecek havayolu şirketlerinin yetkilileriyle de görüştüklerini sözlerine ekledi.
SOMALİ’DE YAŞANAN ÖRNEK OLDU
Güvenlik uzmanları, cep telefonlarından daha büyük cihazlar içine konulan patlayıcıları, x-ray cihazları ile farketmenin çok zor olduğuna dikkat çekti. Geçen yıl Şubat ayında, Somali’nin başkenti Mogadişu’dan kalkan Daallo Havayolları’nın uçağında bir yolcu, dizüstü bilgisayarının içine gizleyerek soktuğu bombayı kalkış sırasında patlatmıştı. Cam kenarında oturan yolcu, gövdede oluşan yarıktan dışarı fırlamış, pilotlar uçağı Mogadişu’ya indirmeyi başarmıştı. Olayın meydana geldiği 2 Şubat 2016 tarihinde Türk Hava Yolları kötü hava şartları nedeniyle seferini iptal etmiş ve aktarmalı yolcular Daallo Havayolları’nın uçağına binmişti.
‘TRANSİT YOLCU AVRUPA’YA KAYABİLİR’
ABD ve İngiliz hükümetlerinin aldığı, cep telefonundan büyük elektronik cihazların bagaja verilme zorunluluğu, havacılık sektöründe şaşkınlık ve tepki yarattı. Bu tepkinin en büyük nedenlerinden biri transit yolculardan kaynaklanıyor. Geçtiğimiz yıl sadece Atatürk Havalimanı’ndan 690 bin transit yolcu geçti. Şimdi bu yolcuların aktarma merkezlerini bu yasak nedeniyle Avrupa ülkelerine kaydırabilecekleri belirtiliyor. Özellikle İstanbul üzerinden transit olarak ABD’ye uçacak olan yabancı yolcu sayısında büyük kayıp olacağını belirten havalimanı otoriteleri, “Yasak özellikle transit yolcuları etkiler. Yolcu, uçuşlarda uzun yol boyunca diz üstü bilgisayarı veya tabletiyle çalışır veya oyalanır. Bundan mahrum kalmak istemeyen transit yolcular, tercihlerini Avrupa ülkeleri üzerinden yapacaklardır” dediler.
SIRADA KANADA VAR
ABD ve İngiltere’nin cep telefonundan büyük aletlerin uçak kabinine alınmasını yasaklayan kararını Kanada Hükümeti’nin de alacağını iddia ediliyor. Yasağın Avrupa’ya yayılmasından endişe eden uzmanlar, bu durumda transit yolcuların büyük oranda kaybedilebileceğine değiniyor.
TRUMP’A BASKI YAPILIYOR
ABD’li havayolu şirketlerinin son dönemde Amerikan Kongresi’nde son derece etkin olduklarını ifade eden Washington merkezli düşünce kuruluşu Turkish Heritage Organization’ın (THO) Başkanı Ali Çınar, “Bu şirketler, THY ve Ortadoğu merkezli havayolu şirketlerinin ABD’ye yaptığı direkt uçuşların 1 milyon 200 bin ABD’linin işsiz kalmasına neden olabileceğini iddia ediyorlar. Rakiplerin kendileri için önemli bir tehdit oluşturduğu düşüncesi ile Trump yönetimine baskı yapıyorlar. Söz konusu yasak kararını bu yönde de değerlendirmek gerektiği düşüncesindeyim” diye konuştu.
ÇÖZÜM TÜM YOLLARI KAPATMAK
ABD ve İngiltere’nin kararlarına rağmen bu ülkelere Türkiye dışından da çok rahat bir şekilde giriş yapılabildiğini belirten uzmanlar, yasaklamanın hiçbir işe yaramayacağı görüşünde. İki ayrı uçuşla yasak kapsamındaki ülkelerden ABD ve İngiltere’ye geçilebileceğini ifade eden uzmanlar, bunu şu örnekle açıklıyor: “Türkiye üzerinden Frankfurt’a uçak içine aldığı tableti ile giden bir yolcu buradan aynı şekilde ABD’ye geçiş yapabilir. ABD terör endişesi nedeni ile bu uygulamayı yapıyorsa, tüm uçuşları yasak kapsamına alması gerekiyor.” Büyük elektronik aletlere gizlenmiş bir bomba düzeneğini farketmenin zor olduğunu ifade eden uzmanlar, bu soruna çözüm olacak cihazının geliştirme aşamasında olduğunu da ifade ediyor.
HIRSIZLIK ENDİŞESİ ARTTI
ABD aralarında Türkiye’nin de olduğu birçok ülkeden yapılan seferlerde yetkilendirdiği güvenlik şirketlerinden özel hizmet alıyor. Bu şirketler, havalimanındaki güvenlikten uçağa gönderilen bagajı tekrar x-ray cihazından geçiriyor. Sonrasında da uçağın kargo bölümüne yükleniyor. Alınan karar sonrasında maddi değeri yüksek bu cihazların bavula konulması nedeniyle hırsızlık olaylarının yaşanmasından korkuluyor. Özellikle ABD’de bavul hırsızlığı oranlarının yüksek olması, bu konuda ekstra önlemler alınması gerekliliğine işaret ediyor. Benzer bir yasak, 2006’da İngiltere tarafından uygulandığında havalimanı hırsızlık olaylarında ciddi bir artış yaşanmıştı.
