Yüksek verimli kısraklardan alınan embriyoların sağlıklı dişi atlara nakledilmesiyle Türkiye'nin ilk tüp tayı "Balat" görücüye çıktı. Bu gelişme, hayvancılığın ilerlemesi açısından büyük önem taşıyor.
Balıkesir Üniversitesi’nde yürütülen ileri düzey genetik araştırmalar sonucunda, Türkiye’nin ilk tüp tayını dünyaya getiren ekip, atçılıkta yeni bir dönemin kapılarını araladı. Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz başkanlığındaki ekip, embriyo transferi yöntemiyle farklı at ırklarını birleştirerek bu önemli başarıya imza attı. Balıkesir Üniversitesi’nin sunduğu bilimsel ve teknolojik olanaklarla gerçekleştirilen bu projeyle, at yetiştiriciliğinde devrim niteliğinde adımlar atıldı.
FRİESİAN VE PAİNT HORSE IRKLARININ BULUŞMASI
ırkı at baba Alp ve American Paint Horse ırkı anne Angora'nın çiftleşmesiyle elde edilen embriyo, yerli bir kısrak olan Ezo’ya transfer edildi. Sonuç olarak, Türkiye’nin ilk tüp tayını dünyaya getiren taşıyıcı anne Ezo, Balıkesir Üniversitesi ekibinin çalışmaları sayesinde bu başarıyı sağladı. Taya, Balıkesir Üniversitesi'ni çağrıştırdığı için "Balat" adı verildi.
BAŞARIYA GİDEN YOL: 2000’Lİ YILLARDAN GÜNÜMÜZE
Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz ve ekibi, projenin temellerini 2000’li yıllarda atarak atçılık sektöründe çığır açacak bir yolculuğa çıktı. Gündüz, atların doğal gebelik sürecinin 11 ay sürdüğünü ve her yıl yalnızca bir tay elde edilebildiğini belirterek, “Bu yöntemle bir kısraktan birden fazla yavru alarak tay üretim sayısını artırabiliriz” dedi.
Embriyo transferi, verici kısraktan alınan embriyonun, gebeliği sağlıklı bir şekilde tamamlayabilecek taşıyıcı bir kısrağa nakledilmesi sürecini kapsıyor. Bu yöntem, özellikle gebelik sürecinde sorun yaşayan kısraklar için umut verici bir çözüm sunuyor. Gündüz, “Elde ettiğimiz embriyoyu donör kısraklardan alıp taşıyıcı kısraklara nakledebildiğimiz gibi laboratuvar ortamında dondurarak uzun yıllar boyunca saklayabiliyoruz. Ayrıca, embriyoların şehirlerarası veya milletlerarası transferini sağlayarak ticari değer elde edebiliriz” diye ekledi.
TAŞIYICI ANNE EZO: UMUT VE BAŞARI HİKAYESİ
Taşıyıcı anne Ezo’nun ilginç hikayesi ise bu projeye anlam katıyor. Doç. Dr. İbrahim Kurban, Ezo’nun hikayesini şöyle anlatıyor: “Atların bacakları kırıldığında genellikle uyutulurlar, çünkü spor hayatları biter. Ancak Ezo, 14-15 yıl önce bacağı kırıldığı için üniversitemize getirildi. Geçirdiği operasyonlardan sonra ayağı iyileşti ve biz de onu damızlık kısrak olarak değerlendirdik.”
Ezo, hem kendi hayatını kurtardı hem de Türkiye’nin ilk embriyo transferiyle dünyaya gelen tayını doğurdu. Bu, atların bacakları kırıldıktan sonra bile insanlığa fayda sağlayabileceğinin somut bir kanıtı olarak öne çıkıyor. “Ezo, benim, bizim ve bu proje için çok önemli” diyen Kurban, atların yaşamları boyunca farklı roller üstlenebileceğini vurguluyor.
ATÇILIĞIN GELECEĞİ İÇİN YENİ FIRSATLAR
Gündüz, bu tür yardımcı üreme tekniklerinin Türkiye’deki hayvancılığın gelişimi için önemine dikkat çekerek, “Laboratuvar ortamında döllenen embriyoların annelere nakledilmesi için çalışmalarımız devam ediyor” dedi. Atçılıkta genetik çeşitliliğin ve üretkenliğin artırılması, bu tekniklerin etkin kullanımıyla mümkün olacak.
Türkiye’nin ilk tüp tayı Balat’ın taşıyıcı annesi Ezo’yu kendi annesi olarak gördüğünü belirten Gündüz, tayın fiziksel özellikleriyle hem baba Alp’e hem de genetik annesi Angora’ya benzediğini ifade etti. Bu durum, genetik mirasın taşıyıcı anneyle nasıl birleştiğinin ilginç bir örneği olarak bilim camiasında büyük ilgi uyandırdı.
