Depremin yıktığı şehirlerin yeniden inşası için plan ve projeler ortaya konulmadan, uzmanlarla istişare yapılmadan apar topar harekete geçilmesi kaygı uyandırdı. Artçılar sürerken inşaata başlanmaması uyarısına rağmen daha enkaz altındaki tüm naaşlara ulaşılamadan ilk kepçe vuruldu. Muhalefetten “Seçim şovu” tepkisi geldi.
‘ORMANA YAPI İZNİ YENİ BİR FELAKET’
Cumhurbaşkanı, afet bölgesinde birçok kez vatandaştan ‘bir yıl müsaade’ istedi. İktidarın ‘ihya ve inşa’ süreci resmen başladı. İlk aşamada 270 bin konut hedeflenirken orman ve meralar da yapılaşmaya açıldı. Kentlerin inşasında yeni ‘oldu-bittilere’ yol açabilecek OHAL düzenlemesine TMMOB’dan “Yeni bir felaketin ilanı. Bakanlık ‘Türkiye belediyesi’ olarak her türlü yetkiye sahip kılındı” itirazı geldi. Dokuz Eylül Üniversitesi’nden uzmanlar bölgedeki deprem riskinin yüksek olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Naci Görür “Acele inşaat benzer acıları yaşatabilir” dedi.
SANDIĞA ENDEKSLİ APAR TOPAR KEPÇE
Maraş depremlerinde 20’nci gün geride kalırken bölgede hala en acil ihtiyaç olarak çadır öne çıkıyor. Barınma sorunu çözülmeden iktidar yıkıma uğrayan Nurdağı’nda konut için ilk kepçeyi vurdu. Artçılar sürerken zemin etütleri yapılmadan çalışmaların başlama çabasına uzmanlardan uyarı geldi. ‘Oldu-bittilere’ yol açabilecek OHAL düzenlemesine dikkat çeken TMMOB “Yeni bir felaketin ilanı” ikazında bulundu. Muhalefetten ise apar topar yapılan girişime ‘seçim pr’ı tepkisi geldi.
11 ilde yıkıma ve 44 bin 218 cana mal olan Kahramanmaraş depremlerinde 20’nci gün geride kaldı. Artçıların sürdüğü bölgede enkaz kaldırma çalışmaları sürüyor. Ancak aradan geçen 20 güne rağmen hala en acil ihtiyaç kalemi barınma olarak öne çıkıyor. Bölgede başta Hatay olmak üzere pek çok yerden ‘acil çadır lazım’ çağrıları yükseliyor. Tablo bu durumdayken artçılar hız kesmeden sürerken hükümet enkazı kaldırmadan inşaat çalışmasına başlama telaşına düştü. Pek çok il için yeni konut alanları ve projeler duyuruldu. OHAL kapsamında çıkarılan Cumhurbaşkanı Kararnamesiyle konut inşaatlarında Çevre ve Şehircilik bakanlığı tam yetkili kılındı. Bakanlık projeleri başlatırken pılan onayını beklemeyecek, planı askıya çıkarmadan çalışmalara başlayabilecek.
20 GÜNDE ZEMİN ETÜDÜ VE İLK KEPÇE
Hükümetin OHAL düzenlemesinin de verdiği yetkiyi kullanarak apar topar inşaat işine girişti. İlk kazma depremde yıkıma uğrayan Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde vuruldu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, TOKİ eliyle Gaziantep’in Nurdağı ve İslahiye ilçelerinde ilk etapta yapılacak 855 konut için ilk kazmanın vurulduğunu bildirdi. İnşaat firması yetkilisi Murat Ulusoy ise “Devletimizin emriyle şu an burada 24 bina yapıyoruz. İslahiye’de de 17 binanın temeline başlamış durumdayız. Şu anda zemin etütleri yapıldı. Biz hafriyat çalışmasına başladık. İnşallah önümüzdeki hafta temel atma yapılacak. Yine büyüklerimizin emriyle 7 ay gibi sürede bitirip teslim edeceğiz” dedi. Ancak hem yerli hem de yabancı uzmanlardan bu çalışmaya sert uyarı geldi.
1.5 MİLYON BİNA YIKILMALI
İngiliz Financial Times gazetesine konuşan British Columbia Üniversitesi’nden Profesör Sara Shneiderman “Tepeden inme bir inşa süreciyle konutlar inşa edilir ama insanların istediği gibi olmaz. Böylece büyük bir parayı yanlış harcamış olursunuz” ifadesini kullandı. University College London’dan Deprem Mühendisliği Profesörü Tiziana Rossetto da “Bir yanda binaları geçmişte yaptıkları gibi yeniden inşa etmek var, bir yanda ise binaları daha güvenli yapmak da bir seçenek” diye konuştu. Türkiye Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp Muhçu, depremden etkilenen 3,4 milyon binanın yarısının yıkılması gerekebileceğini vurgulayarak “Bu binaları yeniden yapmak için altyapı ve kamusal tesisleri de inşa etmeniz gerekir. Yani yeniden inşa için tahmini 100 milyar dolarlık bir maliyetten bahsediyoruz” ifadelerini kullandı.
ACELE İNŞAAT BENZER ACILARA NEDEN OLUR
Prof. Dr. Naci Görür de “Kentlerimizi depreme dirençli inşa etmeliyiz, deprem bölgesinde acele inşaat benzer acıları yaşatabilir” uyarısında bulundu. Görür, Twitter hesabından “Deprem bölgesindeki faaliyetlerle ilgili bir uyarım daha olacak: Eğer prekast betonarme kullanmıyorsunuz bir süre o bölgede inşaatlarda beton dökmeyiniz zira çok sık küçüklü büyüklü artçı depremler oluyor. Bu depremler dökülen betonlarda oluşturur” paylaşımında bulundu.
ACELE KONUT SEÇİM ÇALIŞMASI
Daha önceki yıllarda oy kaygısıyla yapılan inşaat çalışmaları ve imar aflarına dikkat çeken muhalefet ise çalışmaları 2.5 ay kalan seçimlere yatırım olarak niteledi. Vatandaşın barınma hakkı üzerinden tehdit edildiğini de belirten muhalefet yetkilileri depremzedenin gözyaşları üzerinden pr çalışmalarına izin vermeyeceklerini de vurguladı. Yeni şehir kurulumlarının bilimsel dayanağa dayandırılarak uzman görüşleri doğrultusunda yapılması gerektiğini ifade etti. Sürece ilişkin şu sorular dillendirildi: “Çadır ve konteyner kentlerin kurulumu tamamlanmadan, geçici barınma sorunu aşılmadan neden acele adım atılıyor?”, “Bölgede detaylı zemin etüdü, plan-proje ne zaman ve nasıl yapıldı? Hangi uzman kişi ve kurumların görüşüne başvuruldu?”, “İzmir’de 1404 konutun teslimi iki yıl sürerken 11 ilde 270 bin konutun bir yılda tamamlanacağı proje nasıl finanse edilecek?”
