Yıllarca bazı siyasiler tarafından arka bahçe olarak görülen ‘genç yaşta emeklilik’, 2000’li yıllarda emekli maaşı ödeyemeyen bir Sosyal Güvenlik Sistemi yarattı.
[Karar]
ÖZGÜR KAYA
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, erken emeklilikle ilgili olarak, “Vatandaşlarımızın erken emeklilik konusundaki taleplerini çok insani ve beklenti içinde olabileceklerini düşünüyorum. Ama sosyal güvenlik sistemimizin bir gelir-gider dengesi var. Ayağımızı yorganımıza göre uzatmak zorundayız” dedi.
BU BİR İHANET
Erken emeklilik beklentisi içerisinde olan, emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) emeklilik için gerekli olan üç şarttan ikisini tamamlayıp, yaş şartına takılanlar olarak karşımıza çıkıyor.
Emekli olabilmek, emekli aylığının bağlanabilmesi için üç şattan söz ettik. Sigorta başlangıç tarihlerine göre kadın, erkek için farklılık gösterse de tamamlanması gereken prim gün sayısı.
Kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıllık hizmet süreleri ve yine kadın ve erkeklerin birbirlerinden farklı olarak tamamlanması gereken yaş şartları. Bu üç şartın hangisi en son tamamlanırsa Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sigortalıya emekli aylığı bağlanmaktadır.
Sayın Bakan’ın da ifade ettiği gibi Sosyal Güvenlik Sistemi’nde de bir gelir gider dengesi vardır. Bazı kesimler tarafından Sosyal Güvenlik Sistemi açık vermek zorundadır. ‘Açık vermeyen sistem doğru işlemiyordur’ denilse de bunun bilimsellikle bir izahı yoktur. Evet yıllarca yıpratılan bir sistem, son 15 yıldan bu yana yapılan reformist düzenlemeler ile yeni yeni kendine gelmeye, açıklarını kapatmaya başlamışken erken emeklilik, emeklilikte yaş şartının kaldırılması meselesini sürekli köpürterek kamuoyunda bir algı oluşturma çabaları en hafifinden bu sisteme bir ihanet olacaktır.
Emeklilikte yaşa takılanların kendilerine göre haklı taleplerini de gözardı etmemek gerekiyor. Zira ülkemizde belli bir yaşa geldikten sonra yaşanacak bir iş kaybı ya da iş bulma çabası zaman zaman sonuçsuz kalmaktadır. Bu kesim son çare olarak da gelecek kaygısı yaşayarak zaman zaman ümitsizliğe kapılmaktadır. Bu sorunun ortadan kaldırması için çözüm, emeklilik için yaş şartının kaldırılması olmamalıdır.
HEM REDDİ MİRAS HEM DE MAAŞ
Miras Hukuku’na göre miras bırakanın tüm hakları, alacak ve borçları kendiliğinden mirasçıya geçmektedir. Bu gibi durumlarda mirasçının mirası reddetme hakkı bulunmakta olup buna “Reddi Miras” veya “Mirasın Reddi” denilmektedir. Genel olarak bütün kamu borçlarında olduğu gibi Sosyal Güvenlik prim borçları için de borçlunun ölümü halinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun gereğince mirası reddetmiş olan mirasçılar hakkında takibat yapılmaktadır.
Ölüm tarihinden itibaren 3 ay içerisinde mirasın reddedilmesi sonucu, mirasçılar hem ölenin borçlarını ödemekten kurtulmakta, hem de kanunda belirtilen şartları taşımaları şartıyla ölen kişiden kendilerine aylık bağlanması gibi haktan yararlanmaktadırlar. Özellikle son yıllarda borçlu sayısında yaşanan artışlar nedeniyle, ölen borçlunun mirasçıları tarafından “Reddi Miras“ talebinde bulunulduğunu mevzuat açısından şartları uygun olanlarından kendilerine dul veya yetim aylığı bağlattıklarını görüyoruz.
DOĞUM BORÇLANMASI TAHSİSLİ
5510 Sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce sigortalı olanların yaşlılık aylığını hak kazanma koşulları, 506 sayılı kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına prim ödeyenlerin aylığa hak kazanmaları için belli bir yaşa ulaşmaları, belli bir süre prim ödemeleri ve belli bir süre sigortalı olmaları gerekmekte.
Yaş düzeltmeleri uzun vadeli sigorta kolları dediğimiz sigortalılara emekli aylığı bağlayan sisteme dahil olduğu tarihten sonra yapılan yaş düzeltmeleri SGK tarafından dikkate alınmamaktadır. Ancak buradaki önemli bir husus yaş düzeltmelerinde “Maddi Hata” olgusu. Nüfus kütüğünün yenilenmesi sırasında, nakil işlemleri yapılırken veya hatalı işlenmiş kayıtların düzeltilmesi emeklilik için gerekli olan yaş şartlarında yapılan bu düzeltmenin yaş tahsisi olarak değerlendirilmediğinin bilinmesi gerekir. Kadın sigortalının sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonra gerçekleşen doğum için yapılan yaş tahsisini kabul etmediğini görüyoruz. Sonuç olarak bakıldığında Sosyal Güvenlik Kurumu maddi hatalar dışında yapılan yaş tahsislerini emeklilik işlemlerinde dikkate almamaktadır.
