Türkiye, dünyada şeker pancarı üretiminde önemli bir yere sahip. Ancak, şeker pancarı üreticisi sayısındaki azalma, gelecekteki üretim kapasitesini tehdit ediyor. Şeker fiyatları ve çiftçilerin üretim motivasyonu için yeni düzenlemelere ihtiyaç var.
Türkiye, şeker pancarı üretiminde dünya çapında önemli bir konumda. Yüzde 6,6’lık payla dünyada beşinci, Avrupa’da ise dördüncü sırada yer alan Türkiye, şeker pancarından üretilen şekerle tarım ekonomisine önemli katkı sağlıyor. Ancak, bu stratejik ürünün üreticisi giderek azalıyor. Son yıllarda şeker pancarı üretimi yapan çiftçi sayısında dikkat çekici bir azalma yaşanırken, şeker talebi her geçen yıl artıyor. Bu durum, sektörün geleceği için ciddi bir tehdit oluşturuyor.
ŞEKER PANCARI ÜRETİMİ DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ÖNEMLİ BİR KONUMDA
Türkiye, şeker pancarı üretimi konusunda dünyada beşinci, Avrupa'da ise dördüncü sırada yer alıyor. Dünya pancar şekeri üretiminde yüzde 6,6’lık paya sahip olan Türkiye, yıllık şeker ihtiyacının büyük bir kısmını kendi üretiminden karşılıyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Aksaray’da düzenlenen pancar hasadına katılarak bu önemli üretimin Türkiye ekonomisindeki stratejik yerini vurguladı. Bayraktar, şeker pancarının, yüksek katma değer yaratması ve istihdam sağlamasıyla ülkenin sosyal ve ekonomik yapısı üzerinde büyük etkiler yarattığını belirtti.
ÜLKE GENELİNDE 58 İLDE ŞEKER PANCARI ÜRETİLİYOR
Bayraktar, Türkiye genelinde 58 ilde şeker pancarı üretildiğini ve bu üretimde Konya, Yozgat, Afyonkarahisar, Kayseri, Eskişehir ve Aksaray’ın ilk sıralarda yer aldığını söyledi. 2023 yılında Aksaray’da 1 milyon 178 bin 458 ton şeker pancarı üretildi ve bu, Türkiye üretiminden yüzde 4,7'lik bir pay alarak ülke genelinde 6. sırada yer aldı. Türkiye’nin toplam şeker pancarı üretim alanı ise 3,6 milyon dekar olarak hesaplanıyor.
TÜRKİYE’NİN ŞEKER PANCARI ÜRETİMİ ARTARKEN, ÜRETİCİ SAYISI AZALIYOR
Her yıl artan şeker talebi, üretim rakamlarıyla paralel gitmiyor. Son 10 yılda, şeker pancarı üreten çiftçi sayısı yüzde 19,8 oranında azaldı. 2023 yılı itibariyle bu sayı 99 bin 714’e düştü. Artan nüfus, turist sayısı ve şeker tüketiminin yükselmesi, şeker talebinin artmasına neden olurken, üretim yapan çiftçi sayısının azalması, bu talebin karşılanmasında ciddi bir sorun yaratıyor.
Bayraktar, şeker pancarına olan talebin her yıl arttığına dikkat çekerek, üretici sayısındaki azalma ile bu ihtiyacın karşılanmasının zorlaştığını ifade etti. Özellikle son yıllarda kişi başı şeker tüketimi artarken, üretim azalmaktadır. 2021’de kişi başına şeker tüketimi 30,7 kilogramken, 2022’de bu rakam 33,6 kilograma yükseldi.
ŞEKER PANCARI FİYATLARI YETERLİ DEĞİL
Türkiye’de şeker pancarı üreticileri için belirlenen alım fiyatları yıllar itibarıyla artış gösterse de, bu artış üreticilerin maliyetlerini karşılamakta yetersiz kalıyor. 2023 yılı itibariyle şeker pancarı alım fiyatı, kota tamamlama primi dahil 1.855 TL olarak belirlenmişken, 2024 yılı için bu fiyat yüzde 28 artışla 2.375 TL’ye çıkarıldı. Ancak Bayraktar, bu fiyatın, özellikle tarımsal girdi maliyetlerindeki artış göz önüne alındığında, üreticinin yeterli gelir elde etmesini sağlamak için hala yeterli olmadığını belirtti.
Fiyatların hasat öncesinde açıklanması gerektiğini vurgulayan Bayraktar, üreticilerin planlama yapabilmesi ve geçimlerini sürdürebilmeleri için fiyatların erken dönemde belirlenmesi gerektiğini ifade etti.
TARIMSAL ÜRETİMİN GELECEĞİ İÇİN YENİ STRATEJİLER GEREKİYOR
Bayraktar, şeker pancarı üretiminde sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için üretici desteklerinin artırılması gerektiğini belirtti. Tarımda verimliliği artırmak ve genç çiftçilerin üretimde aktif rol almasını sağlamak için devletin daha fazla yatırım yapması gerektiğini söyledi. Ayrıca kırsal kesimde çiftçilerin yaş ortalamasının yükselmesi ve genç nüfusun kırsalda kalamaması gibi sorunlar da çözülmesi gereken diğer kritik noktalar arasında yer alıyor.
Bayraktar, "Şeker sektörü sadece üretici ve fabrika arasındaki bir işbirliği değil, tüm ekonomiyi etkileyen bir zincirdir. Şeker pancarı üreticilerinin ekonomik anlamda daha fazla desteklenmesi, hem üretim hem de istihdam açısından önemli kazanımlar sağlayacaktır" dedi.
ŞEKER PANCARI SEKTÖRÜNÜN GELECEĞİ TEHDİT ALTINDA
Türkiye’nin şeker sektörü, dünya genelinde önemli bir yere sahip olsa da, üretici sayısındaki azalma, artan maliyetler ve genç nüfusun kırsalda kalamaması gibi sorunlar sektörü tehdit ediyor. Türkiye’nin şeker ihtiyacını karşılamak için şeker pancarı üretiminin devam etmesi büyük önem taşıyor. Bu nedenle, şeker pancarı üretiminde sürdürülebilirliği sağlamak ve çiftçilerin motivasyonunu artırmak için acil önlemler alınması gerekiyor.
