14 Mayıs yaklaşırken daha önce örneğine rastlanmayan boyutta seçim ekonomisi adımları atılıyor. Vergi cezalarının affından EYT’ye, ucuz konut projelerinden kamu kurumlarına personel alımına kadar sınırsız müjde ve vaatler dikkat çekiyor. Ancak milletin bir cebinden çıkıp öbür cebine giren ‘oy yatırımları’, kamuda planlama problemini büyütürken sürdürülebilir kaynak sorununu da beraberinde getiriyor.
ALİ YILDIRIM
Yargıdan, ekonomiye birçok alanda dillendirilen rahatsızlıklar depremle patlak verdi. Milyonlar enflasyona yenilirken, afet bölgesinde sorunlar hâlâ giderilememişken hükümet seçmenin önüne ‘müjde paketleri’ koyuyor. TOKİ’nin konut projesiyle başlayan süreçte 3 milyon öğrencinin KYK borç faizi silindi. 2 bin lira altındaki borçlara icra kaldırıldı. Seçim yolunda son viraja girilmesiyle hükümet hamlelerini artırdı. En büyük adım ise EYT oldu.
ERDOĞAN 2019’DA ‘HİÇBİR ZAMAN POPÜLİZM BATAKLIĞINA SAPLANMADIK’ DEMİŞTİ
2019’da “Seçim kaybetsek de bu işte yokum” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, ‘müjde’yi duyurdu. 150 milyar TL’lik yük getiren torba yasayla en düşük emekli maaşı 7 bin 500 TL’ye çıkarıldı. Gazi maaşından bayram ikramiyesine birçok düzenleme yapıldı. Asgari ücrete yıl ortasında iki zammın ardından temmuzda yeni artış mesajı verildi. Oluşan tablo ‘Sadece seçimi kazanmaya dönük adımların yükü yine 85 milyona binecek” yorumuna yol açtı.
KREDİ MUSLUKLARI AÇILDI EYT İLE 2.5 MİLYON KİŞİ EMEKLİ EDİLDİ
-Dar gelirliye ev hayaliyle sosyal konut projesi duyuruldu. Esnek taksit tartışma yarattı.
-5 milyon kişinin 2 bin lira altındaki borcu, 3 milyon öğrencinin KYK faiz borcu silindi.
-İtiraz edilen EYT seçim öncesi Meclis'ten geçirildi. 2.5 milyon kişiye emeklilik sağlandı.
-En düşük emekli aylığı 7.500 liraya çekildi. Bayram ikramiyesi 2 bin liraya yükseltildi.
-Asgari ücret ara zamlarla 8.500 liraya yükseltildi. Temmuzda yeni zam mesajları verildi.
-Ardı ardına kamu kurumlarına alımlar duyuruldu. 45 bin öğretmen ataması yapıldı.
-Zamlar cezalarla önlenmeye çalışıldı. Zincir marketler sabit fiyat uygulamasına zorlandı.
-Kamu bankaları eliyle kredi muslukları açıldı. Konutta 0.69 faiz kampanyası duyuruldu.
-Köprü ve otoyol ücretlerine yıl sonuna kadar yeni bir zam yapılmayacağı açıklandı.
Türkiye’de 2002 yılında iktidara gelen AK Parti hükümeti, ilk yıllarda ekonomik istikrar hedefine kitlenmiş ve bu konuda da oldukça başarılı olmuştu. 2000-2001 banka krizinin ardından IMF tarafından verilen kemer sıkma reçetesini uzmanlarla hayata geçiren hükümet, aynı zamanda batı ile daha yakın bir ekonomik entegrasyon sağladı. Tüm bu tablo karşısında güçlenen iktidar, yapılan seçimlerle de yerini sağlamlaştırdı. Fakat gelinen hemen hemen 21 yıllık süreçte çok şey değişti.
İlk yıllarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, günlük çekişmelerden ve popülist vaatlerden uzak bir siyaset dili izlerken, şimdilerde bu kural tam tersini işaret etmeye başladı. Ocak 2019’da seçimlerden önce Trabzon’da konuşan Erdoğan orada bile “3-5 oy daha fazla alabilmek için hiçbir zaman popülizm bataklığına saplanmadık. Birileri gibi günü kurtarmak için ülkemizin geleceğini tehlikeye atacak politikalara tenezzül etmedik.
Gerçekleştiremeyeceğimiz hiçbir sözü, hiçbir icraatı sırf laf olsun diye seçim meydanlarında dillendirmedik” demişti. Bugün ise bakıldığında tablonun biraz değiştiği görülüyor. Yaklaşan seçimler öncesinde Erdoğan, müjde ve vaatleri birbiri ardına sıralarken, ‘çift dikiş maaş olmaz’ dediği EYT bile çözüme kavuşturdu.
Yeni ekonomi modeliyle birlikte düşük cari açık döneminin de başlayacağını defalarca ifade eden hükümet, bu modelin de işe yaramadığını seçim ekonomisi dönemiyle birlikte de neredeyse itiraf etmiş oldu. Reuters’a bilgi veren dört yetkili, seçim beyannamesinde, serbest piyasa koşullarına aykırı olduğu için bazı alanlarda yabancı yatırımların neredeyse sıfıra inmesine neden olan mevcut ekonomi politikalarına ve ‘yeni ekonomi modeli’ne yer verilmediğine dikkat çekti.
Hükümet aynı zamanda zincir marketlere yaptığı fiyat baskılamalarıyla ve cezalarla da seçmenin gözüne girmeye çalışırken, en son asgari ücret, emekliye zam, icra affı, kamuya işçi alımları, yıllardır atanamayan öğretmenlerin atanması, doğalgaz ve elektrik indirimleri gibi birçok seçim vaatlerini seçimden bir ay önce gerçekleştireceğini ifade etti. Ardı ardına kamu kurumlarına alımlar duyuruldu. 45 bin öğretmen ataması yapıldı. Zamlar cezalarla önlenmeye çalışıldı. Zincir marketler sabit fiyat uygulamasına zorlandı. Kamu bankaları eliyle kredi muslukları açıldı. Konutta 0,69 faiz kampanyası duyuruldu.
ÖĞRENCİLERİN FAİZİ VE 2 BİN LİRA ALTI BORÇLAR SİLİNDİ
Daha geçen yılın sonlarına doğru seçim startı verilmişken, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) sosyal konut projelerini duyurmuştu. Dar gelirliye yönelik proje kapsamında 2 yılda 250 bin sosyal konutun yapılacağı paylaşılmıştı. Öğrencilerin de seçim sayesinde yüzü güldü. Uzun bir süredir öğrenim kredisi faizlerinin silinmesini bekleyen öğrenciler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarına kulak kesildi. Böylece alınan son kararla birlikte öğrenim kredisi faizleri silindi sadece anapara öğrencilerden istendi. 15 Ağustos 2022’den önce icra takibi altında olan 2 bin lira ve altındaki borçlar da silindi.
‘SEÇİM KAYBETSEM DE YOKUM’ DENİLEN EYT KANUN OLDU
Yaklaşan seçimlerin en büyük vaatlerinden biri de EYT oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 16 Kasım 2019’da SGK Topkapı kampüsünde düzenlenen açılış töreninde EYT düzenlemesi ile ilgili “Tutturmuşlar erken emeklilik. İskandinav ülkelerinin hepsi bu sistemle battı. Ve bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar maalesef bunun bedelini ödeyecekler ve ödediler. Bu hesap, kötü bir hesaptır, şer bir hesaptır, zararlı bir hesaptır. Biz bunu politik hesaplarla yapmayız ve yapmayacağız da. Seçim kaybetsek de yokum” demişti. Bu sözlere rağmen EYT kanun oldu ve şimdilerde ilk maaşlar seçimden önce yetiştirilmeye çalışılıyor.
KESENİN AĞIZI İYİCE AÇILDI
Seçim etkisi maaşlarda da görüldü. Asgari ücrete beklenenden yüksek bir zam oranıyla ki enflasyon karşısında yine de az ama seçmenin karşısına çıkıldı. 8 bin 500 liraya çıkan asgari ücret karşısında dün de ikinci zam mesajı yine Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından verildi. Öte yandan emekli maaşlarına da zam yapıldı. En düşük emekli aylığı daha geçtiğimiz hafta 7 bin 500 liraya çıkarıldı. Aynı zamanda bin lira olan emeklilerin bayram ikramiyeleri de 2 bin liraya çıktı. Memurlar da unutulmadı. Yüzde 25 olan zamlarına yüzde 5’te Cumhurbaşkanı ekledi. Toplam zam oranı yüzde 30 oldu. Bu sene köprü ve otoyollara bile zam yapılmadı.
ASGARİ ÜCRETE TEMMUZDA ARA ZAM GELİYOR
Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan partisinin grup toplantısı sonrasında soruları yanıtladı. Medya mensuplarının emekli ve asgari ücrete zam yapılmasına ilişkin soruya, Cumhurbaşkanı Erdoğan “Asgari ücrete de emekliye de tüm zamları yaptık” yanıtını verdi. Ardından medya mensuplarının, “Asgari ücretli yıl sonunu mu bekleyecek” sorusuna ise Erdoğan, Temmuz ayında asgari ücrete ara zam yapılacağını söyledi.
YÜKSEK KALAN DOĞALGAZA İNDİRİM
Elektrikte tüm abone gruplarında Nisan ayından itibaren yüzde 15 indirime gidildiğini açıklayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Sanayicilerimizin kullandığı ve konut aboneliğine göre oldukça yüksek kalan doğalgaz tarifesinde, Nisan ayından itibaren yüzde 20 indirim yapıyoruz” dedi. Partisinin grup toplantısında konuşan Erdoğan, Akkuyu Nükleer Santrali’ne de 27 Nisan’da yakıt yüklemesi yapılacağını ve santralin resmi nükleer tesis statüsü kazanacağını söyledi.
