Bağımsız Türk devletlerinden oluşan TÜRKSOY'un son toplantısında Türk Dünyası 2025 Kültür Başkenti belli oldu. İşte detaylar...
Türk Dünyası'nın 2025 Kültür Başkenti unvanı, Türkmenistan'da yapılan toplantıda Kazakistan'ın Hazar Denizi'ndeki tek liman kenti Aktau'ya verildi.
Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'nın (TÜRKSOY) Daimi Konseyi 41. Toplantısı Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta yapıldı. Toplantıda 'Türk Dünyası-2025 Kültür Başkenti' unvanı Kazakistan'ın Aktau kentine devredildi. 2024 yılında Türkmenistan'ın Anev şehrinde bulunan unvan, törenle Aktau'nun oldu.
AKTAU NEREDE, HANGİ ÜLKEDE?
Sputnik Türkiye'de yer alan habere göre, Kazakistan'ın Aktau kenti Hazar Denizi'nde bulunan tek liman şehri olarak tanınıyor. Bölge, çok sayıda tarihi, arkeolojik ve kültürel mirası barındırıyor. Aktau şehri son dönemlerde turizm ve müzecilikle ün kazandı.
Aktau, Türkçede 'beyaz dağ' anlamına geliyor. Kazakistan'ın Mangistau eyaletinin idari merkezi olan Aktau, Hazar Denizi kıyısındaki konumu itibarıyla Azerbaycan, Rusya, Türkmenistan ve İran ile ortak deniz sınırını paylaşıyor.
DÜNYADA KAÇ BAĞIMSIZ TÜRK ÜLKESİ VAR?
Dünya üzerinde şu an 7 bağımsız Türk devleti bulunuyor. O ülkeler şöyle:
* Türkiye
* Azerbaycan
* Kazakistan
* Kırgızistan
* Özbekistan
* Türkmenistan
* Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Bunun dışında bağımsız olmayan, çoğu Rusya sınırları içerisinde yer alan özerk Türki cumhuriyetler bulunuyor. Söz konusu özerk devletlerde Gagavuz, Tatar, Uygur, Yakut gibi Türk halklarının çeşitli grupları hayat sürüyor.
Bağımsız Türk devletlerinin dünyadaki konumu
TÜRKİ CUMHURİYETLER AVRUPA'DA MI YOKSA ASYA'DA MI?
Bugün bağımsız olan 5 Türk devleti daha önce Sovyetler Birliği sınırları içinde özerk olarak yer alıyordu. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanan bu ülkelerden Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan'ın tamamı Asya kıtasında yer alıyor. Azerbaycan ve Kazakistan sınırları ise Türkiye gibi Avrupa ve Asya kıtasını kapsıyor.
Türkiye'nin yüzölçümünün yüzde 3'ü, Azerbaycan'ın yüzölçümünün yüzde 15'i, Kazakistan'ın yüzölçümünü yüzde 15'i coğrafi olarak Avrupa kıtasında yer alıyor. Öte yandan sınırları Avrupa ve Asya kıtalarında yer alan ülkeler, Avrasya ülkesi olarak da adlandırılıyor.
Avrupa kıtası sınırları haritası: Coğrafi olarak Ural Dağları, Ural Nehri ve Hazar Denizi, Avrupa'nın doğu sınırı olarak kabul ediliyor. Güneydoğu sınırını Kafkas Dağları belirlerken, güney sınırında Karadeniz ile İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı bulunuyor.
TÜRK HALKLARININ YAŞADIĞI ÖZERK BÖLGELER
* Sincan Uygur Özerk Bölgesi: Doğu Türkistan, Çin'e bağlı özerk cumhuriyet. Gayriresmi bayrağı Gökbayrak. Nüfusun yüzde 61.14'ünü Uygurlar, Salarlar ve Yugurlar gibi Türk halkları oluşturuyor. Bölgedeki Türkler arasında İslam dini yaygın.
* Gagavuzya: Moldova'ya bağlı özerk cumhuriyet. Nüfusun yüzde 82,1'ini Gagavuz Türkleri oluşturuyor. Gagavuzlar arasında Hristiyanlık dini yaygın.
* Karakalpakistan: Özbekistan'a bağlı özerk cumhuriyet. Karakalpaklar'ın nüfusa oranı yüzde 32. Bunun dışında bölgenin yüzde 32'sini Özbekler, yüzde 25'ini de Kazaklar oluşturuyor.
* Nahçıvan: Azerbaycan'a bağlı özerk cumhuriyet. Türkiye ile sınırı bulunuyor. Nüfusun yüzde 99'unu Azerbaycan Türkleri oluşturuyor.
BAĞIMSIZ OLMAYAN ÖZERK TÜRKİ CUMHURİYETLER
* Tataristan: Nüfusun yüzde 56,3'ünü Türk halkları oluşturuyor. Tatarlar'ın oranı yüzde 53,2, Çuvaşlar'ın oranı ise yüzde 3,1. Tatarlar arasında İslam, Çuvaşlar arasında Hristiyanlık dini yaygın.
* Başkurdistan: Nüfusun yüzde 57,6'sını Türk halkları oluşturuyor. Başkurtlar'ın oranı yüzde 29.5, Tatarlar'ın oranı yüzde 25,4, Çuvaşlar'ın oranı ise yüzde 2,7. Başkurtlar ve Tatarlar arasında İslam, Çuvaşlar arasında Hristiyanlık dini yaygın.
* Çuvaşistan: Nüfusun yüzde 67,7'sini Çuvaş Türkleri, yüzde 2,8'ini ise Tatar Türkler'i oluşturuyor. Çuvaşlar arasında Hristiyanlık, Tatarlar arasında İslam dini yaygın.
* Tuva: Nüfusun yüzde 82'sini Tuva Türkleri oluşturuyor. Tuvalar arasında Budizm ve Tengricilik dini yaygın.
* Yakutistan: Nüfusun yüzde 51'ini Türk halkları oluşturuyor. Yakutlar'ın oranı yüzde 49,9, Dolganlar'ın oranı 0,2, Tatarlar'ın orası ise 0.7. Bölgedeki Türkler arasında Hristiyanlık ve Tengricilik dini yaygın.
* Altay: Nüfusun 40,7'ini Türk halkları oluşturuyor, Altaylar'ın oranı yüzde 34,5, Kazaklar'ın oranı ise yüzde 6,2. Bölgedeki Türkler arasında Şamanizm'in yanı sıra Tengricilik, Burhancılık ve Hristiyanlık da yaygın.
* Balkar: Asıl adı Kabardey-Balkarya olup çok uluslu bir yapıya sahip. Nüfusun çoğunu cumhuriyete adını veren Çerkes grubu Kabardeyler ve Balkar Türkleri oluşturuyor. Balkarlar'ın nüfusa oranı ise yüzde 11.5. Bölgede İslam dini yaygın.
* Dağıstan: Halkın yaklaşık yüzde 25'ini Türk halkları Kumuklar, Azeriler ve Nogaylar teşkil ediyor. Bölgede çeşitli Türk halkları ve Kafkasya halkları yaşıyor. Bu halkların arasında İslam dini yaygın olup, nüfusun yüzde 90'ı Müslümanlar'dan oluşuyor.
* Hakasya: Hakas Türkleri nüfusun yüzde 12'sini oluşturuyor. Hakaslar arasında Hristiyanlık yaygın.
* Karaçay: Asıl adı Karaçay-Çerkesya olup çok uluslu bir yapıya sahip. Nüfusun çoğunu ülkeye adını Çerkesler ve Karaçay Türkleri oluşturuyor. Türk halklarının nüfusa oranı yüzde 44,3 olup bunun yüzde 41'i Karaçay, yüzde 3,3'ü ise Nogay. Bölgede İslam dini yaygın.
DÜNYADA KAÇ TÜRK VAR?
Avrasya'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve Altay dilleri ailesinin bir alt kolunu oluşturan Türk dillerinin çeşitli konuşan etnik Türk halkları bulunuyor. Dünyada 200-250 milyon arasında Türk bulunduğu ve bu nüfusun yaklaşık üçte birinin Türkiye'de yaşadığı tahmin ediliyor.
