Ekonomi gündemi Londra’daki swap işlemlerine kilitlendi. İngiltere’deki piyasada TL’nin gecelik faizi son 72 saatte yüzde 1.000’i aştı, 2001 krizindeki eşik aşıldı. Kritik hamle doların ateşini kontrol altına aldı. Kur, 5.30’a kadar gerileyerek son bir ayın en düşük seviyesini gördü. Ancak Ada’daki sarsıntı Türkiye’de de hissedilmeye başladı. Kısa vadeli tahvil faizleri yüzde 20’yi aştı. İstanbul borsası son altı günde 12 bin puan geriledi.
Piyasalardaki hareketlilik, sınırlandırılan swap işlemleri ve Londra tarafında TL yokluğu nedeniyle verilen yüksek faiz ekonomide oldukça hızlı bir ivmelenmeyi beraberinde getirdi. Yabancı bankaların TL elde etmek için kullandığı Londra swap piyasasında TL faizleri önceki gün yüzde 300’leri aştı. Yabancının dolar pozisyonları nedeniyle TL’ye ihtiyacı var. Londra piyasasında TL miktarı Merkez’in önlemleriyle kısıtlı olduğu için liranın faizleri oldukça yüksek düzeye çıktı. Türkiye’de ise kısa vadeli tahvil faizleri 5 gün önce yüzde 18.2 iken dün 20.5’e kadar çıktı. İkili faiz piyasasının bir süre sonra Türkiye’de faizleri yükseltmesinden korkuluyor. Aradaki bu bağı Merkez Bankası’nın ve BDDK önemli ölçüde kesmesi gerekiyor. Dün Londra’daki yüzde 1300’lik faiz içeriyi de vurmaya başladı. 6 gün öncesine kadar 104 bin olan BİST 100 endeksi 90 bin puan seviyesine kadar geriledi. Yani swap hamlesinin fırtınası içeriyi vurdu. Dolar dün sabah saatlerinde TL karşısında 5.30’a kadar gerilerken, endeks birkaç günde 15 bin puan eridi. Alınan bir dizi önlem kur sınırlı frenlerken, nisan ayında piyasaları daha sert bir senaryo bekliyor.
Reuters haber ajansına konuşan Türkiye’den üç ayrı kaynak, bankaların Londra piyasasına swap işlemleri için verilen TL likiditesinin en azından bu pazar günü düzenlenecek olan yerel seçimlere kadar mevcut seviyelerde tutulacağını söyledi. İsmini açıklamayan bir bankacının “Swap piyasalarına TL likiditesi vermeme uygulaması uzun süre devam ettirilebilecek bir süreç değil. Yurtdışında TL likiditesi oldukça sıkışmış durumda” dedi. Bu tür uygulamaların en fazla 10 - 15 gün süreyle uygulanabileceğini, uzun vadeli tedbirler olmayacağı da belirtildi. Bloomberg haber ajansına göre de Türk Lirası pozisyonlarıyla ilgili işlem yapmak isteyen yabancı fonların bunun için bir karşı taraf bulamaması faizlerin yükselmesine neden oldu.
İŞLERİN KONTROLDEN ÇIKMASINA İZİN VERİLMEYECEK
Bankacıların Bloomberg’e yaptığı değerlendirmede “Yabancı yatırımcıların karşı taraf bulmakta zorlandığı için TL ile işlem yapamaz olduğunu” söyledi. Haberde şu ifadeler yer aldı: “JP Morgan dahil pek çok bankanın yatırımcılara TL satması çağrısı sonrası bir haftadır Türkiye’deki holdinglerden çekilmeye çalışıyordu.” Bloomberg’e konuşan dört yatırımcı, Türk bankaları üzerindeki likidite baskısı nedeniyle Türkiye’den çıkmak isteyenlerin kapana kısıldığını söylüyor. BDDK, bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25’ini geçemeyeceğini açıklamıştı. Bloomberg’e göre, bu gelişmeler sonrası dolar/TL kurunun 5.41 seviyesine gerilediği ve dövizin bu hafta yüzde 6 değer kazandığı düşünülürse “Şu ana kadar işler yolunda görünüyor.” Londra’daki Manulife Asset Management şirketinden analist Richard Segal, gelişmeleri şöyle yorumluyor: “Türkiye geçen yaz yaşananlardan (TL’nin ani değer kaybı) dersini aldı ve bir kez daha işlerin kontrolden çıkmasına izin vermeyecek.”
TL TAKASI İÇİN TALİMAT VERİLDİ
Yabancı bankalar, TL elde etmek için Londra swap piyasasını kullanıyor. Piyasa oyuncuları, son dönemde bazı yatırımcıların TL’nin önümüzdeki dönemde değer kaybedeceği beklentisiyle pozisyon aldıkları ve bunun için açığa satış yapabilmek adına swap piyasasında TL talebini artırdığını belirtiyor. Ancak swap piyasasında lira likiditesinin az olmasından dolayı gecelik faizlerin de rekor düzeylere çıktığı ifade ediliyor. Financial Times’da yer alan habere göre, swap piyasasında gecelik lira faizinin önce yüzde 325’e, bugün de yüzde 1300’e yükselerek, 2001’deki finansal krizden bu yana en yüksek düzeyine ulaştığına dikkat çekildi. FT’nin haberinde “Londra’da bulunan ve adının yazılmasını istemeyen bir analist, Türk bankalarının kendilerine ‘yabancı muhataplarına tek bir lira dahi borç vermemeleri’ talimatı verildiğini söylediklerini belirtti” denildi.
BORSANIN KAYBI YÜZDE 5’İ AŞTI
Türk Lirası likiditeye ihtiyaç duyan yabancıların hisse ve tahvil satışlarına yönelmesiyle BIST 100 endeksinde kayıplar yüzde 5’i aşarken, tahvil faizlerinde de yükseliş hızlandı. Analistler yabancı yatırımcıların, şu anki TL sıkışıklığı nedeniyle ellerindeki hisse senedi ve tahvilleri sattığını ifade ettiler. BIST 100 gün içinde 90.532 puana kadar geriledi. Endeksin haftalık kaybı yüzde 13’ü geçti. Tahvil bono piyasasında ise 2 ve 10 yıllık gösterge tahvil faizleri bugün itibarıyla bu yılın en yüksek seviyelerine gelmiş durumda. 10 yıllık gösterge tahvilin faizi dün 18.96’yı gördükten sonra son işlemde yüzde 4.92 artışla 18.35’de yer aldı. 2 yıllık gösterge tahvilin faizi de gün içinde 20.53’e kadar çıktıktan sonra kapanışta yüzde 2.30 artışla 20.44’te yer aldı. Bir aracı kurum hisse senedi uzmanı “Swap piyasası üzerinden TL’ye geçen yabancı yatırımcı TL ihtiyacı yüzünden geniş bantta satışa geçti. Benzer şekilde tahvilden de çıkıyorlar, önceki gün yüzde 19 olan iki yıllık tahvilin faizi 20.5’e yükseldi” dedi.
TBB’DEN İLGİNÇ YALANLAMA
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Başkanı Hüseyin Aydın, Türk bankalarının yurt dışındaki bankalara likidite vermedikleri iddiasının doğru olmadığını söyledi. “Bankalar, bankacılık düzenlemelerine, teamüllere ve ticari esaslara uygun davranıyor” diyen Aydın “Türkiye’deki yerleşik bankaların yurt dışında yerleşik bankalara likidite vermedikleri veya bu bankalar ile TL-yabancı para takas işlemi yapmadıkları doğru değil” açıklamasını yaptı. Londara piyasasında TL faizleri 1300’lere ulaşırken, repo faizleri yüzde 25 seviyesinde.
İSTİKRAR GELECEKSE YABANCIYI ÜZMEYE DEĞER
Analistler “Yurt dışındaki uzun pozisyonları çözmek adına TL kısıldığından Londra’da gecelik swap faizleri çok sert yükseldi. Yabancı yatırımcının elindeki TL çok azaldı ve TL ihtiyacı olan bu kadar yüksek faizleri göze alıyor. Bunun da etkisiyle dolar/TL gevşiyor” yorumunda bulundu. Merkezi ABD’de bulunan Columbia Management yatırım danışmanlığı şirketinden kıdemli faiz analisti Ed Al-Hussainy ise Bloomberg’e yaptığı açıklamasında “Sonunda finansal istikrar gelecekse birkaç gün yabancı yatırımcıyı üzmeye değer. Ancak ekonominin dengeye kavuşması için gerçek yüksek faizlere ihtiyacı var ancak Merkez Bankası faizleri daha çok artırmaması için siyasi baskı altında” yorumunda bulundu.
DOLAR 5.30’A KADAR GERİLEDİ
Dolar/TL Cuma günü 5.84’e tırmandıktan sonra Merkez Bankası örtülü faiz artışı yapmış, art arda açıklamalarla tansiyonu düşürmeye çalıştı. Ayrıca swap tarafındaki artış da yabancılar için TL’nin maliyetini artırarak kur üzerinde aşağı yönlü ana baskı unsuru olmuştu. Dün sabah 5.30’a kadar gerileyerek son bir ayın en düşük seviyesini gören kur daha sonra yukarı hareketlendi. Dolar dün gün içinde 5.46 seviyelerine kadar çıktı. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi 90 bin puan seviyelerine kadar geriledi.
LİRA DESTEKLENİYOR AMA SORUNLAR ÇÖZÜLMÜYOR
FT’ye konuşan varlık yöneticisi Amundi’nin gelişmekte olan piyasa tahvilleri kıdemli yatırım idarecisi Esther Law, açığa satışları önlemek için alınan önlemlerin lirayı ‘taktik açıdan desteklediğini’ söyledi ancak “Sorunları çözmüyor ve iç tahvil piyasasına da hiç yardımcı olmuyor” uyarısı yaptı. Bu sarsıntı döneminde Türkiye’nin 10 yıl vadeli devlet tahvillerinin faizi yüzde 16’dan yüzde 18.20’e yükselmiş durumda. İki yıllık tahvillerin faizi ise yüzde 18.20’den yüzde 20.40’e çıktı.
