Üniversite ikinci sınıf öğrencisi sarışın genç kütüphane görevlisinin önüne parmaklarının ucunda usulca yaklaştığında, gözlüklerinin üzerinden zayıf genci süzen şişman kadın “Ne istiyorsun?” dercesine baktı.

Sarışın genç sessizce sordu:

“Beyinle ilgili kitaplar arıyorum”

Görevli kadın gelişigüzel tıp kitaplarının olduğu bölümü göstererek önündeki işine geri döndü.

Sarışın, zayıf genç dikkati tekrar çekmek için, sesinin tonunu küçük bir boğaz temizlemesi ile ayarlayarak;

“Ben daha çok beyni kullanmaya yönelik kitaplar arıyordum” dedi.

“Elimizdekilerin tamamı bunlar.” diyerek kestirip attı görevli kadın.

Genç hayal kırıklığı ile topuklarının üzerinde sessizce dönerek kapıya doğru yöneldi. Bu talihsiz genç üniversite ikinci sınıfta artan ders yüküyle baş etmeğe çalışıyor, durmaksızın not alıyordu. Aldığı notlar işlerini kolaylaştırmak bir yana, daha da zorlaştırıyor; tuttuğu notlar eski bir uygarlığın dilini kimsenin henüz bilmediği tabletleri gibi okunup, anlaşılacakları zamanı bekliyordu.

Bu sarışın zayıf genç sonraları dünyayı zihin haritaları tekniği ile fethedecek Tony Buzan’dan başkası değildi. Her ne kadar kütüphane görevlisinin “elimizde böyle bir kitap yok” sözü başlangıçta bu genci sükutu hayale uğrattıysa da başkalarının kitap mevcudiyeti görmediği bir alanda o yeni bir fırsat görmüş, ömrünün en parlak yıllarını bu sahada harcayıp, bugün yaklaşık 250 milyon kişinin kullandığı, adına olimpiyatlar dahi düzenlenen zihin haritaları tekniğinin mucidi olmuştu.

Kendisi bir klinik profesör ve yazar olan Tony Buzan’ın 60’lı yıllarda dünyaya armağan ettiği bu yöntem başlarda bir not alma tekniği olarak kullanılsa da bugün akademiden iş dünyasına kadar pek çok sahada, pek çok farklı amaç için kullanılıyor. İnsanlar notlarını zihin haritaları ile alıyor, planlamalarını zihin haritaları üzerinden yapıyor, konuşmalarının akışlarını zihin haritaları ile planlıyor.

Sağ ve sol olmak üzere iki lobdan oluşan beynimizde; sol lob daha çok mantıksal, doğrusal ve aritmetik işlemler ile ilgilenirken, sağ lob ise resmin bütününü görmeye yönelik hayal gücü, soyut düşünme, sanatsal aktiviteler ile ilgileniyor. Öğrenme faaliyetimizde, daha çok çizgisel ve tek tonda not almakla beynimizin sadece sol lobunu aktif kullanıyor; meselenin özüne vakıf olmada anahtar durumda olan sağ lobu ise atıl durumda bırakıyoruz. Oysa daha serbest bir düzende notlar alıp, bu notları beynin sağ lobunun hoşlanacağı ve uykudan uyanacağı şekilde pastel renkler ve dairesel şekillerle süslesek, nasıl olurdu? Acaba uyuklama hastalığının kütüphanelerde, derslerde nüksetmesinin sebebi bu olabilir mi? Peki ya Dahilerin not defterine hiç baktınız mı, mesela Da Vinci’nin?

Tony Buzan’ın zihin haritaları temel olarak hem beynin loblarının fonksiyonlarını baz alırken; dahilerin not tutma alışkanlıklarından ve tabiattaki nesnelerin hareketlerinin merkezden çevreye, gövdeden dallara olan hareketlerinden ilham alıyor.

Yatay şekilde tutulmuş bir A4 kağıdı, en az üç renkli kalem tüm ihtiyacınız olan şey. Gerisi hayal gücünüzü ve beynininizin temel kavram etrafında kuracağı ilişkileri özgür bırakmanızda yatıyor.

Hemen şimdi bir A4 ebatında bir dosya kağıdı alın ve masanızın üzerine yatay olarak koyun. Zihin haritanıza konu olan temel fikri, konuyu kağıdın orta yerine yerleştirin. Sonrasında bu temel kavramın çağrıştırdığı, ilişkide olduğu anahtar kelimeleri bu temel noktanın etrafına, ışınsal hareketleri anımsatan dairesel çizgilerle saat yönünde yerleştirin.

Tıpkı insan beynindeki yaklaşık 100 milyar beyin nöronunun bir kelime duyduğunda ilişkisel bağlantılarının etkisi ile ışıldaması gibi merkezden yayılan çizgiler ve anahtar kelimeler ile zihin haritaları yatay bir kağıt üzerinde organize ediliyor.

Kağıt, kalem gibi çağın ruhuna aykırı materyalleri saydık ama; zihin haritalarını dijital ortamda da hazırlamak, yahut kağıt kalem ile hazırladığınız zihin haritalarını dijital ortama aktararak, paylaşmak da mümkün.

Yazılım demişken zihin haritaları hazırlamanız için pek çok masaüstü ve web tabanlı yazılım mevcut. Açık kaynaklı olanlar da var elbet. Ücretli olanlar aylık yaklaşık 5 Dolar ile 10 dolar arasında değişiyor. Döviz kurunun beyin nöronlarının hareketi gibi serbest olduğu günümüzde bir öğrencinin bu yazılımları, üstelik her ay bu ücreti ödeme koşuluyla alabilmesi biraz zorlayıcı olabilir.

Tam bu esnada karşıma Foramind yazılımı çıktı. Tevafuk bu ya, Foramind yazılımı ve yazılımın fikir babası Akın Kağan Akçalı Bey’den 2 Haziran günü haberdar oldum. 2 Haziran Tony Buzan’ın doğum günü. Tüm dünyada bu büyük dahinin anısına hafıza günü olarak kutlanıyor.

Vakit kaybetmeden Akın Kağan Bey’e e-posta gönderip, kendisi ile tanışmak, Foramind yazılımı ve zihin haritaları konusunda söyleşi yapmak istediğimi söyledim. Sağ olsunlar kabul buyurdular ve birkaç gün önce Zoom üzerinden görüşmemizi yaptık.

Başlarken not etmekte fayda var. Kağan Bey İngiltere’de bizzat Tony Buzan’dan bu işin eğitimini almış, an itibariyle Türkiye’deki tek yetkili zihin haritaları eğitmenlerinden. Tony Buzan’ın rahlei tedrisinden geçmiş başka eğitmenler de mutlaka vardır. Kağan Bey’den öğrendiğim kadarıyla sertiifkayı aldıktan sonra belirli aralıklarla yenilemek de gerekiyormuş.

Kağan Bey’in zihin haritaları ile tanışması 2014 yılına rastlıyor. Hem oğulları Doruk’un akademik gelişimine katkı sağlayacağını düşündükleri, hem de okunup, unutulan kitaplara deva olacağını umarak Mümin Sekman’ın Her Şey Beyinde Başlar kitabında rastladıkları zihin haritaları konusunu öğrenmeye ve oğulları Doruk’a öğretmeye karar veriyorlar.

Kağan Bey öğrenmeyi sevdiği kadar öğretmeyi de seviyor. Zihin haritaları konusunda elde ettiği bilgi birikimi, o yıllarda bilgi işlem biriminde çalıştığı ODTÜ’nün Sürekli Eğitim Merkezi’nde de haftasonu eğitimleri olarak vermeye başlıyor.

2015 yılında ODTÜ’nün meşhur Devre Arası Seminerleri (DAS) etkinliğinde, kendisi tabiriyle tek meşhur olmayan isim olarak etkinlik ajandasında zihin haritaları sunumu karşısında ismini gördüğünde şaşırıyor. Şaşkınlığı, zihin haritaları eğitimine ilk gün 480 başvuru yapılmasıyla katmerlenen Kağan Bey, çok yüksek bir katılımla sunumunu büyük amfilerden birinde yapıyor.

2016 yılında İngiltere’ye gidip yukarıda da arz ettiğimiz gibi Tony Buzan’dan zihin haritaları eğitici eğitimini alıyor. Tony Buzan ile tanışmasının dışında, yüreğine su serpen bir ayrıntı daha var, eğitimde boyunca görüyor ki o güne kadar kendisinin zihin haritalarını hem uygulamada hem de öğretmede kullandığı teknikler tam da olması gerektiği gibi.

Prof Dr. Hilmi Çolakoğlu’nun teşvikiyle Zihin Haritaları Derneği’ni kuruyor. Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde öğretmenlere zihin haritaları eğitimlerinin verilmesi gibi pek çok etkinlikte eğitmen olarak yer alıyor. Bugüne kadar zihin haritaları eğitimi ile yaklaşık 50 bin kişinin hayatına dokunuyor Akın Bey.

“Hayatına zihin haritaları ile dokunduğunuz ve somut bir netice gördüğünüz örnekleri paylaşmak ister misiniz?” diye sorduğumda, sanki bu soruyu bekliyormuş gibi “Bir saniye” diyor ve ekranını paylaşarak Hukuk Haritaları isminde bir web sitesini gösteriyor.

“Bu gençten sonradan haberdar oldum. Sağ olsun kendisi hikayesine yer verdiği için haberdar oldum”

Siteyi hazırlayan 2015 yılında ODTÜ DAS’daki zihin haritaları seminerine katılan, o dönem Hukuk birincisi sınıf öğrencisi olan Burak Seyman isminde bir genç.

Burak Seyman zihin haritalarının akademik hayatına yaptığı katkılardan kendi sitesinde söz ediyor ve hazırladığı haritaları paylaşıyor. Seyman’ın hukuk fakültesini üç yılda bitirdiğini de not etmeliyim.

Foramind konusuna da girmeden olmaz. Akın Bey Foramind’in ilk amacının zihin haritalarını ve bu haritaları hazırlayacak teknolojiyi herkese ulaştırmak olduğunu hususen belirtiyor. Gerçekten de 9.90 TL’lik aylık servis ücretiyle pekâla satın alınabilir bir hizmet gibi duruyor. Servisin şu anda 19 bin 505 üyesi var. Sistem üzerinde 12 bin harita kullanıcılar tarafından hazırlanmış. Kitap özetlerinde, çeşitli derslerin konu özetlerine, toplantı notları için kullanıbabilecek şablonlara kadar yaklaşık 262 hazır şablon zihin haritaları ile tanışmak için sabırsızlananları bekliyor. Foramind’ı 15 gün süre ile ücretsiz olarak deneyebilirsiniz.

Foramind, Zihinler Fora şirketinin bir ürünü. Her iki isimde de Fora kelimesi sizlerin de dikkatini çekmiş olmalı.

Akın Bey bu metaforu ODTÜ Devrim Stadyumu’nda yaptığı koşulardaki bir ilhama borçlu. Akın Bey, zihnin yaratıcı serüvenini açık denizlerdeki bir yelkenlinin rüzgarın etkisiyle hareketine benzetiyor. Yeni denizlerin ve kıyıların keşfi için tek ihtiyaç rüzgar!

Zihin haritalarını günlük hayatımızın bir parçası haline getirmek için ne yapmamız gerek, diye sorduğumda Akın Bey birkaç saatlik uzman nezaretinde bir eğitimin başlangıç için yeterli olacağını, elbette bu konuda da pratiğin, yani bol bol zihin haritası kullanmanın anahtar değerinde olduğunu belirterek, Tony Buzan’ın uzmanlık için 100 zihin haritası eşiğine vurgu yaptığının altını çiziyor.

Zihinler fora!