Türkiye’de sadece devletin katında değil, biz insanların zihninde de hukuk yüksek bir değer değildir maalesef. “Dava” ve “devrim” karşısında hukukun ne değeri olabilir ki?

Anayasa Mahkemesi kararları herkesi bağlar değil mi?

Öyle ama “bizden” olduğu zaman daha bir bağlar…

Can Atalay muhalif ve solcu TİP’in değil de iktidar partilerinin birinden seçilseydi, anında tahliye edilirdi.

Atalay, şimdi Meclis kayıtlarına göre milletvekili, hatta Meclis’teki İnsan Hakları Komisyonu’na üye seçildi. Ama tutuklu ve Yargıtay bu tutukluluğu onayladı.

AYM VE YARGITAY

Anayasa “Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz” diyor: İki istisnası var:

• Ağır cezayı gerektiren suçüstü haller.

• ‘Anayasanın 14. Maddesindeki durumlar’, yani bölücülük ve anayasayı ihlal (darbeye teşebbüs) suçları.

Can Atalay, Gezi Davasında kesinleşmemiş hükümlü. Gezi hadiseleri, sonradan icat edilen bir suçlamayla planlı darbeye teşebbüs sayıldığından Yargıtay tutuklu bulundurulmasını haklı buldu.

Fakat Anayasa Mahkemesinin bu konuda aksine kararları var. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve AİHM içtihatlarına göre karar veren AYM, iktidarların muhaliflere karşı bu suçlardan soruşturma açtırarak, seçilme hakkını engelleyebileceğini belirten kararlar vermiştir. Buna göre, seçilen milletvekili, bu suçlamalarla tutuklu olsa bile Meclis’e gelebilmelidir. Çünkü demokrasilerde “seçme” ve “seçilme” üstün haklardır. AYM’nin “demokrasinin korunması bağlamında ve hak eksenli yorum” vurgusu yapan şu kararına bakabilirsiniz. (Başvuru no. 2019/10634, 1 Temmuz 2021, özellikle parag. 125-134)

Fakat Yargıtay, buna uymadığı gibi kararında AYM’ye ‘senin kararın yanlış’ anlamında ders vermektedir! Halbuki AYM kararı eleştirilebilir ama uymak şarttır!

ÇALIKUŞU’NUN KİTABI

Hukukçu ve gazeteci meslektaşım Figen Çalıkuşu’nun “101 Soruda 15 Temmuz Yargısı” adlı kitabından bahsetmek isterim. Dünkü vesayet yargısının, siyaset yargısına dönüşmesine ilişkin örneklerle dolu bir kitap.

Atalay örneğinde olduğu gibi Anayasa Mahkemesi kararına uymayı reddeden ve hatta AYM’yi “yetki gaspı” yapmakla suçlayan yargıçların, HSK tarafından korunduğunu hatta terfi ettirildiğini bu kitapta okuyabilirsiniz.

Kitabın “Mahkemeler anayasayı nasıl yok saydı” bölümünü, bir hukukçu olarak içim yanarak okudum. Bunlara Yargıtay’ın bazı kararları da dahil… Figen Çalıkuşu, AYM Kararlarına aykırı Yargıtay kararlarına “muhalefet şerhi” yazan değerli yargıçları da elbette saygıyla anlatıyor.

KHK’lılar hakkında, “beraat olsa dahi olmaz” beyanları…

Kitabın “Metin İyidil, Osman Kavala, Selahattin Demirtaş, Ahmet Altan, Sezgin Baran Korkmaz” başlığını taşıyan bölümü acı gerçekler müzesi gibi… İstenen kararı vermediği için kaldırılıp başka illere atanan yargıçlar… Gizli tanıklar… Partili yargıçlar… Osman Kavala’nın beraat ettiği dosyaya tek delil eklenmeden yeniden tutuklanması gibi garabetler…

Anayasa’nın “üniversite özerktir” hükmü hâlâ yerinde duruyor ama KHK ile kanun değiştirince özerklik fiilen kalkıyor. Çalıkuşu, bunu Boğaziçi Üniversite örneğinde anlatıyor.

HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ

Abdülhamid’in yakın dostlarından değerli yazar Ahmet Mithat Efendi, Kanunu Esasi (1876 Anayasası) ilan edildiğinde şöyle yazmıştı:

“Bugünkü günde biz gerçekten bir millet-i mütemeddine ve muntazama olduk. Bu tarihe gelinceye kadar bir devlet-i muntazama değil idik. Zira istibdat ile intizam iki zıddır ki bir noktada içtima edemezler.”

Yani medeni bir millet, muntazam bir devlet olmak… Cevdet Paşa da “Tezakir”de aynı ideali yazmıştı….
Hukukun evrensel prensiplerini “dava”dan ve “devrim”den üstün tuttuğumuzda gelişmiş ülke seviyesine ulaşacağız.