Büyük Britanya’nın AB’den resmen çıkmasıyla, ortaya çıkacak yeni durumu önceden kestirmek zor. Ancak Brexit, Avrupa için hissedilir etkileri olan bir süreç olacak ve ortaya çıkan yeni Avrupa’nın elbette Türkiye ile de ilgisi var. Avrupa’nın birliği, AB’nin, üyesi olan devletler üzerindeki etkisi, Avrupa’nın başta ABD ve Çin olmak üzere dünyada kendini konumlandırması Brexit ile yaşanacak paradigma değişiminin yoğun olarak görüneceği alanlardan sadece birkaçı.
Ekonomik olarak da durum hem İngiltere hem AB açısından tam bir belirsizlik. İngiltere resmen 31 Ocak tarihi itibariyle AB’den çıkmış olsa da fiilen 31 Aralık 2020 tarihine kadar AB üyesi. İngiltere’nin bu süre içinde sadece oy verme hakkı olmayacak. Brexit’in Avrupa’ya ve İngiltere’ye yapacağı etkileri geçiş süreci olarak adlandırılan bu bir yıl içinde daha somut şekilde göreceğiz.
Ancak Brexit’in yaratacağı siyasi etkiler ve sosyal etkiler belki de ekonomik etkilerden çok daha fazla olacak. Brexit ile birlikte AB en güçlü ortaklarından birini kaybetti. Avrupa’nın siyasi ağırlığı da olan bir güç olma motivasyonu büyük bir hasar gördü. Siyasi olarak küçülen bir yapının etkisini kaybetmesi de kaçınılmaz.
* * *
Bir başka etki ise AB ülkeleri içinde zaten ciddi bir memnuniyetsizlik yaratan, “ulusal parlamentoların yetiklerini AB’ye devrediyor“ şeklindeki popülist partilerin sıkça başvurduğu argüman. Avrupa kamuoyunun bu zamana kadar marjinal aşırı sağ görüşler olarak kontrol altında tutabildiği bu algı, İngiltere’nin çıkışıyla meşru bir argüman haline geldi.
İngiltere gibi hem AB’nin hem eski ve en güçlü demokrasisinin, birçoğu popülist sayılabilecek argümanlarda AB’den çıkışı diğer Avrupa ülkelerindeki aşırı sağ söyleme sahip partileri de cesaretlendirecek, ulusal düzeyde dile getirilen AB karşıtı söylemler, daha çok destek bulacak. Bu hem AB’nin kendisini hem de ulusal hükümetleri zor duruma sokacak önemli bir trend.
Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron’un dile getirip Almanya’nın da destek verdiği ancak bu aralar unutulan daha güçlü Avrupa fikri de Brexit ile birlikte daha da uzaklaştı. Brexit’in körükleyeceği AB karşıtlığı olduğu bir dönemde, bir liderin daha güçlü bir Avrupa fikri ile pirim toplaması çok uzak bir ihtimal olarak görülüyor. İtalya, İspanya hatta Fransa ve Almanya gibi AB’nin önemli ülkelerinde kabul görecek bir AB karşıtlığı dalgası AB’nin de varlığını sorgulayan bir harekete dönüşebilir.
* * *
Avrupa kamuoyu artık daha güçlü bir Avrupa fikriyle ulusal yetki ve sorumluluklardan feragat edilmesi düşüncesine sıcak yaklaşmayacak. Uluslararası politika ve ticarette AB merkezli ortak hareket etme düşüncesi de ikna edici olmayacağa benziyor. Seçmenler zaten ikna olmadıkları AB bürokrasisine daha da güvensiz yaklaşacak. Bu AB için en azından orta vadeli bir kriz anlamına gelebilir.
Brexit ile birlikte Avrupa tarihi yeniden yazılıyor. Avrupa’nın tarihi ne zaman yeniden yazılsa bunun Türkiye’ye her zaman direk etkileri oldu. Bu yönüyle Brexit’i iyi okumamız, sonuçlarını iyi kavramamız gerekiyor.
