Haziran 2021 tarihinden itibaren “yedi çeyrek” boyunca “mal” enflasyonu, “hizmet” enflasyonundan daha yüksek olmuş.

2023 başından itibaren, yedi çeyrektir, bu defa tam tersi yönde, hizmet enflasyonu mal enflasyonundan daha yüksek gerçekleşiyor.

Mal enflasyonun TÜFE'deki ağırlığı %70 ve hizmet enflasyonun da %30.

Sonuçta, Eylül ayındaki enflasyonun yaklaşık olarak %28'i mal ve %22'si de hizmet enflasyonundan kaynaklanmış.

Hizmet enflasyonu seviyesi, mal enflasyonu seviyesinin altına inmeden 'enflasyonla mücadelede başarı' zor görünüyor.

Grafiğe bakıldığında görülecektir ki son altı çeyrekte ilk defa hizmet enflasyon oranı yıllık %95’ten %73’e düşmüş. Seviye olarak %73 çok yüksek görünmekle beraber, düşüş eğiliminin başlamış olması ümit verici.

MALİYE POLİTİKALARININ ENFLASYONA ETKİSİ

Bu yıl bütçe 11 Trilyon 89 milyar TL olarak bağlanmıştı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da harcamaların artması ve 12 Trilyon TL’ye yükselmesi hiç kimse için sürpriz olmaz.

Öte yandan, bu yılın ilk dokuz ayındaki harcamalara göre bütçe, öngörüldüğü gibi tutturulabilir görünüyor.

Bütçe disiplininin sağlanmasında, hem “giderlerin kısılması” hem de “gelirlerin artması” etkili oldu.

Bütçe harcamalarının kısılması ve gelirlerin artması, kamu borçlanmasını azalttığı için enflasyon karşıtı etkiler oluşturur.

TCMB kaynaklı olduğunu düşündüğüm “maliye TCMB’yi enflasyonla mücadelede yalnız bırakıyor” dedikodusu doğru değil, gerçekte Maliye Bakanlığı enflasyonun düşmesi için elinden geleni yaptı ve yapıyor.

a) Geçen yıl Kurumlar Vergisi 5 puan artırılmıştı, bu yıl Yap-İşlet- Devret (KÖİ) firmalarının Kurumlar Vergisi oranı %30'a yükseltildi; %25’i de artır diyen yok.

b) Banka ve finansal kuruluşların Kurumlar Vergisi de %30'a çıkarıldı; üstelik yüksek vergi versinler diye enflasyon muhasebesinden muaf tutuldular.

c) Çok uluslu şirketlere, aldıkları teşvik ve muafiyet ne kadar yüksek olursa olsun en az %15 Kurumlar Vergisi şartı getirildi.

d) Yurtiçindeki firmaların da ellerindeki teşvik ve muafiyet ne olursa olsun en az %10 Kurumlar Vergisi ödeyecekler.

e) Mevduata uygulanan ve daha önce iptal edilmiş veya oranı düşürülmüş BSMV vergileri yükseltildi.

f) Her türlü yatırım fonu ve GYO'ların bazı muafiyetleri iptal edilerek vergiye tabi tutulmaya başlandı.

g) KKM kapsamında mevduatı olan firmalara sağlanan vergi avantajları iptal edildi.

h) Borsa ve kripto para hariç neredeyse bütün finansal enstrümanlara vergi getirildi.

i) "Kayıtdışılıkla mücadele" için kanun çıkarıldı ve bunun için çalışmalar artırıldı; neredeyse her gün kayıtdışılıkla mücadele konusunda bir bildirim yapılıyor, vs. vs. vs.

Fakat seçim öncesi çıkarılan “matrah affı”ndan yararlanan mükellefler, kuruldukları gün kadar masum ve kusursuz duruma geldikleri için Maliye Yetkilileri onları “geçmişe yönelik” olarak, adli ve örgütlü istisnai suçlar hariç, denetleyemezler.

Üstelik bu yıl vergiyle ilgili alınan kararların neredeyse tamamının etkisi gelecek dönemlerde görebileceğiz.

TCMB KARARLARI VE ENFLASYON

TCMB yönetimi, dünyada para politikasıyla ilgili bilinen bütün müktesebatı kullanarak enflasyonu düşürmeye yönelik kararlar aldı. Alınması gereken ilave şu şu kararlar da vardı fakat alınmadı diyen yok.

Fakat Eylül ayı enflasyon rakamları açıklanınca, alınan kararların yeterince etkili olmadığı anlaşıldı ve kısmi bir hayal kırıklığı oluştu.

Mevcut politikalar devam ettiği sürece enflasyon düşeceği kesindir; enflasyon hangi orana kadar ve ne zaman düşecek sorusunun cevabı da muğlaktır.