Bu sabah Türk ve dünya medyasından haberleri tararken The Guardian gazetesinde Google’ın bu yılın üçüncü çeyreğine ait mali rakamlarına denk geldim ve gözüm çıktı.
Google ve onun sahip olduğu şirketler evet teknolojiye dayalı şirketler ama temelde bunlar paralarını aynen bu okuduğunuz gazetenin de yapmaya çalıştığı gibi reklam yayınlayarak kazanıyorlar. Google, bu yılın üçüncü çeyreğinde, yani sadece 3 ayda 65 milyar dolardan fazla ciro yapmış; bu ciro içinden de 19 milyar dolar net kar yazmıştı.
Üşenmedim, Amazon, Apple, Google, Facebook, Netflix ve elektrikli otomobil üreticisi Tesla’nın bu yıla ilişkin rakamlarına baktım.
Bu 6 şirket, bu yılın daha dokuz ayında toplam 713,5 milyar dolar ciro yapmışlar. Yani bu 6 şirketin 9 aylık satışlarıyla elde ettikleri ciro, 84 milyonluk Türkiye’nin toplam gayrı safi yurt içi hasılasından daha fazla. 6 şirketin daha yıl tamamlanmazken elde ettiği net kar, bizim Merkez Bankamızın borç harç etraftan toplayıp şişirdiği rezervden epey fazla: 153,5 milyar dolar. (Amazon ve Apple’ın üçüncü çeyrek rakamları henüz açıklanmadı üstelik. Bu rakamlar geldiğinde muhtemelen toplam ciro 900 milyar doların üzerine çıkacak, kar ise 180 milyar doları aşacak.)
Bizim 84 milyon nüfuslu ülkemizin toplam ekonomik faaliyetinden daha çok parayı çeviren ve 84 milyon kişinin ürettiği katma değerden kat be kat fazlasını üreten bu 6 şirketin neredeyse tamamı esas atılımlarını son 20 yılda yaptılar; çoğu zaten 20 yaşından daha genç.
Biliyorsunuz, Tayyip Erdoğan son 20 yıldır Türkiye’yi yönetiyor; bunun son 6 yılında neredeyse sorgusuz sualsiz yönetiyor. Ülkemiz bir ara toplam ekonomik büyüklük olarak 1 trilyon dolara yaklaştı ama son 8 yıldır sürekli geri gidiyoruz; yani fakirdik zaten, daha da fakirleştik son 8 yılda.
Oysa tamamen başka bir Türkiye mümkündü. Bütün suçu ve kusuru Tayyip Erdoğan’ın üzerine yüklemek haksızlık olur, daha 60’lı yıllardan itibaren biz tamamen başka bir Türkiye olabilirdik ama son 20 yılın sorumluluğu tek bir kişinin üzerinde.
Bundan 20 yıl önce belki Türkiye’nin eko-sistemi, insan kaynağı ve alt yapısı bir Facebook, bir Google, bir Netflix, bir Amazon, bir Apple yaratmaya yetmezdi ama bir Tesla yaratmamızın önünde aslında hiçbir fiziki ve ekonomik engel yoktu.
Tesla, bu yılın ilk dokuz ayında 36,1 milyar dolarlık satış yaptı; 3.9 milyar dolar kar elde etti. Ama bundan daha önemlisi, toplam değeri 1 trilyon doları aşan bir şirket haline geldi.
Tesla, elektrikli otomobil üreten bir şirket. Elektrikli otomobilin iki önemli parçası var: 1. Pili; 2. Aracı yöneten bilgisayarı. Tesla, pillerini Japon Panasonic’ten alıyor; bilgisayarını ise yazılımı ve donanımıyla kendisi tasarladı, üretiyor.
Biliyorsunuz, Tayyip Erdoğan’ın sürekli zorlaması sonucu bir grup “babayiğit” ortaya çıktı, şimdi TOGG diye bir elektrikli araç için fabrika kuruluyor, 2022 sonunda ilk aracın ortaya çıkması bekleniyor. Aracın pillerini sanırım Çin’den alacağız; bilgisayar sistemlerini de mümkün olduğunca yerlileştirmeye çalışıyoruz. Dış gövde tasarımını ise dünyaca ünlü bir İtalyan şirketine yaptırdık.
TOGG bir gün Tesla gibi olur mu? Umalım ki olsun. Ama Tesla, TOGG’dan tecrübesiyle en azından 20 yıl ileride, onu unutmayalım.
Bir zamanlar Turgut Özal sayesinde siyaset sözlüğümüze girmiş “vizyon” diye bir laf vardı, yani siyasi ve ekonomik anlamda bir gelecek tasarımına sahip olmak.
Tayyip Erdoğan iktidara bir reaksiyon olarak değil de geleceği tasarlamak üzere gelmiş olsaydı, bundan 20 yıl önce bir de vizyona sahip olabilirdi aslında. Ve o vizyonun içinde Türkiye’ye bilimsel ve teknolojik olarak “çağ atlatmak” bulunsaydı, bugün bir Tesla’mız olabilirdi. Çünkü onu yapmak 2002 Türkiye’si için bile mümkündü.
Hiç kuşkusuz sadece Tesla ile yetinmeyecekti Tesla yapma vizyonuna sahip kişi; paraları inşaata gömmek yerine belki de eğitime yatıracak, üniversitelerden seçilmiş bir iki tanesine 2-3 milyar dolarlık bir kaynak ve özgürlük vaat edip dünyanın bütün araştırmasını Türkiye’ye çekebilecek, böylece bir Apple veya Google yaratmak için gereken eko-sistemi de oluşturmaya başlayacaktı.
Şimdi ülkemiz koşar adımlarla yeni bir seçime doğru gidiyor. Bugünden gözüken bu seçimin de bir “reaksiyon” seçimi olacağı… Yani kimi ve neyi seçeceğimizden çok kimi ve neyi seçmeyeceğimizi belirleyeceğiz.
Ama ne olursa olsun birisi seçilecek. Ve hayal bu ya, belki de seçilecek o kişi bir veya iki teknoloji şirketi yaratmak için gereken vizyona sahip birisi olur.
