Rusya onlara neredeyse Batı standartlarında maaş veriyor.
Biz ve Rusya gibi refah seviyesi düşük ülkelerde ayda 2 bin dolar büyük para. Düşünün, masa başında oturup, internette trollük yaparak ayda 12 bin TL almak istemez misiniz? Rusya’dakiler İngilizce konuşabiliyor ve ABD seçimlerini etkileyecek kadar Amerikan iç siyasetine hâkimler. O zaman 2 bin dolar az gelir. İddia o ki, Trump’ın beklenmedik başarısını Rusya merkezli bu trol ordusu sağlamış. Hata oldu. Ordu değil, resmî adları tugay. Son zamanlarda internette olup biteni, “33 değil 150 şehit var; bir tabur gitti” gibi uydurmaları izlerseniz, Rus trollerin Türkçe de kullandıklarını tahmin edebilirsiniz.
Trol, İskandinav mitolojisinin çirkin ve kötü yaratıkları. Bizdeki gulyabani gibi. Bugün gulyabaniye çocuklar bile inanmadığından kelime anlam değiştirmiş; internetteki görevlilerin ismi olmuş. Trol birlikleri dışa karşı kullanıldığı gibi diktatörlüklerde veya diktaya doğru yol alan rejimlerde, muhaliflere karşı da kullanılıyor.
AMNEZİ HALK CUMHURİYETİ
Çin, farklı bir dünya. Önce internetteki bazı sosyal alanları temelden kapatıyorlar. Bizim uzun süre Wikipedia’da yaptığımız gibi. Bunların yerine Çin’in kendi sosyal medyası geçiyor. Mesela Google’ın yerine yerli ve millî, Çinli Veibo. Ancak bu Çinli medya pek sosyal değil. Adım adım izlenip, sansürleniyor.
Türkiye’de de çok duyduğumuz Panama dosyaları ortaya döküldüğünde, Çin Veibo’da Pamana kelimesini yasakladı. Gazetelere servis edilen 11,5 milyon dosya, Panama kökenli Mossack Fonseca adlı bir avukatlık firmasının ayarladığı off-şor şirketleri ifşa ediyordu. Genellikle vergi cenneti adalarda kurulan böyle şirketler, vergi kaçırıp para aklıyor. Belgeler Çin Komünist Partisi Politbürosu’nun eski ve yeni sekiz üyesinin “yatırımları”na işaret ediyordu. İşte bu yüzden Veibo’da aradığınızda yeryüzünde Panama diye bir ülkeyi bulamıyordunuz.
Benzer kayboluş, Tiananmen meydanındaki katliamın yapıldığı 1989 yılının başına geldi. Arama motoruna “1989” yazdığınızda şu cevabı alıyordunuz: 1988’den sonra gelen sayı. “Unutma!”, “yıl dönümü” gibi kelimelerin karşılıkları da boşaltılmıştı. Bu önlemler sonuç verdi. Louisa Lim, Amnezi Halk Cumhuriyeti: Tiananmen’e Dönüş (The People’s Republic of Amnesia: Tiananmen Revisited) kitabında, meşhur “tank adamı” fotoğrafını, 100 Beijing Üniversitesi öğrencisinden ancak 15’inin tanıyabildiğini yazıyor. Tank adamı, bir dizi tankın önünde tek başına dikilip tankın durmasını sağlayan öğrencinin sıfatı. Bu öğrenci galiba bir Kazak Türkü idi. O yıl, dünya televizyonları öğrencinin saptırdığı tankı defalarca göstermişti. Otoriter rejimler hafızayı pek sevmiyor. Ülke ne kadar unutkansa, o kadar iyi!
GÜLYABANİ BİRLİKLERİ
Rus İnternet Tugayı’nın Çin’deki karşılığı 50 Sentlik Ordu veya 50 Sent Partisi. Attıkları her tweet için yarım yuen alıyorlar diye onlara bu isim verilmiş. Ancak bu pek doğru değil. Çünkü Rusya’dan farklı olarak Çin trolleri Çin içinde ve Çince trollük yapıyor. Dolayısıyla onların öyle özel bilgi ve kaabiliyete sahip olması gerekmiyor. Bu işte daha ziyade devlette çalışan memurlar çalışıyor. Trol mesajlarının toplamı yarım milyarı geçmiş. Atmaya devam ediyorlar: Uygurlar çok mutludur!
Bizde trol yoktur her halde ama bir deneyin bakalım: Twitter’e muhalif bir şeyler yazın. Veya ben burada muhalif bir şeyler yazayım. Eğer derhal sizi aşağılayan, yalanlayan, iktidarımızın ne tadından yenmez bir iktidar olduğunu, sizin hain, hain değilseniz bile gafil olduğunuzu söyleyen cevaplar, yorumlar geliyorsa, bilin ki gulyabaniler bize de gelmiş. Ne yani; neyimiz eksik ki bizim!
Dedikoduya göre, bizde gulyabani ekip başlarına araba, rezidans ve ekiplerini kurmaları için rahat bir bütçe veriliyormuş. Araba Mersedes’miş ama modelini öğrenemedim.
YA ABD?
Ya ABD? Bu dünyada ABD kulağı üstüne yatacak değil ya. Bir kere onların think-tankları Noosfer diye bir kavram icad etti: Bilgi küresi. Atmosfer gibi bir de noosfer. Rand Corporation’ın yayımladığı Noopolitiğin Doğuşu: Bir Amerikan Malumat Stratejsine Doğru (The Emergence of Noopolitik : Toward an American Information Strategy) kitabına bir göz atın. Sponsor, ABD Savunma Bakanlığı. ABD’de de basın hür. Basının önemli bölümü de muhalif. Dolayısıyla iktidarın devlet kasasından iç siyasete dönük trol kullanmaya cesareti yok. (Diktatörlüklerde muhalefet haindir veya yasaklanmıştır.) ABD, noosferdeki mücadele stratejsini dışardan gelecek tehditlere karşı tasarlıyor. Tabii yurt dışında bu kıstasa uyma zorunluğu yok; hem de hiç yok.
Biz askerde yeminimizi “karada, havada, denizde…” diye yapmıştık. Şimdi bir de “noosferde” dememiz gerekecek herhalde.
