Faiz sebep & elektrik çarpması sonuç...
Enerji Piyasaları İşletme A.Ş verilerinden aktarıyorum.
Dün (21 Haziran) 1MWh elektrik fiyatı 2,721 liraydı. Tam 1 yıl önce bu fiyat 0,420 liraydı. Artış oranını hesaplamıyorum. İnsanı çileden çıkartan bir artış.
Aylık ortalama fiyattan söyleyeyim: Şubat 2021: 0,,288TL. Ve Haziran 2022: 2.373TL
Yaklaşık 10 katlık bir artış. Çünkü günlük fiyat dün 2,72TL’ye geldi bile.
Ben size bir şey daha söyleyeyim: Üstte verdiğim fiyatlar üreticideki elektrik fiyatıdır. Bunun içinde iletim-dağıtım paraları yoktur; bunun içinde vergiler yoktur; bunun içinde kayıp-kaçak parası yoktur... İşte üreticideki bu fiyata yukarıda saydığım ‘ekler’ eklendiğinde bizler elektriğe 2 kattan fazla para ödüyoruz.
Mesela geçen yıl şubatta üreticide 0,288TL olan elektriği tüketiciye nihai fiyat olan 0,798TL’den satıyordu. Dikkat ederseniz aradaki fark 2,5 kat gibi bir şey...
Şimdi durum öyle değil. Nisan 22’de üreticide elektrik fiyatı 1,831TL ederken tüketiciye satış fiyatı 1,556 liraydı. Sanayici ve esnaf ise bu elektriği bizden çok daha yüksek fiyattan kullanıyor... O ayrı bir şey.
Aylık ortalamadan söyleyeyim: Üreticide fiyat 01-21 Haziran ortalaması 2,373TL; yani evlerde kullandığımız fiyatın (1,56 TL) çok ama çok üzerinde.
Sadece üreticideki fiyatı konut fiyatına yansıtıyoruz dersek en az yüzde 50 zam yapılması gerekiyor. Yok eskisi gibi elektriği normal piyasa satışı yapılsa durumu hiç düşünmeyin: FELAKET...
***
Evet, sistem kilitlendi. Adeta elektriksiz kalmakla karşı karşıyayız. Ya zam yapılacak ya da kesintiler artacak.
Elektrik fiyatları neden artıyor?
İlk neden ithalat fiyatlarından. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden aktarıyorum: Geçen yıl şubat ayı Avrupa doğalgaz fiyatı ($/mmbtu) 6,1... Bu yılın ilke 5 aylık ortalaması ise 32,0.
Şöyle yapalım: Gelin bunu TL ile ölçelim: Şubat 2021: 6,1mmbtu*7,08$/TL= 43 TL
Şimdi ise 32,0mmbtu*17,30$/TL= 554 TL.
Gördünüz mü artışı... 10 kattan fazla bir artış var.
Bunu ithal kömür fiyatı üzerinden de yapalım: Şubat 2021 62,0*7,08=439 TL
Şimdi ise 112,4*17,3=1.944 TL. Burada da yaklaşık 5 katlık bir artış var.
İyi ama biz elektriğin hepsini ithal kömür ve ithal doğalgaz santrallerinden mi üretiyoruz? EPDK mart verilerine göre ülkemizde toplam elektrik üretiminin %49,32’si yenilenebilir santrallerden karşılanıyor. Bunlar ne mi? Hidroelektrik, rüzgar, jeotermal, güneş santralleri... Bunlara üretim aşamasında döviz ödemiyoruz; yatırımlarda kullanılan krediler dövizse bizi etkiliyor.
Hatta bu saydıklarıma %15,53 paya sahip yerli kömür santrallerini de ekleyebiliriz. O vakit oran %64,8’e çıkıyor.
Demek ki, elektrik üretiminde doğrudan yurtdışına bağlılığımız %35’lerde kalıyor.
O vakit bu kadar zam neden oldu? Üreticide fiyatlar bu kadar neden arttı?
***
Halka açık elektrik şirketlerinin ilk 3 aylık bilançolarından satışlar ve brüt karlarını vereyim (Satış/Brüt Kar -Milyon TL):
Ak Enerji : 2.215/434 (önceki 614/71)
Aksa Enerji: 5.892/1,427 (önceki 2.144/396)
Aydem Enerji: 849/528 (önceki 257/84)
Galata Wind Enerji: 290/247 (önceki 88/58)
Odaş Enerji: 1.071/532 (önceki 277/58)
Cante Enerji: 907/507 (önceki 238/52)
Zorlu Enerji: 5.962/934 (önceki 2.407/379)
Bu şirketleri üst üste topladığımda şu çıkıyor: Bu yılın ilk 3 ayında 17.186 milyon liralık satıştan 4.652 milyon lira brüt kar elde etmişler. Brüt kar marjı %27,1
Ya geçen yılın ilk 3 ayında durum neymiş?
Aynı şirketler geçen yıl ilk 3 ayda 6.025 milyon liralık satıştan 1.098 milyon lira brüt kar elde etmişlerdi. Brüt kar marjları da %18,2 ediyordu.
Hem satışlar patlamış hem de kârlar...
İyi ama bu durum bankalarda da aynı değil mi? Hatta bir çok sektörde de aynı durumu görmüyor muyuz?
Görüyoruz tabii...
***
Bu konuya daha önceleri de değinmiştim. Ortada müthiş bir öngörüsüzlük var. Enerji şirketlerinin yatırım borçlarının büyük kısmı döviz cinsinden. Acaba yarın dolar 17,0 lirada mı kalacak yoksa 25,0 liraya mı çıkacak?
Görünen o ki, şirketler de kendilerini korumaya çalışıyor. Normal marjların çok üzerinde satış yaparak risklerini düşürmek istiyor. Umarım Ankara öngörülebilir bir ekonominin ne kadar önemli olduğunu anlayabilir.
